Sudan'ın kuşatma altındaki el-Faşir kenti sakinleri, bombardımandan korunmak için kendi elleriyle kazdıkları sığınaklara giriyor

Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'de çatışmaların yol açtığı yıkımdan (Arşiv - AFP)
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'de çatışmaların yol açtığı yıkımdan (Arşiv - AFP)
TT

Sudan'ın kuşatma altındaki el-Faşir kenti sakinleri, bombardımandan korunmak için kendi elleriyle kazdıkları sığınaklara giriyor

Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'de çatışmaların yol açtığı yıkımdan (Arşiv - AFP)
Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir'de çatışmaların yol açtığı yıkımdan (Arşiv - AFP)

Nefise Malik, Sudan'ın batı Darfur bölgesinde kuşatma altındaki el-Faşir kentine yağan top mermilerinden korumak için beş çocuğunu dar bir sığınakta kucaklıyor.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre bu küçük sığınağın girişi evinin yanına kazılmış ve tahta ve demir parçalarıyla güçlendirilmiş. Kum torbaları ise mermi parçalarından korunmak için açıklığı çevreliyor.

DCFRGT
El-Faşir'de toprak altına yapılmış bir sığınağın girişi (AFP)

Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir, ordu ve müttefik silahlı gruplar tarafından kontrol edilen müstahkem bir bölge ve Darfur bölgesinde Nisan 2023'ten bu yana orduyla savaşan Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) kontrolü dışında kalan tek büyük şehir.

Binlerce bölge sakini kendilerini topçu ateşinden ve insansız hava araçlarından (İHA) korumak için evlerin, dükkanların ve hatta hastanelerin altına aceleyle sığınaklar kazmak zorunda kaldı.

Evlad er-Rif mahallesinde yaşayan 54 yaşındaki Muhammed İbrahim, Mayıs 2024'teki kuşatmanın başlangıcında yatakların altına saklanmanın yeterli olacağını düşünmüştü. Muhammed, “Bazı evlere isabet eden bombalar sonucu komşularımızı kaybettik ve sesler çocukları panikletiyor” dedi. Ailesini korumaya kararlı olan Muhammed, bahçesine bir sığınak kazdı.

Yale Üniversitesi laboratuarı bombardıman, yangınlar ve hava saldırıları nedeniyle el-Faşir kentinde ‘yoğun hasar’ tespit etti. Kentteki pazarlar neredeyse terk edilmiş durumda, aileler yiyecekleri karneyle alıyor ve hastaneler faaliyetlerini yeraltına taşıdı.

dscfgrt
El-Faşir'deki bir ev ve önündeki sığınak (AFP)

Şehirdeki son faal sağlık tesislerinden biri olan Suudi Hastanesi'nde personel ekim ayında bir sığınak kazdı. Bombardıman başladığında cerrahlar hastaları sığınağa taşıdı. AFP'ye isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan bir doktor, “Bombardımanın ortasında burayı telefonlarımızdan aydınlattığımız bir ameliyathane olarak kullanıyoruz. Her patlama sığınağı ve ekipmanları sarsıyor; bu sinir bozucu oluyor” dedi.

18. yüzyılda kurulan el-Faşir, Darfur Sultanlığı'nın başkentiydi. Bugün şehir stratejik bir öneme sahip. Eğer HDK şehri ele geçirirse, Darfur'un tamamı üzerindeki kontrolünü tamamlayacak ve doğu ve kuzey Sudan'ı kontrol eden orduya karşı güçlü bir konumda olacak.

‘Varoluşsal bir tehdit’

El-Faşir'de ordu için yerel halkın, özellikle de bölgesel ticaret ve siyasette aktif olan ve HDK'nin elinde etnik şiddete maruz kalan Zaghawa kabilesinin desteği hayati önem taşıyor. Darfur Valisi Minni Minawi ve Maliye Bakanı Cibril İbrahim de dahil olmak üzere bu kabileden isimler savaşın başında tarafsız kalarak şehrin savunulmasına destek verdiler.

cdfrgt
Sudan'ın Kuzey Darfur bölgesindeki el-Faşir yakınlarında yerlerinden edilmiş insanların kaldığı Zemzem Kampı’ndaki kadın ve çocuklar (Arşiv - Reuters)

Sudanlı siyasi analist Hulud Hayr, “El-Faşir'in düşmesi Zaghawa için varoluşsal bir tehdit. Şehrin kontrolünü ele geçirirlerse HDK'nin tarafsızlıklarını terk ettikleri için kendilerine misilleme yapacağından korkuyorlar. Ancak ordu ve müttefikleri bir ikilemle karşı karşıya: Ya yüksek bir maliyetle şehri ellerinde tutacaklar ya da stratejik bir kaleden vazgeçecekler. Bu karmaşık bir durum. Şehri elde tutmak kaynakları tüketiyor ama kaybetmek felaket olur” değerlendirmesinde bulundu.

‘Kayıp bir nesil’

El-Faşir’de siviller açlıktan ölüyor ve şehir kıtlığın eşiğinde. Tüccar Ahmed Süleyman, “Mal taşımak neredeyse imkânsız hale geldi. Risk alsanız bile, kontrol noktalarında rüşvet ödemek zorundasınız, bu da fiyatları yükseltiyor ve çoğu sivil kaynaklara ulaşmakta yoksun” şeklinde konuştu.

Birleşmiş Milletler (BM), el-Faşir çevresinde yerinden edilmiş insanların kaldığı üç kampta kıtlık ilan etti. Kıtlığın mayıs ayına kadar el-Faşir de dahil olmak üzere beş bölgeye daha yayılması bekleniyor.

sdcfrgt
El-Faşir'in eteklerindeki Zemzem Kampı’nda su taşıyan iki kız (AP)

BM tahminlerine göre Kuzey Darfur'da yaklaşık iki milyon insan ciddi gıda güvensizliği ile karşı karşıya ve 320 bin kişi halihazırda kıtlık çekiyor. Yardım neredeyse yok denecek kadar az ve kalan az sayıdaki insani yardım kuruluşu da HDK’nin saldırıları karşısında faaliyetlerini askıya almak zorunda kaldı.

Dünya Gıda Programı (WFP) İletişim Sorumlusu Leni Kinzli şunları söyledi: “Yardım kesintileri devam ederse, sonuçları felaket olacak. Kayıp bir nesille karşı karşıyayız. Çocukların maruz kaldığı kronik yetersiz beslenmenin yaşamları üzerinde uzun vadeli etkileri olacak ve iyileşmeleri on yıllar alacak.”



Suriye-Lübnan sınırında ateşkes anlaşması

TT

Suriye-Lübnan sınırında ateşkes anlaşması

Suriye-Lübnan sınırında ateşkes anlaşması

Lübnan resmi haber ajansı NNA, Lübnan ve Suriye savunma bakanlarının iki gün süren ve onlarca kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olan çatışmaların ardından iki taraf arasında ateşkes anlaşmasına varıldığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’nın Suriye Savunma Bakanlığı Basın Ofisi’nden aktardığına göre anlaşma aynı zamanda iki taraf arasındaki koordinasyon ve iş birliğinin güçlendirilmesini de öngörüyor.

NNA, Lübnan Savunma Bakanı Mişel Mensa'nın Suriye Savunma Bakanı Murhef Ebu Kasra ile sınırdaki gelişmeleri görüştüğünü bildirdi. NNA’nın haberine göre iki taraf arasında ateşkes anlaşmasına varılırken iki ülke arasındaki sınırda durumun kötüleşmesini önlemek için Lübnan ordusunun istihbarat müdürlüğü ile Suriye istihbaratı arasındaki iletişim kanalları açık kalmaya devam edecek.

Onlarca ölü ve yaralı

Suriye basınına göre Lübnan sınırındaki çatışmalarda son 24 saat içinde Suriye Savunma Bakanlığı’na bağlı güçlerden 10 unsur öldü. Lübnan Sağlık Bakanlığı ise son iki gün içinde yedi Lübnanlının öldüğünü ve 52 Lübnanlının da yaralandığını duyurdu.

Lübnan Sağlık Bakanlığı tarafından daha önce yapılan bir açıklamada Lübnan'ın Suriye ile olan doğu sınırında meydana gelen şiddet olaylarında yedi kişinin öldüğü belirtilmişti.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, Lübnan-Suriye sınırında son iki günde yaşanan gelişmeler sonucunda yedi kişinin öldüğü ve 52 kişinin de yaralandığı belirtildi. Bakanlık, ölenler arasında 15 yaşında bir çocuğun da bulunduğu açıkladı.

SANA'nın aktardığına göre Suriye Savunma Bakanlığına bağlı güçler, Lübnanlı silahlı grup Hizbullah üyelerini kovduktan sonra sınırdaki Hoş es-Seyyid köyünün kontrolünü ele geçirdi.

Ateş edilen noktalara müdahale

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, daha önce yaptığı bir açıklamada, orduya Suriye sınırına atıfla doğu ve kuzeydoğu sınırlarındaki ateş edilen noktalara karşılık verme talimatı verdiğini söylemişti.

Cumhurbaşkanı Avn, X platformundan yaptığı açıklamada, “Doğu ve kuzeydoğu sınırlarında olanlar böyle devam edemez. Biz bunu kabul etmeyeceğiz” ifadelerini kullandı.

Brüksel'de bulunan Lübnan Dışişleri Bakanı Yusuf Raci ile temasa geçtiğini belirten Cumhurbaşkanı Avn, kendisinden Suriye’nin Geleceğini Destekleme Uluslararası Konferansı’na katılan Suriye heyetiyle temasa geçerek ‘iki ülkenin egemenliğini garanti altına alacak ve durumun daha da kötüye gitmesini önleyecek şekilde mevcut sorunu mümkün olan en kısa sürede çözmek için çalışmasını’ istediğini söyledi.

Daha sonra Lübnan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Bakan Raci'nin Brüksel'de Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani ile yaptığı görüşmede, Lübnan-Suriye sınırındaki gelişmeleri ele aldıkları ve durumun daha da kötüleşmesini önlemek için iş birliği yapma konusunda mutabık kaldıkları belirtildi.

Reuters haber ajansının aktardığına göre Suriye birlikleri pazar gecesi ve pazartesi sabahı Lübnan'ın kuzeydoğusunda Lübnan askerleri ve silahlı gruplarla karşılıklı ateş açarak iki ülke arasındaki sınırda yeni bir çatışma yaşanmasına neden oldu.

Tahran'ın ve İran destekli Lübnanlı silahlı grup Hizbullah'ın müttefiki olan eski Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in muhalif gruplar tarafından aylar önce devrilmesinden bu yana dağlık bir bölge olan sınırda tansiyon yükseliyor.

Suriye Savunma Bakanlığı tarafından pazar akşamı yapılan açıklamada Hizbullah üyeleri, Suriye topraklarına girerek Suriye’nin yeni ordu güçlerinin üç üyesini kaçırıp öldürmekle suçlandı.

Hizbullah ise olayla ilgisi olmadığını açıkladı. Reuters'a konuşan Lübnanlı bir güvenlik kaynağı, Suriyeli üç güvenlik unsurunun Lübnan topraklarına girdiklerini ve Lübnan'ın kuzeydoğusundaki köylerinin saldırıya uğramasından korkan bir aşirete mensup silahlı kişiler tarafından öldürüldüklerini söyledi.

cdfvgrthy
Lübnan sınırına doğru ilerleyen Suriye güçleri konvoyu (Reuters)

Suriye Savunma Bakanlığı ve Lübnan ordusuna göre Suriye güçleri, üç Suriyeli güvenlik görevlisinin öldürülmesine tepki olarak gece boyunca Lübnan sınır kasabalarını bombaladı. Sınıra bir kilometreden daha az mesafedeki Kasr beldesi sakinleri, Reuters'a bombardıman nedeniyle sınır bölgelerinden kaçtıklarını söylediler.

Lübnan ordusundan dün yapılan açıklamada, ölen üç Suriyeli güvenlik görevlisinin cesetlerinin Suriyeli yetkililere teslim edildiği ve askeri birliklerin Suriye topraklarından açılan ateşe karşılık vererek ‘mevzilerini güçlendirdikleri ve güvenlik durumunu kontrol altına aldıkları’ ifade edildi.

Sınırdaki bir Reuters muhabiri, Suriye ordusunun dün sınıra bir konvoy asker ve birkaç tank gönderdiğini ve Suriye güçlerinin sınıra doğru ilerlerken geçtiği kasabalarda havaya ateş açtığını bildirdi.

Suriye güçlerinin sınırda konuşlu bir tümeninin komutanı olan Mahir ez-Zevani, Suriye-Lübnan sınırındaki mevzileri desteklemek ve önümüzdeki günlerde herhangi bir ihlalin yaşanmasını önlemek için büyük askeri takviyelerin yapıldığını söyledi.