Filistinli örgütlerin ‘Kahire İstişareleri’ Gazze’deki durumu iyileştirmeyi hedefliyor

Gazze Şeridi’nin enerji ihtiyacının karşılanması ve ticari geçişlerin kolaylaştırılması konuları da gündemde

İsrail’in geçtiğimiz çarşamba günü Gazze’ye düzenlediği bombalı saldırıda vurulan bir binanın yakınındaki Filistinli bir kız öğrenci (AFP)
İsrail’in geçtiğimiz çarşamba günü Gazze’ye düzenlediği bombalı saldırıda vurulan bir binanın yakınındaki Filistinli bir kız öğrenci (AFP)
TT

Filistinli örgütlerin ‘Kahire İstişareleri’ Gazze’deki durumu iyileştirmeyi hedefliyor

İsrail’in geçtiğimiz çarşamba günü Gazze’ye düzenlediği bombalı saldırıda vurulan bir binanın yakınındaki Filistinli bir kız öğrenci (AFP)
İsrail’in geçtiğimiz çarşamba günü Gazze’ye düzenlediği bombalı saldırıda vurulan bir binanın yakınındaki Filistinli bir kız öğrenci (AFP)

Mısır istihbarat yetkililerinin Gazze Şeridi’ndeki Filistinli örgütlerin liderleriyle istişareleri Kahire’de başladı. İstişarelerin ilk turuna geçen perşembe Mısır’ın başkentine gelen Filistin İslami Cihad Hareketi’nin liderlerinin katılması bekleniyor.

İslami Cihad Hareketi’nin siyasi büro üyelerinin, yeni yapılanmasından ve örgüt içindeki görevlerin yeniden dağıtılmasından sonra bu istişarelere katılması bekleniyor. Siyasi büronun yeniden yapılanması, geçtiğimiz ay hareketin liderlerinden beşinin öldürülmesinin ardından İsrail işgal güçleri ile yaşanan çatışma nedeniyle gecikmişti. Çatışma Mısır’ın arabuluculuğunda bir ateşkes anlaşması yapılmasıyla durmuştu.

Kahire’de Filistinli gruplar tarafından yürütülen genel istişarelere yakın olan Filistinli kaynaklar, İslami Cihad ve Hamas hareketlerinin liderlerinin Mısırlı yetkililerle ayrı istişarelere başlayacaklarını ve mevcut istişare turlarında grupların gündeminde bir dizi önceliğin ve konunun yer aldığını söylediler.

Şarku’l Avsat’a konuşan isimlerinin açıklanmasını istemeyen kaynaklar, grupların istişarelerinde öncelikli olarak güvenlik ve ekonomi dosyalarının olacağını belirttiler. Buna ek olarak grup liderleri ile Mısır güvenlik yetkilileri arasında ‘neredeyse tam bir anlaşma’ olduğuna, ‘Kahire’nin Filistin vatandaşları ve hatta bazı grup liderleri için bir güvenlik şemsiyesi sağlamadaki rolünün büyük takdir topladığına’ ve ‘mevcut İsrail hükümetinin ışığında, durumun ciddiyetine dair ortak bir uzlaşı olduğuna’ dikkat çektiler.

Kaynaklar ‘grupların liderlerinin, özellikle ekonomik durum ve yaşamsal ihtiyaçların karşılanması ile ilgili olarak, Gazze Şeridi sakinlerinin acılarını hafifletmek için Mısırlı yetkililere sunacakları bir dizi fikirlerinin’ olduğunu kaydettiler. Kaynaklar ‘özellikle İsrail’in sıkı ablukası sonucunda yaşam krizinin şiddetlendiğini ve Gazze Şeridi’nin temel ihtiyaçlara ve çok sayıda ürüne ulaşmakta sıkıntı yaşadığını gösteren birçok haberden Mısır’ın bilgisi olması ışığında, Mısır’ın bu ihtiyaçlar ile ilgili tam bir farkındalığı olduğunu’ belirttiler.

İsrail’in 16 yıldır Gazze Şeridi’ne uyguladığı abluka, buradaki yaşam koşullarını ‘derinden’ etkiliyor. Bu, işgal altındaki Filistin topraklarının birliğini bozmanın yanı sıra ekonomik ve toplumsal dokuyu parçaladı. Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’ne (OCHA) göre, Gazze’deki 2,1 milyon Filistinliden 1,3 milyonu (nüfusun yüzde 62’si) gıda yardımına muhtaç durumda. Gazze’deki işsizlik seviyesi de dünyanın en yüksek işsizlik seviyeleri arasında. Zira 2022’de işsizlik oranı yüzde 46,6’ya ulaştı. Aynı dönemde gençler (15-29 yaş) arasındaki işsizlik oranı ise yüzde 62,5’e ulaştı.

Kaynaklar, grup liderlerinin Filistin Başbakanı Muhammed İştiyye’nin Kahire’ye yaptığı son ziyaretteki gelişmelerden, özellikle de Gazze Şeridi’ne daha fazla enerji sağlanması konusundan haberdar olduklarını bildirdiler. Kaynaklara göre ‘Kahire enerji sağlama konusunda yardımcı olabilir’. Uzun elektrik kesintileri ve enerji eksikliği nedeniyle hastanelerin ve hayati hizmet kurumlarının girdikleri sıkıntılar ışığında, grup liderleri bu konuya da odaklanmayı planlıyorlar.

Kaynaklar “Filistinli gruplar aynı zamanda, sınır kapılarından insanların ve malların geçişini kolaylaştırma, Mısır’ın Gazze sakinlerinin temel ihtiyaç malzemelerini sağlamadaki rolünü artırma ve Mısır mallarının İsrailli muadillerinin yerine geçme imkanını tartışmayı planlıyorlar. İşgal makamları, gıda maddelerine ek olarak taşıt ve ulaşım araçları için bazı ürünler de dahil olmak üzere bu malları, Gazze Şeridi sakinlerine baskı yapmak için bir araç olarak kullanıyor” dediler. İsrail şu anda Mısır tarafından kontrol edilen Refah Sınır Kapısı dışında Gazze Şeridi’nin etrafındaki tüm sınır kapılarını kontrol ediyor.

Pratikte İsrail iki sınır kapısını işletiyor: ticari geçişlerin yapıldığı Kerem Ebu Salim ve Batı Şeria ile Gazze arasında insani geçişler için kullanılan Beyt Hanun. Ancak insani ve ticari geçişlerde ‘sert’ tedbirler uyguluyor ve herhangi bir güvenlik gelişmesi veya çatışma meydana gelir gelmez bu kapıları kapatmaya yelteniyor. Kaynaklar, başta 2007’den beri Gazze Şeridi’ni yöneten Hamas Hareketi olmak üzere Filistinli gruplarla yapılan istişarelerde, Mısır’ın Gazze Şeridi’nde inşa ettiği ve bitmek üzere olan üç Mısır kentine değinileceğini de belirttiler. Mısır şehirlerinin açılışı ve İsrail’in saldırıları sonucunda evleri hasar görenlere buradaki konutların dağıtılması için düzenlemeler yapılıyor. Mısırlı şirketler, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin 2021’de Gazze Şeridi’nin yeniden inşası için 500 milyon dolarlık hibe sağlama taahhüdünü yerine getirmek üzere Gazze Şeridi’nde yaklaşık 3 bin 500 konuttan oluşacak üç yerleşim yeri inşa ediyor.



Filistinli örgütlerin genel sekreterleri uzlaşma gündemiyle toplanıyor

Sisi ve Abbas’ın Kahire’deki önceki görüşmelerinden bir kare (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Sisi ve Abbas’ın Kahire’deki önceki görüşmelerinden bir kare (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
TT

Filistinli örgütlerin genel sekreterleri uzlaşma gündemiyle toplanıyor

Sisi ve Abbas’ın Kahire’deki önceki görüşmelerinden bir kare (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Sisi ve Abbas’ın Kahire’deki önceki görüşmelerinden bir kare (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Filistinli örgütlerin genel sekreterlerinin toplantıları, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın gözetimi ve huzurunda, çoğu Filistinli bugün Mısır’ın başkenti Kahire’de başlıyor.

Şarku’l Avsat’a toplantı hakkında bilgi veren Filistinli kaynaklar “toplantının Yeni El-Alameyn kentindeki (kuzeybatı Mısır) büyük otellerden birinde yapılacağını ve muhtemelen sadece bir gün ile sınırlı olacağını” belirttiler. Ayrıca “açılış oturumunun açık yapılacağını, burada Filistin Devlet Başkanı’nın açılış konuşmasını yapacağını ve daha sonra örgüt liderlerinin konuşacağı kapalı oturumların başlayacağını” söylediler.

Şarku’l Avsat’a kimliğinin açıklanmaması şartıyla konuşan kaynaklar toplantılara Filistinli 11 örgütün katılacağını belirttiler. İstişarelerde işgal altındaki topraklardaki iç durumun tartışılmasına ve İsrail’in Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nde gerginliğin artmasına karşı koyma yollarının yanı sıra kapsamlı bir uzlaşma yoluyla Filistin birliğini yeniden kurmanın yollarına odaklanılacağını bildirdiler.

Kaynaklar, toplantı çağrısında bulunan Filistin liderliğinin “ulusal birlik hükümeti kurulmasını içeren siyasi bir vizyon sunabileceğini” de aktardı. Ancak kaynaklar, bunun “tartışmaların birkaç maddeyle sınırlı kalacağı anlamına gelmediğini ve Filistinli örgütlerin liderleriyle yapılacak görüşmelerin uzlaşmaya dayalı ve herkesin katkılarına ve önerilerine açık olacağını” vurguladılar.

Mısır-Filistin zirvesi

Filistin Devlet Başkanı, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ile görüşeceği ve Filistinli örgütlerin genel sekreterleri toplantısına başkanlık edeceği resmi ziyaret için dün El-Alameyn şehrine gelmişti. Filistin’in Kahire Büyükelçisi Diyab el-Luh, “Abbas’ın ziyareti, iki ülke arasındaki ikili ilişkiler ve Arap, bölgesel ve uluslararası düzeylerdeki çeşitli konularda kalıcı ve daimi istişare ve iş birliğini somutlaştırmayı amaçlıyor” dedi. Luh’un açıklamasına göre, Filistin halkının meşru haklarını desteklemek, Filistin halkının devredilemez haklarını elde etmesi yönündeki çabaların önündeki sıkıntılarla mücadele etmek, Filistin halkının kendi kaderini tayin etmesini ve 1967 sınırları içinde, başkenti Kudüs olan ve tam ulusal egemenliğe sahip bağımsız devletlerini kurmalarını sağlamak için gösterilen daimi Arap çabalarına hizmet edecek şekilde; Abbas Mısır Cumhurbaşkanı ile aralarındaki ortak ve daimi koordinasyon çerçevesinde bir toplantı yapacak.

Filistin Devlet Başkanı’na ziyareti sırasında eşlik edecek heyette şu isimler bulunuyor:

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Konseyi Genel Sekreteri Hüseyin eş-Şeyh, FKÖ Yürütme Konseyi üyesi Ziyad Ebu Amr, Filistin İstihbarat Başkanı Macid Ferec, Filistin Diyanet İşleri Danışmanı Mahmud Habbaş, Devlet Başkanı’nın Diplomatik İşlerden Sorumlu Danışmanı Mecdi el-Halidi, Resmi Medya Genel Sorumlusu Ahmed Assaf ve Filistin’in Kahire Büyükelçisi.

Bu ayın başlarında Filistin Devlet Başkanı, İsrail’in Cenin kentine yönelik saldırısına karşı tüm grupların genel sekreterlerini acil bir toplantıya çağırmıştı. Mısır, Filistin Yönetimi ile koordinasyon halinde Filistinli grupların liderlerine davetiye göndermeyi kabul etmişti.

Örgütlerin toplantısı

Filistin İslami Cihad Hareketi dışında Filistinli örgütlerin genel sekreterlerinin toplantıya katılması bekleniyor. “Toplantıya katılamayacağını” bildiren İslâmî Cihad Hareketi, katılmak için “Cenin’de  tutuklanan unsurlarının Filistin yönetimi tarafından serbest bırakılması şartını öne sürmüştü.

İslami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziyad en-Nahhale geçtiğimiz hafta kısa bir açıklama yaparak “Yönetim’in hapishanelerindeki ‘kardeşlerimiz’ serbest bırakılmadan Kahire’deki genel sekreterler toplantısına gitmeyeceğiz” ifadelerini kullandı.

Filistin Yönetimi, siyasi bir saikle tutuklama operasyonları yürüttüğü iddiasını yalanladı ve “Tutuklananlar, ceza davalarında haklarında tutuklama kararı çıkarılanlardır” dedi.

Hamas Hareketi toplantıya katılacağını doğrularken, hareketin Siyasi Büro üyesi Halil el-Hayye, “İsrail politikalarına karşı koymak ve Filistin saflarını birleştirmek için net sonuçlar alınması gerektiğini” vurguladı.

Mısır’daki grupların toplantısı, Türkiye’nin başkenti Ankara’da geçtiğimiz çarşamba günü Filistin Devlet Başkanı’nın Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye ile görüşmesinin ayaklarından birini temsil ediyor.

Hamas Siyasi Büro üyesi Husam Bedran, söz konusu görüşmenin net ve derinlemesine bir tartışmaya tanık olduğunu ve genel sekreterler toplantısına iyi hazırlanmak için hareketin çeşitli Filistinli güçler ve gruplarla istişarelerini tamamlama çabalarının bir parçası olarak yapıldığını söyledi. Hamas Hareketi’nin “kapsamlı direnişin işgale ve Filistin meselesinin kuşatan tehlikelere karşı koymanın en etkili yolu olduğunu” vurguladığını bildirdi. Ayrıca “genel sekreterler toplantısının sonuçlarının Filistin halkının istek ve temennileriyle örtüşmesi” gerektiğinin altı çizildi.

Daha önce, Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nden (FHKC) bir heyet, Genel Sekreter Yardımcısı Cemil Mezher başkanlığında Kahire’ye gelmişti. Heyet burada Mısır güvenlik yetkilileriyle bir araya gelmiş ve grupların genel sekreterleri toplantısının başarısı için gereklilikler ve bölünmeyi sona erdirip Filistin ulusal birliğini yeniden tesis etmenin önemi üzerinde durulmuştu.

Olumlu bir adım

Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Usame Şaat, Filistin güçleri arasındaki uçurumu “derin” olarak nitelendirerek Türkiye’de Filistin Devlet Başkanı ve Heniyye arasında yapılan ikili görüşme için “Filistinli grupların genel sekreterleri toplantısına dair bizi sevindirecek bir gelişmeyle sonuçlanmadı” ifadelerini kullandı.

Bununla birlikte, Şaat Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda, Filistin sahasındaki en önemli ve en popüler grupların (Fetih ve Hamas hareketleri) ve bazı ulusal gruplarının katılımının kendi içinde “olumlu bir şey” olduğunu söyledi. Şaat, tüm tek taraflı seçeneklerin ve kararların “faydasız ve yararsız olduğunun kanıtlandığına, elle tutulur bir netice getirmediğine ve ancak ufku kapatıp Filistin halkına felaketler getirdiğine” dikkat çekti. Şaat, ulusal çıkarlar aleyhine olacak şekilde partizan tutumlarına bağlı kalınmaması gerektiğini vurguladı. Ayrıca “Birlik ve vatanseverlik olmadan Filistin halkı veya ulusal gruplar için bir gelecek yoktur (...) Uzlaşma cesaret ve gerçek bir milli irade gerektirir” dedi.

Şaat “Genel sekreterlerin niyetlerinin ciddi olduğu doğruysa, oldukça olumlu bir aşamayla karşı karşıyayız demektir” dedi ve toplantının başarısının, “sonuçlarına ve bunların sahada uygulanmasına bağlı olduğuna” dikkat çekti. Bu kapsamda Devlet Başkanı Abbas ve Filistin liderliğinin, en sonuncusu Cezayir Anlaşması olan Filistin uzlaşı anlaşmalarının uygulanması doğrultusunda bir ulusal birlik hükümeti kurmaya başlamak ve ardından hemen seçimlere hazırlanmak için bunu bir fırsat olarak gördüğüne işaret etti. Şaat hükümetin kurulmasının bir “niyet testi” olduğunu ve bu hükümetin anlaşmalar uyarınca kendisinden beklenen rolü yerine getirmemesi durumunda derhal güvenoyunun çekilerek devrilebileceğini belirtti. Bu bağlamda “Radikal tutumların arkasına saklanmak ve uzlaşmanın önüne engeller koymak Filistin halkına fayda sağlamaz” dedi.

Mısır, 2007’den beri devam eden iç bölünmeyi sona erdirmek amacıyla birkaç yıl boyunca Filistinli grupların toplantılarına ev sahipliği yapsa da bu toplantıların sonuçları sahada bir karşılık bulmadı.