ABD Savunma Bakanı Austin'den Çin'e diyalog eksikliği eleştirisi

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in Singapur'daki Shangri-La'da canlı yayını (EPA)
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in Singapur'daki Shangri-La'da canlı yayını (EPA)
TT

ABD Savunma Bakanı Austin'den Çin'e diyalog eksikliği eleştirisi

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in Singapur'daki Shangri-La'da canlı yayını (EPA)
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in Singapur'daki Shangri-La'da canlı yayını (EPA)

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Çin ile askeri alandaki iletişim kopukluğuna ilişkin, "Diyalog bir lütuf değil gerekliliktir. Savunma alanında sorumlu liderler açısından konuşmak için doğru zaman her zamandır, konuşmak için doğru zaman şimdidir." dedi.

Bakan Austin, Singapur'da düzenlenen Asya-Pasifik bölgesinin en önemli güvenlik forumu Shangri-La Diyaloğu'nda "ABD'nin Hint-Pasifik Bölgesindeki Liderliği" başlıklı konuşmada, iki rakip güç arasındaki diyaloğun sürdürülmesinin, krize veya çatışmaya götürebilecek yanlış anlamaları ve hesap hatalarını önleyeceğini söyledi.

Toplantı marjında Çinli mevkidaşı Li Şangfu ile görüşme talebinin reddedilmesine gönderme yapan Austin, "Çin ile iletişim kanallarının açık tutulmasını önemsiyoruz, özellikle de savunma alanında. Diyalog lütuf değil gerekliliktir. Savunma alanında sorumlu liderler açısından konuşmak için doğru zaman her zamandır, doğru zaman şimdidir." ifadelerini kullandı.

Austin, dün forumda konuk savunma bakanlarının katıldığı akşam yemeğinde Çinli Bakan Li ile tokalaşmasını hatırlatarak, "Bir akşam yemeğindeki dostane tokalaşma, kapsamlı görüşmelerin ve iletişimin yerini tutamaz." değerlendirmesinde bulundu.

Büyük güçlerin saydamlığın ve sorumluluğun hamisi olmasını gerektiğine işaret eden Austin, "Umarım, Çin'in tutumu değişir." dedi.

ABD Savunma Bakanlığı, Bakan Lloyd Austin'in Çin Savunma Bakanı Li Şangfu ile Singapur'da görüşmesi için mayıs başında yaptıkları talebin geri çevrildiğini bildirmişti.

Pekin yönetimi, ABD ile askeri alandaki iletişimsizlik ve diyalog eksikliğine, Washington'ın Çin'in kaygılarını dikkate almayan tavrının sebep olduğunu savunarak, "yanlışlarını düzeltmesini" tavsiye etmişti.

Singapur'daki Çin heyetinde yer alan askeri yetkililer, ulusal basına yaptıkları açıklamalarda, görüşme talebinin reddedilmesinin gerekçesi olarak Bakan Li'nin ABD'nin yaptırım listesinde olmasına işaret etti.

Çinli Bakan Li, 2018'de Çin silahlı kuvvetlerinin ordonat bölümünün başındayken Rusya'dan Su-35 savaş uçakları ile S-400 füze savunma sisteminin satın alınmasında rolü olduğu gerekçesiyle ABD tarafından yaptırım listesine alınmıştı.

Washington, yaptırımın savunma bakanlarının görüşmesine engel teşkil etmediğini savunurken Çin tarafı, diyalog talebine yanıt vermeyerek yaptırımın kaldırılmasını ön koşul gördüğü mesajını iletiyor.

İki ülke arasındaki savunma görüşmeleri, ABD'nin önceki Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Ağustos 2022'de Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tavyan'ı ziyaret etmesinin ardından kesilmişti.

Öte yandan şubatta Çin'e ait yüksek irtifa balonunun, ABD hava sahasına girişi ve savaş uçağından ateşlenen füzeyle düşürülmesinin yol açtığı kriz sonrasında Austin'in Çinli muhataplarıyla görüşme taleplerinin geri çevrildiği öne sürülmüştü.

ABD ordusundan komutanlar da iletişim kanallarının yeniden açılmasına yönelik girişimlerinin Çin tarafından reddedildiğinden yakınmıştı.



Tahran, Washington ile müzakerelerinde "denklik" arıyor

Tahran'ın bin 200 kilometre güneyindeki İran'ın ana nükleer reaktörü Buşehr (Reuters - Arşiv)
Tahran'ın bin 200 kilometre güneyindeki İran'ın ana nükleer reaktörü Buşehr (Reuters - Arşiv)
TT

Tahran, Washington ile müzakerelerinde "denklik" arıyor

Tahran'ın bin 200 kilometre güneyindeki İran'ın ana nükleer reaktörü Buşehr (Reuters - Arşiv)
Tahran'ın bin 200 kilometre güneyindeki İran'ın ana nükleer reaktörü Buşehr (Reuters - Arşiv)

İran, ABD ile nükleer programı konusunda yapılacak müzakerelerin kaderini tahmin etmeyi reddetti, ancak diyaloğun "eşitlik ortamında ve dayatmalardan uzak" yürütülmesinin önemini vurguladı.

Bu tavır, İsrail'in Kızıldeniz'de Husilerle ateşkes anlaşmasına rağmen İran'a karşı gerginliği artırdığı ve uluslararası alanda askeri gerginliğin tırmanacağı yönündeki endişelerin yaşandığı bir dönemde alındı.

İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Ekber Ahmediyan, gelecekteki müzakerelerin sonucunun "öngörülemez" ve ABD'nin davranışlarına ve müzakere koşullarına bağlı olduğunu vurguladı.

Devrim Muhafızları'na bağlı Tasnim haber ajansı, Ahmediyan'ın, "Baskı ve tehdit altında doğrudan müzakereler mantıksız ve onursuzdur" dediğini aktardı. Ahmediyan ise "Eşit bir ortamda ve dayatmalardan uzak bir diyalog, akılcı ve onurlu bir yaklaşımdır" ifadesini kullandı.

Ahmediyan, "İran'ın kırmızı çizgileri açık ve net"dedi ancak müzakerelerin seyri ve gelecekteki sonuçlarının "diğer tarafın, özellikle de ABD yönetiminin bu konuyu nasıl ele aldığına bağlı olduğunu" vurguladı.

ABD Başkan Yardımcısı J.D. Vance, Washington ile Husiler arasında Kızıldeniz'de seyrüsefer serbestisini de içeren ateşkesin açıklanmasının ardından, ülkesinin Tahran ile "İran'ın küresel ekonomiye yeniden entegrasyonunu içeren" bir anlaşmaya varacağını öngördü.

dcfgth
İran Dini Lideri Ali Hamaney ve ABD Başkanı Donald Trump (AFP)

Vance, dün yaptığı basın açıklamasında, "İran sivil amaçlı nükleer enerjiye sahip olabilir, ancak nükleer silah elde edemez" ifadesini kullanarak, iki ülke arasındaki görüşmelerin "şimdiye kadar iyi" gittiğini kaydetti.

New York Times gazetesi, İranlı yetkililerin, ülkelerinin Kızıldeniz saldırılarını durdurmak için Husiler üzerindeki nüfuzunu kullandığını söylediğini aktardı ve bunun, Washington ile Tahran arasında bir anlaşmanın yakın olduğunu gösterdiğini belirtti.

İran ordusu hazır

Son saatlerde İsrail tarafında gerilim arttı. Kızıldeniz ateşkesine yol açan anlaşmadan dışlandığını hisseden İsrail'in doğrudan bir çatışmaya doğru koştuğu görülüyor.

Şarku’l Avsat’ın İran'ın ISNA haber ajansından aktardığına göre İran Hava Kuvvetleri Komutanı, ajansa yaptığı açıklamada, hava kuvvetlerine ait tüm savaş uçaklarının mühimmat, teçhizat ve yerli üretim uzun menzilli füzelerle donatıldığını belirterek sert bir tavır sergiledi.

Tuğgeneral Hamid Vahidi, İran Hava Kuvvetleri'nin en üst düzeyde hazırlıklı ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı'nın emirlerini yerine getirmeye hazır olduğunu belirtti.

Rusya ve Çin daha sonra ortak açıklama yaparak, İran'ın nükleer programı konusunda gerginliğin tırmandırılmaması ve askeri eyleme başvurulmaması çağrısında bulundu.

İran petrolüne yaptırımlar

ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, İran'dan petrol satın aldıkları gerekçesiyle Washington'da özel bir Çin petrol rafinerisi ve Çin'deki liman işletmecilerine yaptırım uyguladı. ABD Hazine Bakanlığı, Hebei Xinhai Kimyasal Rafinerisi ve üç Çinli liman işletmecisi şirkete yaptırım uyguladı. Bu, Trump yönetiminin İran'ın ihracat gelirlerini kesme ve Tahran'a nükleer programını sınırlama anlaşması yapması yönündeki baskısını artırma çabalarını yoğunlaştırdığı bir dönemde hedef aldığı son bağımsız Çin rafinerisi oldu.