عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Nijer... Diplomasi ve askeri müdahale yarışı

ECOWAS, askeri müdahaleyi ‘son seçenek’ olarak nitelendirdi.

27 Temmuz’da Niamey sokaklarında çıkan yangınlar ve huzursuzluk (AP)
27 Temmuz’da Niamey sokaklarında çıkan yangınlar ve huzursuzluk (AP)
TT
TT

Nijer... Diplomasi ve askeri müdahale yarışı

27 Temmuz’da Niamey sokaklarında çıkan yangınlar ve huzursuzluk (AP)
27 Temmuz’da Niamey sokaklarında çıkan yangınlar ve huzursuzluk (AP)

Cumhuriyet Muhafızları tarafından yönetilen ve Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum’a düzenlenen askeri darbeden bir hafta sonra Nijer’deki durumun geleceği ile ilgili iki paralel yol var. Darbeyle birlikte General Abdurrahman Tiani, ‘vatanı kurtarma’ gerekçesiyle Ulusal Konsey başkanlığını üstlendi.

Anlaşıldığı üzere darbe, Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) veya Afrika Birliği (AfB) aracılığıyla bölgesel düzeyde ve ayrıca Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri tarafından temsil edilen Avrupa, ABD ve uluslararası düzeylerde geniş çapta kınandı. Rusya, darbenin hemen ardından ‘anayasal düzene’ dönüş ve Bazoum’un görevine iade edilmesi çağrılarında bulundu. Bu, bölgesel ve uluslararası düzeyde üzerinde anlaşmaya varılan bir talep. Bunun karşısında darbeciler, sadece kendileri gibi darbecilerin, yani Mali ve Burkina Faso’daki askeri konseylerin desteğini aldı.

2021 ve 2022’de bu iki ülke, ordunun dizginleri devralmasına yol açan iki büyük darbeye tanık oldu. Yönetimler, uluslararası kınamalara ve ECOWAS ve diğer taraflarca uygulanan ağır yaptırımlara rağmen hala ayakta. Nijer darbesinin umut ettiği şey, kendilerini iktidara getirmek ve Afrikalılar ve dünya için silah zoruyla dayatılan oldubittiyi kabul ettirmektir. Bu da demokratik olarak seçilmiş bir cumhurbaşkanının görevden alınmasına ve Niamey’deki başkanlık sarayının dış dünyayla bağlantısı kesilmeden kanatlarından birine hapsedilmesine yol açtı. Öyle ki Bazoum, darbeler dünyasında yeni bir ‘moda’ çerçevesinde dünyanın dört bir yanından cumhurbaşkanları ve yetkililerle temaslarını sürdürüyor.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de dahil olmak üzere üst düzey Afrikalı ve Batılı yetkililerle birkaç kez görüşme gerçekleşti. Arayanların tümü, cumhurbaşkanlığı görevlerini yerine getirmeye geri dönmesini desteklediklerini ve kendisine destek vereceklerini dile getirdi.

Siyasi süreç

Dünya, henüz yeni oldubittileri kabullenmedi. Hâlâ siyasi- diplomatik sürece ve beraberindeki çok yönlü baskılara başvurarak zamanı geri almayı umuyor. Geçen pazar gününden bu yana, ECOWAS liderleri Çad Cumhurbaşkanı Muhammed Deby’ye orduyu darbeden geri adım atmaya ve kışlalarına dönmeye ikna etmek için Niamey’e gitmesi talimatını verdiler. Ancak çabaları başarısız oldu.

Foto: ECOWAS grubunun askeri yetkilileri, Abuja’da Nijer krizini tartışıyor (EPA)
ECOWAS grubunun askeri yetkilileri, Abuja’da Nijer krizini tartışıyor (EPA)

Bu görevi, kendisi de ‘yarı darbe’ ile ve en hafif tabirle demokratik olmayan bir şekilde iktidara gelen bir başkana emanet etmek garipti. Oğul Deby, babası İdris Deby’nin kuzey Çad’da isyancılarla yapılan çatışmalarda öldürülmesinin ardından kendisini dayattı. Yetki devrinde anayasal ilkelere saygı göstermedi. Ancak Afrikalılar, Avrupalılar ve Amerikalılarla birlikte olanlara göz yumdu.

Deby’nin başarısızlığı, Afrikalıların cesaretini kırmadı. Bu yüzden dün oyuna devam ederek, ECOWAS adına Nijeryalı Abdesselam Ebu Bekir başkanlığındaki bir heyet, darbenin liderleriyle görüşmek ve onlarla uluslararası ve Afrika iradesine yanıt verme olasılığını görüşmek üzere Niamey’e yöneldi. Bu, ECOWAS Siyasi İşler, Güvenlik ve Barış Komiseri Abdulfettah Musa tarafından da doğrulandı.

Ciddi uyarı

Afrikalıların darbecileri geri adım atmaya ikna etmek için siyasi- diplomatik yolu tercih ettikleri açık görünüyor. Bu da arabuluculuğun neden çoğaldığını açıklıyor.

Geçen pazar günü Nijerya’nın başkenti Abuja’da zirve yapılması çağrısında bulunan 11 lider, darbecilere tehdit mesajı ve ciddi uyarı gönderme yoluna giderek darbecilere darbeden geri adım atmaları için bir hafta süre verdi. Bu, Nijer’in yeni yöneticilerine uygulanan mali, ticari ve ekonomik yaptırımların ve siyasi tecridin devamı sayılıyor.

Uluslararası tepkiler, Afrikalı liderlerin kararları ve eylemleri için başta Washington ve Paris olmak üzere etkili Batılı başkentlerden, tam ve kamusal destek aldıklarını gösteriyor. Ayrıca Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ECOWAS’ın bu başkentlerin vekaletinde çalıştığını düşünenler var. Fransız kaynaklarına göre Afrikalıların, ‘Demir sıcakken dövülür’ diyen bir Fransız atasözü uyarınca, darbecilere işlerini düzenleme ve otoritelerini pekiştirme fırsatı vermemekte kararlı oldukları da açık.

Son seçenek

ECOWAS liderlerinin, Nijerya cumhurbaşkanının açık bir baskısı ile darbecilere karşı sertlik göstermesi ve dişlerini sıkması gerekiyordu. Bu noktada Abuja’da ECOWAS üyesi devletlerin genelkurmay başkanlarının çarşamba günü başlayan toplantılarının cuma gününe kadar sürmesi bekleniyor. Bu durum da Afrikalıların, darbecileri devirip anayasal düzeni ve Cumhurbaşkanı Bazoum’u görevine getirecek askeri harekata başvurma olasılığı konusundaki ‘ciddiyetini’ gösteriyor. Ancak askeri çözüme başvurmak ‘son seçenek’. Genelkurmay Başkanları toplantılarının başlamasından hemen önce Abdulfettah Musa da bu yaklaşımı dile getirdi. “Masadaki askeri seçenek son çare, ama bu olasılığa hazırlanmalıyız” diyen Musa, “Sadece konuşabileceğimizi değil, aynı zamanda eylemde bulunabileceğimizi de göstermeye ihtiyaç var” şeklinde konuştu. Nijerya, çarşamba günü darbeciler üzerinde ek bir baskı uygulamak amacıyla Nijer’e tedarik ettiği elektriği kesti. Ülkenin yüzde

Mali ve Burkina Faso’nun desteği

Darbeciler, bu toplantının amacının Nijer’e karşı askeri harekata hazırlanmak olduğunu ileri sürdü. Aynı şekilde Paris’i kendi adına askeri harekata hazırlanmakla suçlamak niyetindeydiler ve şu anda başbakanlık görevini yürüten Bazoum hükümetinin Dışişleri Bakanı’nın ülke dışında olduğu için yetki aldığını söylüyorlardı. Mali ve Burkina Faso’daki liderlerin salı günü yaptığı ve Nijer’e yönelik herhangi bir askeri harekâtı iki ülkeye ‘savaş ilanı’ olarak değerlendiren açıklamayla, ‘tehditlerinin ciddi’ olduğu gösterdi. Geçen hafta Nijer darbesinin en önde gelen isimlerinden biri olan ve Nisan ayında görevden alınan eski Genelkurmay Başkanı General Salifou Modi, dün üst düzey bir heyet başkanlığında Mali’ye ziyarette bulundu. Bu ziyaret, darbecilerin, ECOWAS’ın askeri müdahale vaadini yerine getirmesi halinde, Afrika’daki tehditlerin ciddiyetinden ve askeri koordinasyon arayışından korktuklarının bir göstergesi olarak sayılıyor.

30 Temmuz’da Niamey’deki Fransız büyükelçiliği önünde Nijer ordusu için slogan atan protestocular (AFP)
30 Temmuz’da Niamey’deki Fransız büyükelçiliği önünde Nijer ordusu için slogan atan protestocular (AFP)

Son olarak Niamey’in hedefi, kelimeleri eylemle ilişkilendirebilen ve askeri müdahaleye başvurabilen ‘Demokratlar Cephesi’ ile mücadele için Gine’nin siyasi olarak katılacağı üç kişilik bir askeri darbe cephesi oluşturmak olabilir. Ancak şaşırtıcı olan, ECOWAS son yıllarda Gine, Mali ve Burkina Faso’da yaşanan darbelere göz yummuştu ve bugün, Batı Afrika’daki dördüncü darbeyi etkisiz kılmak için seferber oluyor.

Darbeler bulaşıcı

Avrupa devletlerinin kendi vatandaşlarını Nijer’den sınır dışı etme acelesini, askeri harekât olasılığının bir göstergesi olarak görenler var. Diğer taraftan bu aceleciliğin, askeri müdahale tehdidinin darbecileri baskı altına almak ve onlara iki seçenekleri (yani ya bilinen taleplere cevap vermek ya da Afrika güçleriyle yüzleşmek) olduğunu anlatmak için yapıldığını düşünenler var. Paris’teki siyasi kaynaklar, Afrika Grubu’nun ‘güvenilirliğini kanıtlaması gerektiğini ve bunu başaramazsa fiilen başka darbelere kapı açmış olacağını’ söylüyor. Kaynaklar ayrıca, “Böylece ciddi rolünü kaybedecek ve boş bir kabuğa dönüşecektir” dedi.

O halde darbelerin bulaşıcı olması korkusu mevcut. Bu nedenle ECOWAS, öncelikle kendisini bu hastalıktan korumaya çalışıyor. Nijerya’dan edinilen bilgilere göre, ECOWAS’ın birkaç ülkesi askeri bir operasyona katılma isteklerini dile getirdi. Nijeryalı yetkililer ise ‘bölgelerinin bir kısmının Nijer ile 1.600 km’lik ortak sınırdan çok uzakta olmadığını ve müdahale etmeye hazır olduğunu’ belirtti.

Arabuluculuk başarısız olursa, Fransa, ABD, İtalya ve Almanya gibi Batılıların Nijer’de oynayacağı rol konusunda soru işareti olacak. Kesin olan şu ki, bu taraflar müdahale etmek istemiyor ve Paris daha önce Nijer’de askerî harekât planlamayı reddetmişti. Ancak bu durum, askeri konseyi zayıflatacak ve belki de onu uluslararası baskılara yanıt vermeye zorlayacak şekilde, destek sağlamasını ve ordunun kırılganlığını ve bölünmüşlüğünü vurgulamaya çalışmasını muhtemelen engellemeyecektir.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Avustralya: Müfettişler, Bondi Plajı saldırısının faillerinin DEAŞ mensubu olduklarına inanıyor

Bondi Plajı saldırısının şüphelisinin evini çevreleyen şeridi kaldıran Avustralyalı bir polis memuru (Reuters)
Bondi Plajı saldırısının şüphelisinin evini çevreleyen şeridi kaldıran Avustralyalı bir polis memuru (Reuters)
TT
TT

Avustralya: Müfettişler, Bondi Plajı saldırısının faillerinin DEAŞ mensubu olduklarına inanıyor

Bondi Plajı saldırısının şüphelisinin evini çevreleyen şeridi kaldıran Avustralyalı bir polis memuru (Reuters)
Bondi Plajı saldırısının şüphelisinin evini çevreleyen şeridi kaldıran Avustralyalı bir polis memuru (Reuters)

Avustralya Yayın Kurumu (ABC), Avustralya istihbarat biriminin altı yıl önce Bondi Plajı saldırganlarından birinin DEAŞ ile bağlantıları olduğunu araştırdığını bildirdi.

Avustralya polisi, 50 yaşındaki bir adam ile 24 yaşındaki oğlunun pazar günü Sidney’de ünlü bir plajda Hanuka Bayramı kutlaması yapanlara ateş açtığını, saldırıda 15 kişinin hayatını kaybettiğini ve 40’tan fazla kişinin yaralandığını açıkladı.

Avustralya medyası, saldırganların Sajid Akram ile oğlu Naveed Akram olduğunu ve Sajid Akram’ın polisle çıkan çatışmada öldüğünü, Naveed Akram’ın ise polis gözetiminde hastanede tedavi gördüğünü bildirdi.

Şarku’l Avsat’ın ABC’den aktardığına göre, Bondi Plajı saldırısını soruşturan ortak terörle mücadele ekibindeki üst düzey bir yetkili, Avustralya Güvenlik ve İstihbarat Teşkilatı’nın (ASIO) 2019 yılında Naveed Akram ile ilgili bazı şüpheleri araştırdığını belirtti.

Haberde, Naveed Akram’ın, Temmuz 2019’da yakalanan ve Avustralya’da bir terör eylemi planlamakla suçlanan DEAŞ üyesiyle yakın bağlantısı olduğunun düşünüldüğü ifade edildi.

ABC, terörle mücadele soruşturmacılarının, Bondi Plajı saldırısını gerçekleştiren silahlı kişilerin DEAŞ mensubu olabileceğine inandığını bildirdi.

ABC’ye konuşan yetkililer, silahlı kişilerin araçlarında iki DEAŞ bayrağı bulunduğunu da açıkladı.

ASIO Genel Direktörü Mike Burgess dün gazetecilere yaptığı açıklamada, saldırganlardan birinin kendileri tarafından bilindiğini ancak ‘acil tehdit’ olarak görülmediğini belirterek, “Dolayısıyla burada yaşanan olayın şartlarını yeniden gözden geçirmemiz gerektiği açık” dedi.

Yeni Güney Galler polisi ise ABC’nin haberini doğrulayamayacaklarını belirtirken, ASIO da ‘bireyler veya devam eden soruşturmalar hakkında yorum yapmadığını’ açıkladı.

DÜNYA

Cezaevindeki 4 bin 200 PKK-KCK’lı için kademeli düzenleme: Suça karışmamış 950-1.050 PKK’lı eve dönüş yolunda mı?

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT
TT

Cezaevindeki 4 bin 200 PKK-KCK’lı için kademeli düzenleme: Suça karışmamış 950-1.050 PKK’lı eve dönüş yolunda mı?

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

Türkiye’de “Terörsüz Türkiye” süreci, kimilerine göre 2. çözüm süreci olarak değerlendiriliyor; bu konuda çok şey yazılıp çiziliyor. Sürecin toplumsallaşması adına tartışılması doğru; ancak bu tartışmanın gündelik siyasi çekişmeler, öne çıkma çabaları ya da kısır hesaplar üzerinden yapılması, sürece yarardan çok zarar veriyor. Burada herkesin dikkatli olması gerektiğinin altını bir defa daha çizmek gerekiyor.

Siyasetin bu süreçte daha cesur olması, daha fazla adım atması ve daha fazla inisiyatif alması gerekiyor. Çünkü artık top, güvenlik bürokrasisinin sahasından siyasetin sahasına geçmiş durumda.

Elbette süreçte daralmalar olacaktır. İşin doğası gereği bu daralmaların olması son derece doğaldır; ancak siyasi aktörlük meselesi üzerinden herkesin kendisini tekrardan sorgulaması gerekiyor. “Her meseleyi Öcalan’a soralım” yaklaşımı, bana göre doğru değil. Siyasetin inisiyatif alması bir bütün olarak gerçekleşmeli ve inisiyatifler alınabilmelidir. Her meselede Öcalan’ı öne çıkarma, aktör yapma isteğinin toplumsal güvende yara açtığı da görülmelidir. Belki artık örgütün partiyi kurma paradigması tersine dönmeli ve parti, örgütü dönüştürebilmelidir.

Pedal çevirme teorisi işlemeye devam ediyor. Örgütün el yükseltme sebebi ya da farklı seslerin çıkma sebebi, bence devlette ciddiyetin ilk defa bu kadar net görülmesidir. Artık herkes yeni bir paradigmaya dönüleceğini görmeye başladı ve doğal olarak bir bocalama süreci yaşanıyor. Süreç tamamlanırsa siyasetin de paradigmasının değiştiği görülmelidir.

Çünkü şu ana kadar siyaseten “zaten masa devrilecek, güvenmiyoruz, gel gel yapıyorlar, sonra yine bizi hapishanelere atacaklar” anlayışı çok hakimdi. Ama atılan adımlar neticesinde işin ciddiyeti anlaşılıyor ve bu da ezber bozuyor. Bu bakımdan şu ana kadar yaşananların, ben sürecin özüne bir tahribat verdiğini düşünmüyorum. Bu düşüncemi görüştüğüm farklı kaynaklarım da doğruluyor.

Sürecin geldiği yerde iki mesele, en çok sorulan ve merak edilen konuların başında geliyor: Yasal düzenlemeler ve SDG meselesi.

İmralı Adası’ndan Meclis’e: Fırsat yasası ve sürecin kritik eşiği

Komisyon üyelerinin İmralı Adası’na gitmesi, bir eşiğin daha aşılmasını kolaylaştırdı. MHP Genel Başkanı Feti Yıldız Bey’in okuduğu özet, kendi tuttuğu notların özetiydi. Dolayısıyla 16 sayfalık raporun özeti değildi. Beklenti, hem AK Parti adına Hüseyin Yayman’ın hem de DEM adına Gülistan Koçyiğit’in de notlarını okumasıydı; ama bu gerçekleşmedi. Keşke onlar da komisyon üyelerine notlarını aktarsaydı ve sorulacak olan sorulara da cevap verseydi.

Komisyon üyelerinin tuttuğu 16 sayfalık raporun aslında komisyon üyelerine dağıtılması gerekiyordu. Sürecin şeffaflığı, toplumsal rıza üretme konusunda bunun yapılmasının hâlâ geç olduğunu düşünmüyorum. Görüştüğüm ve raporu bilen kaynaklarım, burada anlatılamayacak bir şeyin olmadığını, Öcalan’ın bugüne kadar söylediği görüşlerin benzerlerinin yer aldığını ifade ediyorlar.

Şimdi top Meclis’te. Nasıl bir yasa çıkarılacak? Toplumda cezasızlık algısına da yol açmadan, süreci de sahiplenerek nasıl bir yol bulunacak?

Görev, öncelikli olarak Komisyon’da bulunan partilere düşüyor. Onlar tekliflerini yavaş yavaş Meclis Başkanlığı’na verecekler. Meclis hukukçuları ve güvenlik bürokrasisi de sürece destek verecek.

Kesinleşen bir şey olmamakla beraber, anladığım kadarıyla çıkarılacak olan “Fırsat Yasası” iki ayağa cevap verecek:

A- Eve dönüş durumu
B- Mevcut tutuklu ve hükümlülerin durumu

KCK-PKK örgüt üyeliğinden şu an Türkiye’de cezaevlerinde bulunanların sayısının 4 bin 200 kişi civarında olduğu belirtiliyor. Bunlar içerisinde müebbet hapis cezası alanlar olduğu gibi, cezası bitmeye yakın insanlar da var.

Bunlar için kademeli bir anlayış ve bakış açısı geliştiriliyor. Kişi bazında durumlar incelenecek, toptancı bir anlayışla düzenleme yapılmayacak. Cezaevindekiler için düzenleme yapılırken, aynı zamanda eldeki bazı uygulamalardan da yararlanılacak. Denetimli serbestlik meselesi, yararlanılacak uygulamaların başında geliyor.

PKK’lıların Türkiye’ye dönüşü: Suça karışmamış 950-1.050 kişi için yasal çerçeve nasıl şekillenecek?

Eve dönüş olarak adlandırılan PKK’lıların Türkiye’ye dönme meselesine gelince…

Öncelikle Ankara, Bağdat ve Erbil arasındaki mekanizmanın hâlâ çalıştığını ifade etmek lazım. Bu mekanizma hem silahların hem mağaraların teslimi hem de Irak’ta kalmak isteyen örgüt mensupları için son derece hayati.

Benim gerek Irak makamları, gerek Irak Kürdistan Bölgesi Yönetimi yetkilileri, gerek PKK ve gerekse de Ankara’dan aldığım bilgiye göre PKK içerisinde suça karışmamış militan sayısı 950-1050 arasında. Bu kişilerin gelmesinin önünde şu an herhangi bir engel bulunmuyor. Diyarbakır annelerinin çocukları başta olmak üzere ilk etapta suça karışmamış kişilerin gelmesi, “Fırsat Yasası” ya da “Çerçeve Yasası”nın şekillenmesiyle birlikte gerçekleşebilir.

Burada yapılacak olan yasal düzenleme netleştiğinde, atılacak olan adımların daha da hızlanacağını göreceğiz. Meclis’ten çıkacak olan yasa büyük bir ihtimalle özel bir yasa olacak. Hukukçular bu yasayı çalıştırırken bir taraftan Anayasa’nın eşitlik ilkesinin çiğnenmemesine, diğer taraftan da FETÖ başta olmak üzere diğer örgütlerin yararlanmasının önünü kapatacak. Burada kendisini fesheden bir örgüt olduğu için yeni bir yasa zorunluluğu ortaya çıkıyor.

Hem eve dönüş hem de mevcut cezaevindekilerle ilgili düzenleme yapılırken iki ayrımın altını çizmek gerekiyor. Yapılacak olan düzenleme ile birlikte “örgüt” ortadan kalkarsa örgüt üyeliği ya da örgüte üye olmamakla birlikte oluşan suç ortadan kalkacak; ancak işlenen suçlar ortada duracağı için yapılacak olan düzenlemede kademeli olarak buna cevap verilecek.

Örneğin, örgütte yıllarca kuryelik yapan ama silahlı eylemlere katılmayan kişiler örneğinde olduğu gibi belirli ayrımların yapılması gerekiyor. Benim kaynaklarımdan aldığım bilgiye göre, kişinin durumu üzerinden bir değerlendirme yapılacak, toptan bir değerlendirme yapılmayacak.

Çıkarılacak olan yasada bir süre sınırı konulması, denetimli serbestlik vb. uygulamaların işletilmesi de karşımıza çıkacak gibi duruyor. Burada belki tekrar altını çizeceğim, bireylerin durumunun tek tek ele alınacağı.

Örgüt üst düzey yönetici dediğiniz 232 kişi civarında. Bunlardan 30-40’ı en önemli üst düzey yönetici olarak karşımıza çıkıyor. Bunların büyük bir kısmının Irak’ta kalması ya da seyahat özgürlüğü kapsamında Avrupa ve Irak arasında olması bekleniyor. Burada da Bağdat-Erbil ve Ankara arasındaki mekanizmanın devreye girmesi öngörülüyor.

SDG meselesinde kilit güç ABD: Mazlum Abdi ve YPG’nin silahlı sayısı gerçekçi rakamlarla değerlendiriliyor

SDG meselesine gelince:
Öncelikle Mazlum Abdi’nin verdiği 100 bin rakamı çok abartılı bulunuyor. Hem Suriye’deki kaynaklar hem Ankara’da görüştüğüm kaynaklar, SDG ve onun silahlı kanadını oluşturan YPG’nin silahlı sayısının 45 bin civarında olduğunu belirtiyor.

Suriye’de muhatabın esas olarak ne Şara ne Abdi olduğu, muhatabın ABD olduğu ve SDG meselesinin çözümünde sürecin ABD ile yürütüldüğünün altı çiziliyor. Yani esas patron kimse, müzakereler de onlarla yürütülüyor.

Bu noktada özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trump’la olan kişisel ilişkisinin, MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın temaslarının ve zamanın ruhunun Türkiye’nin işini kolaylaştırdığı belirtiliyor. Erdoğan-Trump görüşmesi, ardından Şara-Trump görüşmesi, CENTCOM’un Trump politikalarıyla paralel hareket etmesi ve Tom Barrack’ın Mazlum Abdi’ye ABD politikaları konusunda net mesajları, aslında Suriye’de önümüzdeki haftalarda bazı olumlu adımların SDG tarafından atılacağını gösteriyor.

Bu aşamada süreci bozma noktasında Fransa, İran ve İsrail gibi ülkelerin SDG’nin kulağına fısıldadığı da gözlerden kaçmıyor.

Sınır kapılarının devri, enerji sahalarının devri ve silahlı unsurların Savunma Bakanlığı’na entegrasyonu sağlanırsa, SDG Türkiye açısından tehdit olmaktan çıkacak.

SDG içerisinde iki anlayış hâkim.

1- Anlayış, “Ankara’nın hem SDG’nin tamamen tasfiyesini hem de 10 Mart mutabakatının uygulanmasını aynı anda talep etmesi, Suriye’de siyasi çözümü engellemeye yönelik politikasını açıkça ortaya koyuyor” derken,

2- Anlayış, “Türkiye Şam Hükümeti ile aramızda garantör ülke olsun. Kolaylaştırıcı olursa süreç daha çabuk ilerler” anlayışında.

Peki SDG bu adımı atar mı?

Bana göre zaman içerisinde SDG bu adımı beş sebepten dolayı atmak durumunda kalacak.

1- Amerika Birleşik Devletleri’nin bunu istemesi
2- SDG’yi oluşturan en büyük güçlerden Arap aşiretlerinin tavrı
3- YPG içerisindeki silahlı dağılım
4- Türkiye ve ABD’nin arabuluculuğu ve garantörlüğü meselesi
5- Zamanın ruhu

Şam yönetimi SDG’den ne istiyor?

Şara yönetimi, SDG’den askerlerinin %75’ini kendilerine vermesini ve Savunma Bakanlığı’na dâhil olmasını istiyor. Geri kalanların ise yerel yönetimlerde asayiş gücü olarak kullanılabileceği belirtiliyor.
SDG, Şam’a üç tümen vereceğini ve komutanların isimlerini Şam’a bildirdiğini ifade ediyor.

Önce saha gerçekliği adına şunu görmemiz gerekiyor:
SDG’nin sahip olduğu 45 bin kişilik gücün %75–%80’inin Arap aşiretlerden oluştuğu, geri kalanının ise farklı Kürt yapılardan oluştuğunun altı çiziliyor.

Saha kaynakları YPG içerisindeki formülasyonu şöyle yapıyorlar:

Irak’tan gelen Irak Kürtlerinin sayısı yaklaşık olarak 1350 civarında.

PKK’dan YPG’ye gelen militan sayısı 1500 civarında.

Suriye Kürtlerinin ise 6 bin civarında olduğu belirtiliyor.

Şam ve SDG anlaşırsa kalan silahlı güç nasıl entegre edilecek: Savunma Bakanlığı mı, polis gücü mü?

Peki diyelim ki Şam Hükümeti ve SDG arasında bir anlaşma oldu; kalan %25 silahlı güç ne olacak sorusuna cevap, silahlı unsurların Savunma Bakanlığı’na bağlanması gibi Suriye Hükümeti’nin karar vereceği bir konu, ancak asayiş ya da polis gücü olarak kullanılmaları güçlü bir olasılık.

Burada özellikle polis gücü olmak istedikleriyle ilgili olarak, merkezi hükümetin denetiminde bir yapı oluştuğunda; Dürzi bölgelerinde Dürzilerden, Arapların yoğun olduğu yerlerde Araplardan, Kürtlerin yoğun olduğu yerlerde ise Kürtlerin alınması son derece doğal. Burada anlaşmazlık, bunların kimin kontrolünde olacağı. Merkezi hükümet, bu polis gücünün Suriye Devleti’nin polis gücü olacağını söylüyor ve Kamışlı’da görev alan bir polisin Süveyda’ya, Lazkiye’de görev alan bir polisin de Kamışlı’ya tayinle gönderilebileceğini ifade ediyor. Aynı şekilde Savunma Bakanlığı bünyesine katılacak olan yapıların da komuta merkezinin Suriye Hükümeti’nde olacağı belirtiliyor.

Suriye’de tamamlanmamış devlet tamamlanırsa, hem anayasal güvence hem de diğer haklar garanti altına alınmış olacak ve Dürzilerin de, Nusayrilerin de olduğu gibi Kürtlerin de devlette karar alma süreçlerinde yer alacağını görmemiz gerekiyor.

Bu geçiş sürecinde SDG yasal garanti istiyor. Bu garanti büyük ihtimalle ABD tarafından verilecek. Türkiye’nin istediği adımlar atılmaya başlanırsa, Türkiye de bu noktada süreci kolaylaştıracak her adımı atacak. Bu adımlardan en önemlisi Nusaybin Sınır Kapısı’nın açılması ve Kamışlı ile ticaretin Türkiye üzerinden devam etmesi olacak.

Amerikalılar Esad döneminde Arap aşiretlerini SDG bünyesine dahil ettiler ve hâlen maaşlarını ödemeye devam ediyor. ABD Kongresi’nden geçen bütçenin büyük bir kısmı bu maaşlara gidiyor.
PKK, Türkiye’de sürecin ciddileştiğini görüyor; SDG de Suriye’de ABD’nin entegrasyonu istediğini ve bu konuda ısrarcı olduğunu biliyor.

Nitekim yakın zaman içerisinde Şammar Aşireti’nin lideri el-Cerba, Şam’a gidip Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ile bir araya gelmiş, daha sonra da Mazlum Abdi ile görüşmüştü. Saha kaynakları, Cerba’nın SDG’yi de 10 Mart Anlaşması çerçevesinde Şam ile anlaşmaya ikna etmek için arabuluculuğa başladığını ifade ediyor.

Toparlayacak olursam, Arap aşiretlerini SDG’ye entegre eden ABD’nin kendisi ve şu ana kadar maaşlarını da ödemeye devam ediyor. ABD’nin tavrı burada çok net: Şam’a entegrasyon, Türkiye’nin güvenlik kaygılarının giderilmesi, bununla birlikte toprak bütünlüğü ve politik birliğin sağlanması noktasında Şara’nın güçlendirilmesi. Nitekim CENTCOM Komutanı Brad Cooper, ABD’nin Suriye’deki üç önceliğini, “IŞİD’e karşı mücadele, SDG’yi Suriye devlet yapısına entegre etmek ve Suriye hükümetiyle koordinasyon sağlamak” olarak açıkladı.

10 Mart Mutabakatı ile Suriye’de Kürt, Dürzi ve diğer grupların güvenliği sağlanıyor

Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye’nin garantörlüğünde 10 Mart mutabakatının hayata geçirilmesi, Kürtlerin, Dürzilerin ve diğer grupların Suriye’de güvenceye kavuşmaları ve Suriye’nin geleceğine Suriyelilerin karar vermesi herkesin faydasına olacaktır.

Ankara’da görüştüğüm kaynaklar, “Bugün Türkiye çatışma ortamının oluşmamasını istiyorsa, İsrail’in Suriye’de nüfuzunu genişletmemesi için yapıyor. Bu yapamadığımızdan değil, İsrail’e alan açmama isteğimizden kaynaklanıyor” diyorlar.

SDG konusunda 10 Mart mutabakatının bana göre iyi niyet adımı Deyrizor’da görülecek.
Suriye’de 10 Mart mutabakatıyla ilgili önümüzdeki hafta birkaç adımın atılma ihtimali, aynı adımların Kuzey Irak’ta da (IKBY) gelme ihtimali çok yüksek. Güven artırıcı adımların atılmasına devam edilecek.

Başta ifade ettiğimi tekrar söyleyeyim. Devlet iradesi devam ediyor, ABD’nin Türkiye ve Şara’yı destek politikası devam ediyor, uluslararası konjonktür uygun, Öcalan paradigmada ısrar ediyor ve sürece katkı vermekten geri durmuyor.

Sürecin ciddiyeti noktasında iki hafta içerisinde güzel şeyler görmeye devam edeceğiz. Partiler taleplerini dillendirecekler; bu, hepsinin kabul edildiği ya da edileceği anlamına gelmez. Herkes kendi tabanına sesleniyor ama bu işin siyaset üstü olduğunu da artık görmek gerekiyor.

DÜNYA

Zelenskiy, Ukrayna’nın NATO üyesi olması hedefinden vazgeçti

Almanya Başbakanı Friedrich Merz, dün Berlin'de ABD Başkanı Donald Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner'ı karşıladı (EPA)
Almanya Başbakanı Friedrich Merz, dün Berlin'de ABD Başkanı Donald Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner'ı karşıladı (EPA)
TT
TT

Zelenskiy, Ukrayna’nın NATO üyesi olması hedefinden vazgeçti

Almanya Başbakanı Friedrich Merz, dün Berlin'de ABD Başkanı Donald Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner'ı karşıladı (EPA)
Almanya Başbakanı Friedrich Merz, dün Berlin'de ABD Başkanı Donald Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner'ı karşıladı (EPA)

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy dün, ülkesinin Rusya ile savaşı sona erdirecek bir uzlaşı olarak Batı'nın güvenlik garantileri karşılığında NATO üyesi olma hedefinden vazgeçtiğini açıkladı. Bu adım, Rusya'nın saldırılarına karşı bir koruma olarak Batılı ülkelerin askeri ittifakına katılmak için mücadele eden Ukrayna için önemli bir dönüşüm anlamına geliyor.

Zelenskiy bu açıklamayı, Berlin'de ABD Başkanı Donald Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner'ın Avrupalı yetkililerle yapacakları üst düzey görüşmeler önce yaptı.

Ukrayna Devlet Başkanı, ülkesi ile Rusya arasındaki savaşı sona erdirecek bir uzlaşı sağlamayı amaçlayan görüşmelerde ‘diyaloga’ hazır olduğunu vurguladı. Zelenskiy ayrıca, ABD'yi Ukrayna'daki cephe hatlarını dondurma fikrini desteklemeye ikna etmeyi umduğunu ifade etti.