Biden'ın İsrail'e mutlak desteğinin ABD'deki yansımaları neler?

Washington'u en çok korkutan şey, çatışmanın ABD'ye yayılması ve başkanın geleceğini etkilemesi

Öğrenciler New York'taki Columbia Üniversitesi'nde Filistinlilere destek protestosuna katıldı (Reuters)
Öğrenciler New York'taki Columbia Üniversitesi'nde Filistinlilere destek protestosuna katıldı (Reuters)
TT

Biden'ın İsrail'e mutlak desteğinin ABD'deki yansımaları neler?

Öğrenciler New York'taki Columbia Üniversitesi'nde Filistinlilere destek protestosuna katıldı (Reuters)
Öğrenciler New York'taki Columbia Üniversitesi'nde Filistinlilere destek protestosuna katıldı (Reuters)

Tarık eş-Şami 

ABD'nin 7 Ekim'de İsrail kentlerine yönelik Hamas saldırısının ardından İsrail'e açık bir şekilde destek veren tutumu nedeniyle Ortadoğu'da ve dünyada karşı karşıya olduğu tehlikeler tırmanırken, Başkan Joe Biden yönetimi ABD'de başka yansımalarla karşı karşıya kalıyor.

Bu yansımalar, terör saldırıları olasılığından, Yahudi karşıtlığı ve İslam düşmanlığının artmasına, bazı ABD yönetimi ve Kongre kanatlarında artan protestolara kadar uzanıyor.

Söz konusu protestolar Biden ve hükümetinin, ABD'ye sıçrayabilecek olası yansımaları ve zararları hesaba katmadan İsrail'i kesinlikle destekleme yönündeki aşırı eğiliminden oldukça rahatsız görünüyor.

Peki, bu yansımalar neler?

ABD yönetiminin pozisyonlarına nasıl yansıyabilir?

Çeşitli cepheler

Başkan Joe Biden yönetimi, 7 Ekim'de Hamas'ın İsrail kasabalarına saldırısının ardından, İsrail'in kendini savunma ve Gazze Şeridi'nden Hamas'ı çıkarma hakkını desteklediğini açıkça ilan etti.

Bu saldırılar, diğer Filistinli gruplarla birlikte hareket eden silahlı grup tarafından gerçekleştirildi ve bin 400'den fazla İsraillinin ölümüne neden oldu.

Bu açıklamanın ardından, ABD, İsrail'e açık askeri destek sağlamaya başladı. Bu destek, İsrail'e mühimmat ve teçhizat taşıyan onlarca askeri nakliye uçağının gönderilmesini içeriyordu.

Ayrıca, ABD, İsrail'e iki uçak gemisi ve bu gemilere bağlı savaş gemileri, muhripler ve diğer deniz unsurları gönderdi.

ABD, İsrail ile istihbarat iş birliğini genişletti ve destek ve koordinasyon sağlamak için askeri danışmanlar gönderdi.

Ayrıca, ABD, İsrail ve Hamas arasında ateşkes çağrısında bulunan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarını veto ederek siyasi ve diplomatik destek sağladı. 

Ancak, ABD'nin İsrail'e verdiği bu tarihi destek hem dış hem de içte bazı sonuçları beraberinde getirdi. Dışarıda, İran destekli milislerin fırlattığı insansız hava araçları saldırıları, Suriye ve Irak'taki ABD askeri üslerini hedef aldı.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İran'ın vekilleri tarafından ABD güçlerine karşı bir tırmanış olasılığının olduğunu öngördü.

Bu nedenle, ABD Dışişleri Bakanlığı, Irak'ın Erbil kentindeki çoğu çalışanını bölgeden ayrılmaya çağırdı.

Terörizm, adam kaçırma, silahlı çatışma ve sivil kargaşayla ilgili tehditlere işaret ederek ABD'lileri Irak'a seyahat etmemeleri konusunda uyardı.

ABD, savaşın kapsamının genişlemesi ve yalnızca Ortadoğu'da değil, tüm dünyada ABD çıkarlarına karşı tehlikeli bir şekilde tırmanması ihtimaline karşı temkinli davranıyor.

İç zorluklar

Ancak, ABD içindeki yansımalar da özellikle son günlerde ve birden fazla düzeyde farklı bir yön almaya başladı.

ABD Dışişleri Bakanlığı ve Kongre'de iktidar odalarında, ABD'nin pozisyonunu bir dereceye kadar reddetme tavrı ortaya çıkmaya başladı.

Ayrıca, New York, Illinois, Minnesota ve Florida gibi eyaletlerde ve Washington DC'de, Gazze'nin bombalanmasına karşı protestolar patlak verdi.

Sosyal medya platformları, İsrail ve Hamas arasındaki çatışma, Filistin-İsrail çatışmasının arka planı ve ABD'nin rolü hakkında birbiriyle çatışan görüntüler, haberler ve yorumlarla doldu.

Tüm bunlar, ABD yönetimine artan bir baskı oluşturdu ve onu pozisyonunu nispeten değiştirmeye zorladı.

ABD, İsraillilerle iletişim kurarak Gazze Şeridi'ne yardım malzemelerinin girişine izin verdi ve Gazze'nin işgalini erteledi.

Biden, Netanyahu hükümetinden 'savaş hukuku' olarak bilinen uluslararası insani hukuka uymasını istedi.

Bu hukuk, sivillerin ve askeri olmayan tesislerin hedef alınmasını yasaklıyor.

Başkan ilk kez Filistinli mültecilere para teklif etti ve ABD'nin 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra yaptığı hataları tekrarlamaması gerektiğini uyardı.

Ancak, savaşın ve beklenen İsrail kara işgalinin yansımaları, ABD içinde öncelikli bir yer tutmaya devam etti.

İsrail yanlısı öğrenciler New York'ta Gazze'de devam eden çatışmanın ortasında düzenlenen protestoya katıldı (Reuters)
İsrail yanlısı öğrenciler New York'ta Gazze'de devam eden çatışmanın ortasında düzenlenen protestoya katıldı (Reuters)

Kongre'de reddeden cephe

İktidar mahfillerinde ABD'nin İsrail'e verdiği açık desteği eleştiren bir ses, yükselmeye başladı.

Özellikle, İsrail'in Gazze'ye yönelik hava saldırıları ve olası bir kara işgalinin ardından, Demokrat Parti'nin sol kanadında öfke arttı.

Demokratik Parti'nin ilerici üyeleri, Biden'ı, binlerce Filistinlinin ölümüne yol açan bir savaşı kışkırtmakla suçladı.

Bu öfke, Gazze'deki Protestan Hastanesi'nin bombalanması sonrasında daha da arttı.

Kongre Üyesi Jasmine Crockett, öfke ve kafa karışıklığının Biden'ın ne kadar tehlikeli bir konumda olduğunu gösterdiğini söyledi.

Crockett, ilerici üyelerin, İsrail'e destek ve Filistinlilerin haklarını savunmak arasında bir denge bulmak zorunda kaldıklarını belirtti.

Cumhuriyetçiler, Biden'ın Hamas saldırısına verdiği tepkiyi övdü ve savaşı büyük ölçüde iyilik ve kötülük arasındaki bir mesele olarak tasvir etti.

Demokratik seçmenlerin geniş kesimleri, özellikle gençler, İsrail'in Filistinlilere yönelik politikalarına karşı şüpheci, hatta düşmanca görünüyordu.

Hamas saldırısında bin 400'den fazla İsraillinin ölümüne rağmen, savaşı desteklemeye istekli görünmüyorlardı.

Bu hoşnutsuzluk, iki belgede açıkça görülüyordu. 55 ilerici Kongre üyesi, İsrail'in Gazze'ye kestiği gıda, su, yakıt ve diğer malzemelerin geri verilmesini talep eden bir mektup imzaladı.

13 Demokrat tarafından hazırlanan başka bir Temsilciler Meclisi karar tasarısıyla, İsrail ve Filistin topraklarında acil bir ateşkes ve gerilimin durdurulması talep edildi.

Bazıları temsilcilerin yardımcısı olan, Müslüman ve Yahudilerden oluşan 411 kongre personeli, Kongre üyelerini ülke genelinde artan anti-Semitizm (Yahudi karşıtlığı), İslamofobi, Müslüman karşıtlığı ışığında İsrail ile Hamas arasında ateşkesi desteklemeye çağrısında bulunan bir bildiriye imza attı.

Manidar istifa

Biden yönetiminin krize yaklaşımına yönelik itirazlar, ABD Dışişleri Bakanlığı'na kadar ulaştı.

Siyasi işler ve askeri işler ofisinin kıdemli bir yetkilisi olan Josh Paul, çatışmaya yönelik yaklaşım ve İsrail'e sürekli olarak ölümcül silahlar tedarik etme konusundaki siyasi anlaşmazlık nedeniyle istifa etti.

Paul, Hamas'ın saldırısını vahşi ve korkunç olarak nitelendirse de İsrail'in yanıtının, ABD desteği ve 'işgalin mevcut durumu' ile birlikte hem İsrailliler hem de Filistinliler için daha fazla ve daha derin acıya yol açacağından endişe duyuyor.

Bunun Washington'un uzun vadeli çıkarına olmadığını düşünüyor.

Paul, Biden yönetiminin ve Kongre'nin önemli bir kısmının yanıtını eleştirdi.

Silah göndermeyi içeren siyasi kararların kısa görüşlü, yıkıcı ve adaletsiz olduğunu, ABD'nin sahip olduğu değerlerle çeliştiğini savundu.

Çünkü bu politikalar aceleci, önyargılı ve siyasi uygunluk üzerine kurulu.

Bu durum, entelektüel iflas ve bürokratik donukluğu yansıtıyor. Bir tarafın körü körüne desteklenmesi, her iki tarafın halkı için de uzun vadede yıkıcı.

Sokak mücadelesi

Biden yönetiminin çatışmaya yönelik politikası, ABD Dışişleri Bakanlığı ve Kongre'de de tartışmalara yol açtı.

ABD'nin onlarca şehrinde, İsrail ve Gazze arasında ateşkes çağrısında bulunan gösteriler düzenlendi.

Bu gösterilere karşılık, Hamas'ın rehin tuttuğu rehinelerin serbest bırakılmasını talep eden gösteriler de düzenlendi.

Ateşkes çağrısı yapan gösteriler, Kongre binası ve çevresinde de gerçekleşti. Bu gösterilere yüzlerce Yahudi ve Müslüman öğrenci ile birlikte diğer gruplardan insanlar da katıldı.

Çatışma tarafında düzenlenen protestolar ve yürüyüşler binlerce insanı çekti. Yahudilere ve Müslümanlara yönelik nefret saldırıları, huzursuzluğu artırdı.

Bu arada, İsrail, Gazze'ye karadan girmeye hazırlanıyor. New York'ta düzenlenen dört eş zamanlı protestoda, binlerce kişi Filistin bayrakları açtı.

Polis, trafik akışını engellemek suçlamasıyla onlarca kişiyi tutukladı. ABD'nin onlarca başka şehrinde de benzer gösteriler düzenlendi.

Ancak New York, İsrail dışındaki en büyük Yahudi nüfusuna ve ülkenin en büyük Müslüman topluluklarından birine ev sahipliği yapması nedeniyle özel bir önem taşıyor.

Çatışmayla ilgili farklı görüşler, kültürel alanda da tartışmalara yol açtı.

New York'taki bir kültürel dernek, İsrail'i eleştiren açık bir mektubu imzalayan yazar Viet Thanh Nguyen'in etkinliğini aniden iptal etti.

New York City Queens Meclis Üyesi Robert Holden, evsizlere hizmet veren kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan WIN'i, Filistinlilere destek veren bir yürüyüşte görülen bir çalışanını cezalandırmaya çağırdı.

Buna karşılık, Bronx için Filistin Dayanışması Örgütü, Demokrat Partili Temsilci Richie Torres'in fotoğrafını taşıyan ve üzerinde "Soykırım suçlamasıyla aranıyor" yazan bir afiş dağıttı.

Torres, X platformunda şu ifadelerin yer aldığı bir paylaşımda bulundu:

Yahudi seçmenleri için, Holokost'tan bu yana Yahudilere karşı en kanlı katliam tehdidi altında hissettikleri için savaşmaktan utanmayacağım.

Yahudi ve Müslüman karşıtları

Hamas'ın İsrail'in güneyine düzenlediği saldırılar ve İsrail'in buna cevabı, Gazze ve İsrail'den gelen görüntüler sayesinde anti-semitizm ve İslamofobi'nin hızla artmasına neden oldu.

Çatışma ne kadar uzun sürerse, ABD'deki Yahudiler ve Müslümanlar için tehdit o kadar artar.

Stimson Center'dan Barbara Slavin, "Biden, İsrail'i destekleyen birkaç konuşma yaptı ve İsrail'e seyahat ederek, dünyanın dört bir yanındaki birçok Yahudi'nin rahatlık ve dayanışma ihtiyacını karşılamak için İsrail'e olan yakın desteğini teyit etti. Ancak Gazze'deki ölü sayısının artması ve Araplar ve Müslümanların İsrail ve ABD'ye yönelik öfkesinin artması nedeniyle, Washington'un Gazze halkına insani yardım sağlamaktan daha fazlasını yapması gerekiyor" dedi.

Çatışma sırasında 'İslamofobi' olgusunun artmasından duyulan endişeler arttı.

Bu endişeler, Illinoisli bir adamın altı yaşındaki Filistinli Müslüman bir çocuğu bıçaklayarak öldürmesi ve annesini ağır yaralamasıyla perçilendi.

Bu olaydan sonra Biden, Beyaz Saray'dan yaptığı bir konuşmada İslamofobi ve anti-semitizme karşı olduğunu ilan etti.

Ancak ABD'li Müslüman toplumu, 11 Eylül 2001 olaylarının ardından ABD'de yaşanan güvensizlik ikliminin geri dönmesinden korkuyor.

Bu korku, Amerikan-İslam İlişkileri Konseyi'nin (CAIR) yayınladığı açıklamada da görülüyor.

CAIR, Filistinlilere yönelik iddia edilen saldırıları kınadı ve hükümet yetkililerini ve medyayı, onları hedef alan provokasyonu durdurmaya çağırdı.

Ayrıca, New York City'de anti-semitik faaliyeti izleyen bir grubun başkanı, 7 Ekim'den bu yana nefret olaylarının iki katına çıktığını söyledi.

Bu olaylar, yaklaşık her gün bir olaydan günde birden fazla olaya yükseldi.

Bu olaylar arasında hakaretler, Yahudi erkeklere ateş açma ve Nazi sembolü olan 'swastika' (gamalı haç) çizilmesi yer alıyor.

Son krizden önce bile, ABD'de Yahudilere yönelik nefret suçları, 2022'de yüzde 37'lik bir orana ulaştı. FBI'a göre bu, yaklaşık üç on yıl içinde kaydedilen en yüksek rakam.

Detroit'teki Yahudi cemaatinin önde gelen isimlerinden biri olan Samantha Wall'un, evinin önünde bıçaklanarak öldürülmesi, ABD'ndeki Yahudiler arasında büyük endişelere yol açtı.

Ancak Detroit yetkilileri, Wall'un öldürülmesinin şu ana kadar nefret suçu olduğunu gösteren hiçbir kanıt olmadığını bildirdi.

Terör korkusu

Ancak son olaylar, ABD ve Batı'da, yakın zamana kadar düşüşe geçtiği görünen terörist eylemlerin yeniden ortaya çıkma endişelerini yeniden gündeme getirdi.

Özellikle, ABD tarafından terörist olarak tanımlanan gruplar, Afrika'dan Pakistan'a kadar, bu ayın başlarında Hamas'ın saldırısını övdü.

FBI Direktörü Christopher Wray, ABD'de Avrupa'da meydana gelenlere benzer saldırılar yaşanabileceği konusunda uyardı.

Bu saldırılardan birinde, kendisini IŞİD'e mensup olarak tanımlayan bir adam, Brüksel'de iki İsveçliyi vurarak öldürdü.

Terörizm ve isyanı önleme uzmanları, Hamas'ın gerçekleştirdiği gibi başarılı saldırıların, benzer düşünen diğer grupları ve bireyleri başka eylemler yapmaya teşvik etme eğiliminde olduğunu söylüyor.

Bu, grupların güçlerini kanıtlama ve daha fazla para ve eleman çekme girişimleridir. Ayrıca, yeni grupların ortaya çıkması da mümkün.

Georgetown Üniversitesi'nde profesör ve terör tarihçisi Bruce Hoffman, "Tarihsel olarak, teröristler olayla ilgileri olsun olmasın, kendilerini gündeme getirmeye çalışırlar. Hamas'ın saldırısı, İsrail'e karşı herhangi bir silahlı grup için eşi görülmemiş bir başarıydı. Bu, diğer gruplar için önemlerini kanıtlamak, dayanışmalarını ifade etmek ve tekrar oyuna girmek için inanılmaz bir fırsat sunuyor" diyor.

ABD'deki hükümet kurumları, Los Angeles, Detroit ve Chicago gibi büyük Filistin diasporası olan şehirleri izliyor.

Wall Street Journal gazetesine konuşan bir Amerikan istihbarat yetkilisine göre, bu kurumlar, toplu ölümlere yol açabilecek büyük bir kamusal etkinliğe yönelik saldırı tehdidini gösteren sosyal medya trafiğini arıyor.

Terörizm uzmanları, İsrail-Filistin çatışmasının şiddetinin ve saldırıların artmasının kaçınılmaz olduğunu söylüyor.

Bu artışın şiddeti, İsrail'in askeri operasyonlarının süresi, Gazze'ye verilen zarar ve çatışmanın yayılması gibi faktörlere bağlı olacaktır.

Ortadoğu araştırmacısı Ken McCallum, Ortadoğu'daki derin olayların hem hedeflenen şeyler hem de insanları nasıl motive ettiği açısından tehdidin boyutunu artırabileceğini veya biçimini değiştirebileceğini belirtiyor.

Georgetown Üniversitesi'nden Hoffman ise, İsrail'in cevabının uzun sürmesi durumunda, diğer terörist grupların daha fazla zaman toplayacağını ve aralarındaki farklı mezhepsel rekabetlerin, saldırılarını koordine etmeye başladıklarında ortadan kalkabileceğini söylüyor.

Biden'ı etkilemek

ABD'nin tüm endişelerine rağmen, Başkan Biden için en önemli soru, Ortadoğu savaşı, geçen aylarda onay oranlarının düşmesinin ardından seçmenlerin ona karşı tutumunu değiştirecek mi?

Biden, kriz sırasında küresel bir lider olarak kendini gösterdi.

Ancak stratejistler, yeniden seçilmesinin daha çok ekonomi gibi yerel konulara bağlı olabileceği konusunda uyarıyor.

Quinnipiac Üniversitesi tarafından yapılan bir ankete göre, seçmenlerin yüzde 76'sı İsrail'in desteklenmesinin ABD'nin ulusal çıkarına olduğunu düşünüyor.

Ancak, seçmenlerin yalnızca yüzde 42'si Biden'ın çatışmayla ilgili tutumunu onaylarken, yaklaşık yüzde 37'si onaylamadığını söyledi.

Hamas ve İsrail arasındaki çatışma, haftalarca ve aylarca haberlere hâkim olmaya devam ederse, başkanlık kampanyasının doğası değişebilir.

Biden, kendisini savaş zamanında bir başkan olarak sunabilir. Ancak, bu durum uzun sürmeyebilir.

George H. W. Bush'un 1991 Körfez Savaşı'ndan sonra yaşadığı durum buna örnek. Bu savaş hızlı bir şekilde başladı ve bitti.

O zamanlar açık bir zafer gibi görünüyordu. Ancak, Bush yine de ekonomi nedeniyle Bill Clinton'a karşı seçimleri kaybetti. Bu durum, Biden için de siyasi riskler taşıyor.

Buna ek olarak, Biden, kendi partisinin sol kanadından pek çok kişinin tepkisini çekme riskiyle karşı karşıya.

Bu kesim, Gazze'deki Filistinli sivil ölümlerinin artmasından dolayı rahatsız. Bu ölümlerin, İsrail'in saldırıları devam ettikçe daha da artması muhtemel.

Biden ise, kontrolünün çok az olduğu bir çatışmada tarafını seçti.

En önemlisi, daha genç ve daha aktif olan ilerici Demokratlar, Biden'a savaştan fayda sağlamaya daha az istekli.

Quinnipiac Üniversitesi'nin anketine göre, 18-34 yaş arası seçmenlerin çoğunluğu İsrail'e silah ve askeri teçhizat gönderilmesine karşı çıkıyor.

Bazı stratejistler, Biden'ın İsrail'e verdiği desteğin, genç Müslüman ve ilerici seçmenleri, daha açık bir şekilde savaş karşıtı bir programla seçimlere giren bağımsız başkan adayı Cornell West'e oy vermeye itebileceğini belirtiyor.

Bu hoşnutsuzluğa dair bir örnek, geçen salı günü Arizona'da yaşandı.

Bir grup üniversite öğrencisi, Başkan Yardımcısı Kamala Harris'i, Biden yönetiminin İsrailliler ve Filistinlilerin barış, güvenlik ve kendi kaderini tayin hakkı için çalıştığını belirten konuşmasını yaptığında alaycı bir şekilde karşıladı.

Independent Arabia - Independent Türkçe



Arakçi Kahire'ye gerçekleştirmesi beklenen ziyaretinde hangi dosyaları ele alacak?

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, New York'taki BM toplantıları çerçevesinde İranlı mevkidaşı Abbas Arakçi ile bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)
Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, New York'taki BM toplantıları çerçevesinde İranlı mevkidaşı Abbas Arakçi ile bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)
TT

Arakçi Kahire'ye gerçekleştirmesi beklenen ziyaretinde hangi dosyaları ele alacak?

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, New York'taki BM toplantıları çerçevesinde İranlı mevkidaşı Abbas Arakçi ile bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)
Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, New York'taki BM toplantıları çerçevesinde İranlı mevkidaşı Abbas Arakçi ile bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin yaklaşık iki ay önce göreve gelmesinden bu yana Kahire'ye ilk ziyaretini, Tahran'ın da çatışmaların taraflarından biri olduğu Ortadoğu'daki gerilimin arttığı bir dönemde yapması bekleniyor. Arakçi'nin diplomasi çantasında pek çok dosya var.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlara göre, İranlı resmi kaynakların ‘yakında Kahire'ye yapılacağını’ söylediği ziyaret, ‘Gazze ve Lübnan dosyalarının yanı sıra ikili ilişkiler ve İsrail'in bölgeyi kapsamlı bir savaşa sürükleyecek tepkisini önleyecek herhangi bir ateşkeste Kahire'nin arabuluculuğu’ başta olmak üzere kilit dosyalar taşıyacak.

Bu ayın başlarında İran, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın geçen ay sonunda Beyrut'a düzenlenen bir İsrail saldırısında ve Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin temmuz ayında Tahran'da düzenlenen bir İsrail saldırısında öldürülmesine tepki olarak İsrail'e bir füze saldırısı düzenledi.

Tahran, İran'ın nükleer ya da petrol tesislerinin hedef alınabileceği ve bunun da bölgede ciddi bir gerilime yol açabileceği korku ve uyarıları arasında İsrail'in vereceği yanıtı bekliyor.

Bölge turu kapsamında uçağı dün (pazar) Bağdat Havaalanı’na indiğinde kısa bir açıklama yapan Arakçi, Bağdat ziyaretinin amacının ‘bölgeyi herhangi bir savaş felaketinden uzak tutmak için Irak hükümetiyle istişarelerde bulunmak’ olduğunu belirtti. Arakçi, “Bölge temkinli bir durum yaşıyor. Genişleyerek kapsamlı bir savaşa yol açabilecek çatışmaların şiddetlenme ihtimali var” ifadelerini kullandı.

 xcfdbgn
İsrail'in bir eve düzenlediği saldırının ardından meydana gelen yıkımdan (Reuters)

Bağdat ziyareti öncesinde İranlı medya kuruluşları, İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'ne bağlı Noor News'in Irak Dışişleri Bakanlığı'ndan bir kaynağa dayandırdığı haberine göre Arakçi'nin önümüzdeki günlerde Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın ‘bölgeyi sakinleştirecek önlemler’ konulu yazılı mesajıyla Kahire'ye gideceğini bildirdi. İran resmi haber ajansı IRNA da dün (Pazar) medya kaynaklarına dayandırdığı haberinde Arakçi'nin yakında Mısır'ı ziyaret edeceğini duyurdu. Arakçi'nin Kahire ziyareti sırasında Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, İstihbarat Şefi Abbas Kamil ve Mısırlı mevkidaşı Bedr Abdulati ile görüşeceği belirtilirken, “Kahire'den Arakçi'nin ziyaretine ilişkin herhangi bir teyit gelmedi” denildi.

İran Dışişleri Bakanı geçtiğimiz iki gün içinde Katar ile Suudi Arabistan'a iki resmi ziyarette bulundu ve bu iki ülkenin yetkilileriyle ikili ve bölgesel konularda görüşmeler yaptı.

İran uzmanı ve İran Politikaları Analizi Arap Forumu Başkanı Dr. Muhammed Muhsin Ebu’n Nur'a göre bu ziyaret, İran'ın Kahire'den destek alma ya da İsrail'le gerilimin artırılması konusunda istişare veya koordinasyon sağlama girişimini içeriyor.

İran'ın bölgedeki mevcut gerginliğe iki şekilde yaklaştığı kesin: Askeri ve diplomatik. İran'ın Kahire'ye gelmeden ve bu konuda Kahire'yle koordinasyon kurmadan bölgede herhangi bir diplomatik yaklaşımın sürdürülemeyeceğini düşünen Ebu’n Nur'a göre, ‘özellikle de Tel Aviv'in geçen mayıs ayında Refah Sınır Kapısı’nın Filistin tarafını ve Philadelphia Koridoru’nu kontrol altına almasının ardından Mısır ile İsrail arasında bir gerilim durumu söz konusu olduğundan’, Arakçi'nin ziyareti ikinci çerçeveye (diplomatik) giriyor. Bu ziyaret, bölge ülkelerini İsrail'e karşı harekete geçirmeyi, böylece ya tamamen Tahran'ın yanında yer almalarını ya da tarafsız kalmalarını sağlamayı amaçlıyor. Dolayısıyla İran, Kahire'nin desteğini arıyor ve İsrail'in sınırlı ya da büyük olması fark etmeksizin vereceği yanıtla ilgili tüm senaryolara hazırlık için Kahire'yle koordinasyonu sürdürüyor.

sxcdvg
Beyrut'un güneyindeki Choueifat kasabasında İsrail'in gece düzenlediği hava saldırısında hedef alınan fabrikadaki yıkımı inceleyen bir adam (AFP)

Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığı habere göre İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant birkaç gün önce yaptığı açıklamada, İran'a füze saldırısının ardından verilecek yanıtın ‘ölümcül, kesin ve şaşırtıcı’ olacağını söyledi. Amerikan Axios internet sitesi de kaynaklara dayanarak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ‘İran'a karşı büyük bir askeri harekata’ hazırlandığını aktardı.

Ebu’n Nur'a göre İran, İran-İsrail çatışmasında ‘Mısır'ın her zaman dürüst bir arabulucu’ olduğuna inanıyor. Bu nedenle İran diplomasisinin Kahire ile koordinasyon içinde olması ya da İsrail'e vereceği yanıtlar konusunda görüş alması veya istişare etmesi gerekiyor.

Mısır Dışişleri Bakanlığı'ndan daha önce yapılan açıklamalara göre Gazze ve Lübnan krizleri ve bölgedeki gerilimin azaltılması Mısır Dışişleri Bakanı'nın bölgedeki çeşitli taraflarla temas ve görüşmelerinde ön sıralarda yer alıyor. Son olarak Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Âl Sani ile Gazze Şeridi'ndeki son gelişmeler ve Lübnan'daki gelişmeler ele alındı.

İran uzmanı Vicdan Afravi, Tahran'ın, ABD ve diğer büyük ülkelerle olan iyi ilişkilerinin yanı sıra, Ortadoğu'da olumlu bir rol oynaması, taraf tutmaması, ülkelerin içişlerine olumsuz bir şekilde karışmaması ve Gazze'deki arabuluculuk dosyasına öncülük etmesi nedeniyle Mısır'a büyük önem verdiğini düşünüyor.

İranlı uzmana göre ziyaretin amacı Mısır'ın ateşkeste olumlu bir rol oynaması ve İsrail'in büyük bir saldırıda bulunarak İran'ın sert bir karşılık vermesini ve bunun da bölgedeki tehditleri arttırmasını önlemek. Arakçi'nin ziyaretinde iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin de ele alınacağını belirten Afravi, mevcut gerginlik ışığında ilişkilerin normalleşmesi ihtimalini dışladı.

Bedr Abdulati, eylül ayı sonunda New York'ta düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nun üst düzey oturumları çerçevesinde İran Dışişleri Bakanı ile bir araya geldi. Mısır Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre görüşmede, ‘İsrail'in haksız hamleleri ve bunun bölge güvenliğine yansımaları ışığında Gazze, Batı Şeria ve Lübnan'daki tehlikeli gelişmeler başta olmak üzere ortak çıkarları ilgilendiren çeşitli konularda görüş alışverişinde bulunuldu ve gerilimin düşürülmesinin ve bölge halkının güvenlik ve istikrarını tehdit eden bölgesel bir savaşa sürüklenmesinin önlenmesinin önemi vurgulandı.’