Kuzey Kore'nin casus uydusu ABD için büyük bir krize mi neden oluyor?

Eski bir istihbarat görevlisi olan Klingner, Washington'un Seul ve Tokyo ile güvenlik iş birliğini güçlendirerek büyüyen askeri tehditle yüzleşmesi gerektiğine inanıyor.

Salı günü casus uydunun fırlatılmasına ilişkin Kuzey Kore tarafından yayınlanan fotoğraf. (AP)
Salı günü casus uydunun fırlatılmasına ilişkin Kuzey Kore tarafından yayınlanan fotoğraf. (AP)
TT

Kuzey Kore'nin casus uydusu ABD için büyük bir krize mi neden oluyor?

Salı günü casus uydunun fırlatılmasına ilişkin Kuzey Kore tarafından yayınlanan fotoğraf. (AP)
Salı günü casus uydunun fırlatılmasına ilişkin Kuzey Kore tarafından yayınlanan fotoğraf. (AP)

Kuzey Kore'nin iki başarısız denemeden sonra ilk casus uydusunu fırlatmadaki başarısı, bir yanda Pyongyang ile diğer yanda Washington, Seul ve Tokyo arasındaki güç denklemini büyük ölçüde değiştiriyor.

cdf
Kuzey Kore lideri ve kızı, casus uydunun fırlatılmasına katkıda bulunan bilim adamlarıyla birlikte. (AFP)

Son yıllarda Kuzey Kore, ABD topraklarına ve tabii ki Güney Kore ve Japonya'ya ulaşabilecek uzun menzilli füzelerden oluşan bir cephanelik geliştirdi. Ancak üç ülkedeki hedeflerini doğru bir şekilde tespit etmek, izlemek ve vurmak için gerekli yeteneklerden yoksundu. ABD merkezli The Heritage Foundation Asya Çalışmaları Merkezi'nde Kore ve Japonya konularında uzman olan Amerikalı stratejik analist Boris Klingner'e göre, Kuzey Kore’nin birkaç gün önce dünya çevresinde yörüngeye yerleştirdiği uydu, ona bu yetenekleri sağlayabilir.

fergthy
Geçtiğimiz haziran ayındaki ilk başarısız girişimin ardından Kuzey Kore uydusunun bazı parçaları denizden çıkarılmıştı. (AP)

Uydusunun Guam adasındaki ABD askeri üslerini araştırabildiğini duyuran Kuzey Kore, “kısa bir süre içinde” daha fazla casus ve keşif uydusu fırlatma sözü verdi.

Güney Kore ise iki komşu ülke arasında silahlı çatışma çıkmasını önlemeyi amaçlayan askerî anlaşmanın bazı hükümlerinin uygulanmasını askıya alarak karşılık verdi.

Pyongyang, geçtiğimiz mayıs ve ağustos aylarındaki iki denemeden sonra, Chollima-1 uzay roketini kullanarak askeri casus uydusu Malygyong-1’i fırlatmaya yönelik üçüncü denemesini 21 Kasım'da gerçekleştirdi. Ocak 2021'de Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, rejiminin bir casus uydu geliştirme niyetini duyurdu. Geçtiğimiz nisan ayında Kim, düşmanların askeri senaryoları ve hareketleri hakkında canlı ve doğrudan bilgi sağlamak için farklı yörüngelerde birkaç casus uyduya sahip olmanın önemini vurguladı.

1996'dan 2001'e kadar ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) Kore Birimi Müdür Yardımcısı olarak çalışan Klingner, Kuzey Kore'deki siyasi, askeri, ekonomik ve başkanlık bilgilerini analiz etmekten ve bunları ABD Başkanı ile Washington'daki üst düzey yetkililere sunmaktan sorumluydu. Şarku’l Avsat’ın DPA’dan aktardığına göre Klingner, Amerikan dergisi The National Interest tarafından yayınlanan analizinde, “Buradaki ironi, Kuzey Kore'nin uydu fırlatmasının, Kuzey Kore'nin hem ABD'yi hem de Güney Kore'yi uzayı ‘pervasızca’ militarize etmekle eleştirdiği ve Seul'ün casus uydu fırlatma niyetini ‘son derece tehlikeli bir askeri provokasyon’ olarak tanımladığı gün gerçekleşmesidir” ifadelerini kullandı.

xsdefr
Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile 13 Eylül 2023'te Rusya'daki bir füze montaj deposunu ziyareti sırasında. (AP)

Geçtiğimiz şubat ayından bu yana Ukrayna'da savaş yürüten Rusya'nın, Kuzey Kore'nin kendisine sağladığı devasa mühimmat sevkiyatı karşılığında, Kuzey Kore'ye uydu fırlatma yeteneğini geliştiren teknolojiyi sağlamış olması mümkün. Güney Koreli bir askeri yetkili, Rusya'nın geçtiğimiz eylül ayında Rusya-Kuzey Kore zirvesi öncesinde Kuzey Kore'ye 80 ton ağırlığında sıvı yakıtlı roket motoru gönderdiğini söyledi. Zirvenin ardından Rus mühendisler de Kuzey Kore'ye gitti.

xscd
Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, Pyongyang'daki Genel Kontrol Merkezi'ne yaptığı ziyaret sırasında uydu görüntülerini incelemeye hazırlanıyor. (AFP)

Daha önce de belirtildiği gibi Seul, Pyongyang'ın uydusunu fırlatmasına, 2018 Kapsamlı Askeri Anlaşma’nın bazı hükümlerine uyumu askıya alarak yanıt verdi. Söz konusu anlaşma, dönemin Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jae-in tarafından Pyongyang ile ilişkilerin iyileştirilmesine yönelik büyük bir adım olarak memnuniyetle karşılanmıştı.

Bundan sonra, mevcut Başkan Yoon Suk Yeol'un hükümeti, Pyongyang'ın anlaşmayı defalarca ihlal ettiğini duyurdu. Seul'ün müttefiklerinin keşif ve askeri tatbikatlardaki faaliyetlerini azaltan hükümlerini eleştirdi.

Hükümet ayrıca, Kore Yarımadası'nın iki kısmı arasındaki askerden arındırılmış bölge boyunca havadan keşif operasyonları yeniden başlayana kadar anlaşmanın 1’inci ve 3’üncü maddelerini askıya alma niyetini de duyurdu.

Kuzey Kore'nin herhangi bir balistik füze fırlatması, bir dizi Birleşmiş Milletler (BM) kararının ihlali anlamına gelse de hem Rusya hem de Çin'in olası vetosu nedeniyle BM Güvenlik Konseyi'nin uydu fırlatılmasına karşı herhangi bir karar çıkarması beklenmiyor. Bu nedenle ABD, Pyongyang'a yönelik Amerikan ve uluslararası yaptırımları uygulama çabalarını yoğunlaştırmalı. BM kararlarını ihlal eden ve Pyongyang'ın ihlallerini kolaylaştıran Kuzey Kore'nin yanı sıra Rusya ve Çin taraflarına da yaptırımlar uygulamak için uluslararası toplumla sistematik bir şekilde çalışmalıdır.

xscdf
Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol (solda) ve Japonya Başbakanı Fumiyo Kişida (sağda), 17 Kasım'da San Francisco'da ABD Başkanı Joe Biden ile bir araya geldi. (DPA)

Washington'un Seul ve Tokyo ile güvenlik işbirliğini güçlendirerek, ikili işbirliğini geliştirmeye teşvik eden Klingner, büyüyen Kuzey Kore askeri tehdidiyle yüzleşmeleri gerektiğine inanıyor. Geçen yıl ABD, Güney Kore ile büyük askeri tatbikatlara ve güçlerinin bölgeye konuşlandırılmasına yeniden başladı. Seul, Washington ve Tokyo üçlüsü de askeri tatbikatlar gerçekleştirdi. Bu önlemler, üç ülkenin Kuzey Kore tehdidi karşısında savunma ve caydırıcılık yeteneklerini artırıyor.

Son olarak geçtiğimiz ağustos ayında Camp David'de ABD, Japonya ve Güney Kore liderleri arasında gerçekleşen tarihi üçlü zirvenin, ABD'nin liderliğinde Hint-Pasifik bölgesindeki ortak güvenlik tehditleriyle yüzleşmek için daha büyük askeri, ekonomik ve teknolojik iş birliğinin yolunu açtığı söylenebilir.

Ancak üç liderin, Çin ve Kuzey Kore'nin son uydu fırlatmalarıyla ortaya çıkan askeri yeteneklerinin gelişimini karşılamak için daha fazla kaynak tahsis etmenin yanı sıra, vardıkları güvenlik anlaşmalarını uygulamaları da gerekecek.



Trump, Ortadoğu’yu yeniden şekillendirirken İsrail sessiz kalıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Trump ve Suriye lideri Ahmed Şara bir araya geldi (Reuters)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Trump ve Suriye lideri Ahmed Şara bir araya geldi (Reuters)
TT

Trump, Ortadoğu’yu yeniden şekillendirirken İsrail sessiz kalıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Trump ve Suriye lideri Ahmed Şara bir araya geldi (Reuters)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Trump ve Suriye lideri Ahmed Şara bir araya geldi (Reuters)

ABD Başkanı Donald Trump, Ortadoğu turuyla bölgeyi yeniden şekillendirirken İsrail sürecin dışında kaldı.

Reuters’ın analizinde, Trump’ın bu hafta Suudi Arabistan ziyaretiyle başlattığı önemli Ortadoğu turunda İsrail’i ziyaret etmemesinin, Tel Aviv yönetiminde hayal kırıklığı yarattığı belirtiliyor.

Haberde, radikal sağcı Binyamin Netanyahu yönetiminin, Trump’ın İsrail’i “es geçmesi karşısında diplomatik sessizliğe gömüldüğü” ifade ediliyor. 

Gazze savaşı nedeniyle Suudi Arabistan’la ilişkileri normalleştirme umudunu kaybeden İsrail’in, Ortadoğu’nun yeniden şekillendirilmesi sürecine izleyici kaldığı yorumu yapılıyor. 

Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi’nden Jonathan Panikoff, Trump’ın “önceliklerinin açıkça değiştiğini” belirterek, ABD’nin İsrail'e uyguladığı özel muamelenin artık geçerli olmayabileceğini söylüyor: 

Trump açıkça ticaret ve yatırım odaklı bir gündemle ilerlemeye kararlı. ABD ve İsrail'in tarihsel açıdan her zaman yakın işbirliği içinde olduğu geleneksel politika ya da güvenlik konuları Trump'ın öncelikleriyle uyuşmasa bile yine de bunlara odaklanacaktır.

CNN’in analizinde de ABD Başkanı’nın “ideolojik ruh ikizi” olarak görülen Netanyahu’yla Trump’ın arasının açıldığına dikkat çekiliyor. 

Trump’ın ekibinin Katarlı ve Suudi Arabistanlı yetkililerle Gazze savaşını sonlandırmak için perde arkasında görüştüğü, İsrail’inse çatışmaları sürdürmekte ısrarcı davrandığı belirtiliyor. 

Trump'ın müttefiklerinden Senatör Lindsey Graham, Suriye’ye yaptırımların kaldırılması kararını “doğru koşullar altında destekleyeceğini” söylemişti. Graham, Trump’ın bu süreçte İsrail’in taleplerini göz önünde bulundurması gerektiğini de sözlerine eklemişti.  

Trump, özellikle son iki haftada Netanyahu'yu köşeye sıkıştıracak hamleler yaptı. Husilerle barış ilan etti, İsrail'in İran'ın nükleer tesislerine saldırı planını desteklemek yerine Tahran'la müzakere başlattı ve Suudi Arabistan'la nükleer görüşmelerin ilerlemesi için Riyad-Tel Aviv hattında normalleşme şartını askıya aldı.

Trump, 5 Ocak'ta göreve başladığında Netanyahu, Beyaz Saray'a davet edilen ilk yabancı liderdi. İsrail Başbakanı, Cumhuriyetçi liderin zaferini de ilk tebrik edenler arasındaydı. Diğer yandan analizlerde, Gazze savaşındaki tavrı nedeniyle Netanyahu'nun Trump'tan aldığı desteği kaybedebileceği belirtiliyor. 

Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff da ABD-İsrail vatandaşı esir asker Idan Alexander'in Hamas tarafından serbest bırakılmasının ardından Netanyahu yönetimine yüklenmişti: 

Esirleri geri getirmek istiyoruz ama İsrail savaşı bitirmeye hazır değil. İleriye dönük net bir yol göremiyoruz, bir anlaşmaya varılması gerekiyor ama Netanyahu yönetimi savaşı uzatıyor.

Independent Türkçe, CNN, Reuters