Namlular yeniden Gazze'nin kuzeyine çevrildi: Hem İsrail hem de Hamas hazırlık içinde

Radikal sağcı İsraillilerse "Filistinlilerden arındırılmış Gazze" çağrısı yapıyor

İsrail ordusunun tekrar Gazze'nin kuzeyine gönderilmesi, Hizbullah'la çatışmaları daha da tırmandırabilir (Reuters)
İsrail ordusunun tekrar Gazze'nin kuzeyine gönderilmesi, Hizbullah'la çatışmaları daha da tırmandırabilir (Reuters)
TT

Namlular yeniden Gazze'nin kuzeyine çevrildi: Hem İsrail hem de Hamas hazırlık içinde

İsrail ordusunun tekrar Gazze'nin kuzeyine gönderilmesi, Hizbullah'la çatışmaları daha da tırmandırabilir (Reuters)
İsrail ordusunun tekrar Gazze'nin kuzeyine gönderilmesi, Hizbullah'la çatışmaları daha da tırmandırabilir (Reuters)

İsrail ordusu bazı birliklerini Gazze'nin kuzeyine yönlendirirken, Hamas üyelerinin de bu bölgede yeni bir saldırı hazırlığı yaptığı bildirildi.

İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, pazartesi günü yaptığı açıklamada Gazze Şeridi'ndeki bazı birliklerin güneyden kuzeydeki Lübnan sınırına kaydırıldığını belirtti.

Gallant, sınıra yönlendirilen birliklerin "yakın zamanda çatışmaya girebileceğini ve her duruma hazırlıklı olduğunu" söyledi. 

İsrail'in Gazze'nin kuzeyindeki birliklerini güçlendirmesiyle Lübnan sınırında İran destekli Hizbullah'la süren çatışmaların yoğunluğu artabilir. 

8 Ekim'den beri düzenlenen karşılıklı saldırılarda toplamda 30 Lübnanlı sivil ve 176 Hizbullah militanı ile 6 İsrailli sivil ve 10 İsrail askeri öldürüldü. 

Gallant, 22 Ocak'ta yaptığı açıklamada kuzeydeki İsrailli yerleşimcilerin güvenliği sağlanmadan Hizbullah'la çatışmaların sonlanmayacağını söylemişti. Hizbullah ise İsrail ordusu Gazze'deki askeri operasyonları durdurmadığı sürece saldırıları sürdüreceğini bildirmişti.

Öte yandan Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian, Hamas üyelerinin Gazze'nin kuzeyinde yeniden etkili hale gelmeye başladığını aktardı.

Ocakta görev süresi dolan İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Eyal Hulata, Gazze Şeridi'nin orta ve kuzey bölgelerinde Hamas'ın etkisini artırdığını ve ticari faaliyetlerin kontrolünü tekrar ele geçirdiğini söyledi.

Tel Aviv merkezli düşünce kuruluşu Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü'nden Michael Milstein da kuzeydeki Şati, Cibaliye ve Şucaiyye mülteci kamplarında kontrolün tekrar Hamas'a geçtiğini belirtti. 

Milstein, İsrail Savunma Kuvvetleri'nin (IDF) operasyonlarının başarısız olduğunu söyleyerek şu ifadeleri kullandı: 

Bu bölgeler Hamas'ın kontrolünde. Ortada bir kaos yok çünkü kamu düzenini fiilen Hamas'ın bir parçası olan Gazze belediyesi çalışanları ya da sivil savunma güçleri sağlıyor. Hamas halen varlığını sürdürüyor. Hamas saldırıların ardında ayakta kaldı. IDF'nin anlatımına göre Gazze'nin kuzeyinde Hamas'ın temel askeri yapısı kırıldı. Fakat bu sadece konvansiyonel bir orduda işe yarar, Hamas gibi esnek bir gerilla örgütlenmesine karşı etkisiz kalır. Daha şimdiden farklı yerlere konuşlanan keskin nişancılar ve bubi tuzakları kuran kişiler görüyoruz.

ABD'deki Washington Enstitüsü'nden Matt Levitt ise Hamas'ın savaşta ciddi güç kaybettiğini savunarak, "Kuzeye dönmüş olsalar bile bölükler ya da taburlar halinde değil, hücreler veya en iyi ihtimalle isyancı hücreler olarak savaşıyorlar" dedi.

"Filistinlilerden arındırılmış Gazze"

Öte yandan İsrail'de radikal sağcılar, pazar günü Gazze'de "Filistinlilerden arındırılmış yerleşim alanları" kurma çağrısı yaptıkları bir konferans düzenledi.

Filistin düşmanlığıyla tanınan Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir liderliğindeki Yahudi Gücü partisinin düzenlediği konferansa, radikal sağcı Dini Siyonizm Partisi'nin lideri olan Maliye Bakanı Bezazel Smotrich'in yanı sıra İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun partisi Likud'dan üyeler de katıldı.

Ben-Gvir, Kudüs'te düzenlenen konferanstaki konuşmasında Gazze'deki Filistinlilerin "gönüllü göçünün sağlaması için yasal bir yol" bulunmasını isterken, Netanyahu'ya seslenerek "cesur hareket etme zamanının geldiğini" söyledi.

Radikal sağcıların konferansına katılanlar, Filistin karşıtı sloganlar attı (Reuters)
Radikal sağcıların konferansına katılanlar, Filistin karşıtı sloganlar attı (Reuters)

Smotrich de İsrail halkının güvenliğinin sağlanması için Gazze'de Yahudi yerleşimcilerin yaşaması gerektiğini savundu.

Gazze'de planlanan Yahudi yerleşim bölgelerine dair bir haritanın da tanıtıldığı etkinlik, İsrail'de muhalefetten tepki topladı. Ana muhalefet lideri Yair Lapid, konferansın "İsrail'e uluslararası çapta zarar verdiğini ve muhtemel esir takası anlaşmasını baltaladığını" söyledi.

Eski Genelkurmay Başkanı Gadi Eisenkot da etkinliği eleştirerek "İsrail toplumunda bölünmeyi körüklediğini" belirtti.

Konferansa ABD'den de tepki geldi. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, "sorumsuzca, pervasızca ve kışkırtıcı" diye nitelediği konferansta yapılan çağrıların, Washington'ın "Gazze topraklarında herhangi bir küçülme olamayacağına dair net tavrıyla uyuşmadığını" belirtti.

Independent Türkçe



Hamaney'in karşı çıkan konuşması ve yaklaşan ABD-İran anlaşması

 İran Dini Lideri Ali Hamaney, eski İran cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümünün birinci yıldönümünde ulusa sesleniş konuşması yapıyor, 20 Mayıs 2025 (AFP)
İran Dini Lideri Ali Hamaney, eski İran cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümünün birinci yıldönümünde ulusa sesleniş konuşması yapıyor, 20 Mayıs 2025 (AFP)
TT

Hamaney'in karşı çıkan konuşması ve yaklaşan ABD-İran anlaşması

 İran Dini Lideri Ali Hamaney, eski İran cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümünün birinci yıldönümünde ulusa sesleniş konuşması yapıyor, 20 Mayıs 2025 (AFP)
İran Dini Lideri Ali Hamaney, eski İran cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümünün birinci yıldönümünde ulusa sesleniş konuşması yapıyor, 20 Mayıs 2025 (AFP)

Siyasi analizde, sonuçlara varmak için göstergeleri izlemek gerekir. İran Dini Lideri'nin rejimin kurucusu Humeyni’nin ölüm yıldönümü sırasında yaptığı son konuşmadan ve Umman Sultanlığı aracılığıyla Tahran'a sunulan son Amerikan teklifinden, iki taraf arasında kapsamlı olmayıp geçici olsa bile bir anlaşmaya varma olasılığının yüksek olduğu söylenebilir. Hem de Umman himayesinde yapılan dördüncü tur görüşmelerden bu yana Tahran ve Washington arasında görülen keskin görüş farklılıklarına rağmen. Farklılığın sebebi İran'ın daha önce uranyumu 2015 nükleer anlaşmasında kabul edilen aynı seviyede, yani yüzde 3,67 oranında zenginleştirme hakkını tanıyan Amerikan pozisyonunda değişiklik olarak gördüğü son açıklamalar. Amerikan pozisyonunun, İran'ın nükleer programı barışçıl olduğu sürece zenginleştirme prensibini tamamen reddetme yönünde değiştiğini görüyoruz. Buna göre Tahran'ın uranyum zenginleştirme hakkı yok ve nükleer yakıtı yurtdışından ithal edebilir. Bu konu, sorunun çözümüne dair olumlu bir atmosfer oluşturmakta başarısız olan beşinci tura kadar uzanan görüşmelerin ilerlemesinin önündeki en büyük engeldi. Bu arada İran, kendi topraklarında kurulacak ve Suudi Arabistan ile BAE’nin de dahil olacağı bölgesel bir uranyum zenginleştirme kompleksi önerisinde bulundu; böylece topraklarında uranyum zenginleştirme faaliyetlerini sürdürebilir, nükleer yakıta erişimini sürdürebilir ve komşularına karşı iyi komşuluk gösterebilir.

Öte yandan, ABD tarafının da İranlılara sunulan ve Tahran’ın kendisine yanıt olarak birkaç mesaj verdiği bir teklifi var. Bu teklif, Tahran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini tamamen durdurması, ABD'ye ilave olarak İran, Suudi Arabistan ve diğer bazı Arap ülkelerinden oluşan bölgesel bir nükleer enerji birliği kurulması çağrısını içeriyor. Daha sonra Umman Sultanlığı'nın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın gözetiminde bölgesel bir uranyum zenginleştirme tesisi kurulmasını önerdiği söylendi. Washington, Umman'ın teklifini kabul etti ve bu ortak uranyum zenginleştirme tesisinin İran dışında bulunmasını istedi. Axios sitesi, ABD'nin, programını askıya alması karşılığında İran'ın uranyum zenginleştirme hakkını tanıdığını, topraklarında yüzde 3’e kadar uranyum zenginleştirilebileceğini kabul ettiğini bildirdi. Tahran bölgesel zenginleştirme tesisi teklifini kabul edebilir, ancak bu, onun için yurt içindeki zenginleştirme faaliyetlerine bir alternatif olmayacaktır. Kaldı ki tesisin yurt dışında değil, kendi topraklarında bulunmasını istiyor.

Amerikan pozisyonunun yüzde 3 zenginleştirme etrafında dönmesi durumunda, bunun Washington'un pozisyonundan geri adım attığı anlamına geldiği iddia edilebilir. Washington, önceki iki görüşme turunda İran'ın topraklarında zenginleştirme faaliyetlerini sürdürmesini engellemekte ve yurtdışından nükleer yakıt ithal etmesinde ısrar etmişti. Bu nedenle, Tahran'ın küçük bir oranda bile olsa ülke içinde zenginleştirmeye devam etmesi, bir yandan Washington ile yaptırımları kaldıracak, diğer yandan ABD'nin topraklarında uranyum zenginleştirme hakkını tanımasını garantileyecek bir anlaşmaya varana kadar, orta yol olarak kabul edebileceği bir teklif olacaktır.

Dolayısıyla Amerikalıların önerdiklerine ve İran'ın cevabına göre, altıncı turun yakında yapılması ve daha sonra bir anlaşmaya varılması muhtemel. Amerikan teklifi, ABD'nin uranyum zenginleştirmenin tamamen durdurulması talebi ile İran'ın ülke içinde zenginleştirmeyi sürdürme ısrarı arasındaki uçurumu küçültecek bir uzlaşma olabilir. Hal böyle iken, İran Dini Lideri Ali Hamaney neden iki gün önce buna karşı çıkan ve Washington'a düşmanca yanıt veren, İran'ın pozisyonundan geri adım atmadığını vurgulayan açıklamalar yaptı? Konuşmasında, “Ülkesinin tam bir nükleer yakıt döngüsüne sahip olmakta başarılı olduğunu, nükleer endüstrinin sadece enerji için olmadığını, aynı zamanda tüm endüstrilerin temeli ve ulusal bağımsızlığın sembolü olduğunu, uranyum zenginleştirmenin nükleer meselenin anahtarı olduğunu ve İran'ın düşmanlarının zenginleştirmeyi kontrol altına almak istediklerini” söyledi. Hamaney böylece bir yandan ülkesinin anlaşma için can atmadığını ve ülkenin en yüksek otoritesinin buna bir ölçüde karşı çıktığını göstermeye çalıştı. Diğer yandan, bu konuşma içeriye dönüktü, çünkü Tahran'ın topraklarında uranyum zenginleştirme hakkından mahrum bırakılmayı reddettiğini duyuruyordu. Böylelikle Tahran, Donald Trump'ın sunduğu teklifi kabul etse bile, Dini Lider'in muhalif konuşması tekliften birkaç gün önce yapılmış olacaktı. Trump’ın teklifi uranyumu 2015 anlaşmasındakine yakın düşük bir seviyede zenginleştirmeyi içerdiğinden, Tahran, bunu İran direnişi karşısında Washington'un geri çekilmesi ve teklifin onu içeride zenginleştirme hakkından mahrum bırakmadığı şeklinde pazarlayabilir.

Konuşma ayrıca İran ve Washington'un kamuoyu önünde düşmanca açıklamalar yapma, ancak perde arkasında, aralarındaki boşlukları kapatmak için anlaşma ve ardından bunu açıklama alışkanlığının çerçevesine girebilir. Tahran'a ABD’ye pozisyonunda geri adım attırmakla övünme fırsatı verecek olan Trump, İran zihniyetini ve nükleer meselenin nasıl bir ulusal gurur meselesi, ulusal kimlik ve egemenliğin bir parçası olduğunu incelemiş olmalıydı. Öyle ki hükümet, öğrenciler için nükleer tesislere okul gezileri düzenliyor. Tahran rejimi ayrıca yaptırımlara ve kısıtlamalara rağmen ileri nükleer teknoloji seviyelerine ulaşma yeteneği ile övünüyor. Bu nedenle İran, topraklarında uranyum zenginleştirmekten mahrum bırakılmasını reddederdi. Yine özellikle bir yandan bilimsel ve nükleer ilerlemenin bir sembolü olduğu, diğer yandan da kendisinden vazgeçmesinin Washington veya Tel Aviv’in kendisine yönelik askeri bir saldırısını kolaylaştıracağına inandığı bir kart olduğu için yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyumundan vazgeçmeyi reddederdi.

*Bu analiz Şarku'l Avsat tarfından Independent Arabia sitesinden çevrilmiştir.