Fransa'dan İsrail, Lübnan ve Hizbullah'a üç aşamalı ateşkes teklifi

Hizbullah güçlerinin sınır hattının 10 kilometre kadar gerisine çekilmesi teklif edildi

İsrail'in Güney Lübnan'a düzenlediği hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor (AFP)
İsrail'in Güney Lübnan'a düzenlediği hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor (AFP)
TT

Fransa'dan İsrail, Lübnan ve Hizbullah'a üç aşamalı ateşkes teklifi

İsrail'in Güney Lübnan'a düzenlediği hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor (AFP)
İsrail'in Güney Lübnan'a düzenlediği hava saldırısının ardından dumanlar yükseliyor (AFP)

Fransa yönetimi, Lübnan-İsrail sınırındaki anlaşmazlıkların giderilmesi için Beyrut'a yazılı bir ateşkes teklifi sundu.

Reuters'ta yer alan habere göre teklifte, İran destekli Hizbullah güçlerinin sınır hattından 10 kilometre içeri çekilmesi önerildi.

Konuyla ilgili 4 Lübnanlı ve üç Fransız yetkilinin aktardığına göre, ateşkes teklifi, geçen hafta Fransa Dışişleri Bakanı Stephane Sejourne tarafından Lübnan Başbakanı Necip Mikati'ye sunuldu.

Paris yönetimi tarafından hazırlanan planın, "kontrolden çıkma riski bulunan bir çatışmayı engelleme" amacı taşıdığı ifade edildi.

Üç aşamalı plan, 10 günlük bir gerginliği azaltma sürecinin ardından taraflar arasında sınır müzakereleri yürütülmesini öngörüyor.

Fransa'nın teklifinde Lübnanlı silahlı gruplar ve İsrail'in birbirlerine karşı yürüttükleri tüm askeri operasyonları durdurmaları talep ediliyor. 

Ayrıca Lübnanlı silahlı grupların sınır hattındaki tüm birliklerini 10 kilometreye kadar geri çekmesi ve askeri tesislerini boşaltması teklif ediliyor.

Fransız diplomatik kaynaklardan biri, planın İsrail, Lübnan ve Hizbullah yönetimlerine sunulduğunu aktardı.

Gazze savaşıyla birlikte Lübnan-İsrail sınırında da tansiyon yükselmiş, İsrail güçleriyle Hizbullah arasında zaman zaman çatışmalar yaşanmıştı. Sınır hattında büyük kapsamlı ve uzun süreli bir çatışma ihtimalini engellemek için bazı Batılı ülkeler arabulucu rolüne soyunmuştu.

Ancak Hizbullah yönetimi, Gazze'deki savaş bitene kadar hiçbir resmi müzakereye oturmama konusunda kararlı.

Hizbullah'ın üst düzey isimlerinden Hassan Fadlallah, Gazze savaşını işaret ederek teklifle ilgili, "Düşman bize şartlar dayatacak pozisyonda değil" ifadelerini kullandı.

İsrailli bir yetkili ise teklifin kendilerine ulaştığını ve konunun hükümet tarafından değerlendirildiğini söyledi.

Beyrut yönetiminden kaynaklar da henüz teklife bir yanıt verilmediğini ve herhangi bir anlaşma imzalanmadığını aktardı.

7 Ekim'deki Hamas saldırılarının ardından bölgede başlayan gerginlik nedeniyle, sınırın her iki tarafından onbinlerce kişi evlerini terk ederek farklı noktalara göç etmek zorunda kalmıştı.

İsrail'in Lübnan'a yönelik düzenlediği saldırılarda 170'i Hizbullah savaşçısı olmak üzere 200 kişi hayatını kaybederken, Hizbullah'ın saldırılarında 10 İsrail askeri ve 5 sivil yaşamını yitirmişti.

Daha önce birçok Batılı yetkili Beyrut'a ziyaretler düzenleyerek tansiyonun düşürülmesi için Lübnan hükümetiyle görüşmeler gerçekleştirmişti.

Lübnan'la tarihsel bağları bulunan Fransa da arabuluculuk çabalarıyla öne çıkan aktörlerden biri oldu. Fransa'nın Lübnan'da yaşayan 20 bin vatandaşı ve BM Barış Gücü kapsamında görev yapan 800 askeri bulunuyor.



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.