BM Raportörü Rajagopal, Gazze'de yaşananların "soykırıma dönüştüğünü" belirtti

"Ne yazık ki bazı rutin savaş hukuku ihlallerinin işlendiği silahlı çatışma olarak başlayan olayın giderek insanlığa karşı suçlar ve şimdi de soykırım eylemlerine dönüştüğüne şüphe yok"

Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA
Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA
TT

BM Raportörü Rajagopal, Gazze'de yaşananların "soykırıma dönüştüğünü" belirtti

Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA
Fotoğraf: Muhammet İkbal Arslan/AA

Birleşmiş Milletler (BM) Konut Hakkı Özel Raportörü Balakrishnan Rajagopal, İsrail'in yoğun saldırıları altındaki Gazze'de yıkımın emsalsiz olduğunu ve burada yaşananların soykırım eylemlerine dönüştüğünü belirtti.

BM İnsan Hakları Konseyinin 55. oturumuna katılmak üzere Cenevre'de bulunan Rajagopal, Gazze'de yaşanan yıkım ve İsrail'in Filistin halkı üzerindeki uygulamalarına ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Rajagopal, Uluslararası Adalet Divanının (UAD) 26 Ocak'ta İsrail'e yönelik aldığı ihtiyati tedbir kararlarının ardından İsrail'in yaptıklarını "her anlamda düzene karşı gelmek" olarak niteleyerek, UAD'nin, İsrail'in özellikle soykırım suçu teşkil edebilecek eylemlerde bulunmamasına hükmettiğini söyledi.

"İsrail bunu (UAD'nin emirlerine uymak) yapmaktan çok uzak. Daha fazla öldürme, yıkım ve özellikle uluslararası hukukun ihlali anlamına gelen, belirli hedefleri olan saldırılar gerçekleştiriyor." diyen Rajagopal, diğer BM özel raportörleriyle ortak, İsrail'in yaptıklarının "soykırım anlamına geldiğini" belirten açıklamalar yaptıklarının altını çizdi.

Bu sonuca varmalarının kolay olmadığını da vurgulayan Rajagopal, Ekim 2023'te yaptıkları açıklamada "soykırım riskinin var olduğunu" söylediklerini anımsattı.

Rajagopal, ilerleyen aylarda İsrail'in neden olduğu ölüm ve yıkımın yanı sıra yetkililerden gelen açıklamaların, İsrail'in niyetini açıkça ortaya koyduğunu dile getirdi.

BM Raportörü Rajagopal, "Ne yazık ki bazı rutin savaş hukuku ihlallerinin işlendiği silahlı çatışma olarak başlayan olayın giderek insanlığa karşı suçlar ve şimdi de soykırım eylemlerine dönüştüğüne şüphe yok." değerlendirmesinde bulundu.

Gazze'deki yıkımın, yakın zamandaki diğer çatışmalarla kıyaslandığında "emsalsiz" olduğunu vurgulayan Rajagopal, buna Suriye'nin Halep, Ukrayna'nın Mariupol ve tarihteki diğer örneklerde yıkılan şehirlerin de dahil olduğunun altını çizdi.

- "Tüm sivil altyapı yok edildi"

Rajagopal, "Gazze genelindeki evlerin yüzde 70'inden fazlası, Gazze'nin kuzeyindekilerin ise 80'inden fazlası imha edildi. Tüm sivil altyapı yok edildi." dedi.

Okul, hastane ve yollar dahil tüm altyapının yeniden inşasının çok büyük bir bedeli ve zahmeti olacağına işaret eden Rajagopal, bunun için milyarlarca dolar kaynağın harcanması gerektiğini kaydetti.

Rajagopal, "Yeniden inşa sürecinin başlaması için barışçıl bir siyasi atmosfer olması gerekiyor. Bu olmadan yeniden inşa mümkün olmayacak. Ateşkesin ardından kalıcı barışa geçiş tesis edilmedikçe böyle bir durumun hakim olmasını bekleyemeyiz." diye konuştu.

Geçen haftadan bu yana ülkelerin Gazze'ye yönelik havadan yardım indirmesini de değerlendiren Rajagopal, "İnsani yardım kuruluşları ve sahada BM tarafından yönlendirilen diğer yardım kuruluşlarından edindiğim bilgiye göre, bu yardımlar çok az ve etkisiz. Bunlar, Gazze halkının gerçek ihtiyaçlarını karşılamaya yetmiyor." ifadesini kullandı.

Rajagopal, Gazze'ye gerekli yardımların ulaştırılmamasını "insanlığın ciddi başarısızlığı" olarak niteledi.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.