عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA Asya

Yılda 7 milyon insan ölüyor… Dünya nüfusunun çoğunluğu kirli hava soluyor

Dünya genelinde şehirlerin yalnızca yüzde 17'si hava kalitesi yönergelerine uyuyor

Hindistan havası en kirli ülkeler arasında (Reuters)
Hindistan havası en kirli ülkeler arasında (Reuters)
TT
TT

Yılda 7 milyon insan ölüyor… Dünya nüfusunun çoğunluğu kirli hava soluyor

Hindistan havası en kirli ülkeler arasında (Reuters)
Hindistan havası en kirli ülkeler arasında (Reuters)

Bugün yayınlanan yeni bir rapor, dünya şehirlerinin çoğunun hava kirliliğinden mustarip olduğunu ve küresel olarak şehirlerin yalnızca yüzde 17'sinin hava kalitesi yönergelerine uyduğunu ortaya koydu.

Hava kalitesi izleme konusunda uzmanlaşmış İsviçreli IQAir veritabanı, 138 ülkedeki 40 bin izleme istasyonundan elde edilen verileri analiz etti ve en kirli havaya sahip ülkelerin şunlar olduğunu tespit etti: Çad, Kongo, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan.

Hindistan'daki altı şehir dünyanın en kirli dokuz şehri arasında yer alırken, Hindistan'ın kuzeydoğusundaki sanayi şehri Burnihat listenin başında yer aldı.

Uzmanlar, birçok bölgede izleme cihazlarının bulunmaması nedeniyle gerçek hava kirliliği miktarının daha yüksek olabileceğini, örneğin Afrika'da her 3,7 milyon kişiye sadece bir izleme cihazı düştüğünü belirtti.

Bununla birlikte, sorunu ele almak için daha fazla hava kalitesi izleme istasyonu kuruluyor. Rapora bu yıl 8 bin 954 yeni sahadan ve binden fazla yeni izleme cihazından elde edilen veriler eklendi.

Sadece yedi ülke Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) standartlarını karşıladı. (Reuters)Sadece yedi ülke Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) standartlarını karşıladı. (Reuters)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) hava kirliliği nedeniyle her yıl 7 milyon kişinin öldüğünü tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre WHO tarafından yapılan açıklamada, “Kirlenmiş suyunuz varsa, insanlardan günde yarım saat (arıtılması için) beklemelerini isteyebilirsiniz, ancak kirlenmiş havanız varsa, insanlardan nefes almayı bırakmalarını isteyemezsiniz” ifadesi yer aldı.

Sadece yedi ülke WHO'nun standartlarını karşıladı

Veriler, geçen yıl sadece yedi ülkenin Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) hava kalitesi standartlarını karşıladığını gösterdi.

IQAir'e göre sadece Avustralya, Yeni Zelanda, Bahamalar, Barbados, Grenada, Estonya ve İzlanda standartları karşıladı. Özellikle Asya ve Afrika'daki büyük veri boşlukları küresel tabloyu etkiliyor. Birçok gelişmekte olan ülke, duman seviyelerini takip etmek için ABD büyükelçilikleri ve konsolosluk binalarına yerleştirilen hava kalitesi sensörlerine güveniyordu. Ancak ABD Dışişleri Bakanlığı kısa bir süre önce bütçe kısıtlamalarını gerekçe göstererek bu programı sonlandırdı ve geçen hafta ABD hükümetinin resmi hava kalitesi izleme web sitesi AirNow.com'dan Çad'da kaydedilen veriler de dahil olmak üzere 17 yıldan fazla veri silindi.

Dünya genelinde şehirlerin yalnızca yüzde 17'si hava kalitesi yönergelerine uyuyor. (Reuters)Dünya genelinde şehirlerin yalnızca yüzde 17'si hava kalitesi yönergelerine uyuyor. (Reuters)

PM2.5 olarak bilinen havadaki tehlikeli küçük partiküllerin ortalama konsantrasyonu geçen yıl Çad'da metreküp başına 91,8 mikrogramdı ve 2022'deki ortalamanın biraz üzerindeydi. WHO, geçen yıl şehirlerin yalnızca yüzde 17'sinin karşıladığı bir standart olan metreküp başına beş miligramdan fazla olmayan seviyeler öneriyor.

Malezya merkezli Sunway Gezegen Sağlığı Merkezi'nde kıdemli bilim insanı ve hava kirliliği uzmanı olan Fatıma Ahmed'e göre, kirli havanın uzun süre solunması solunum yolu hastalıklarına, alzheimera ve kansere neden olabilir.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA Asya

Dalai Lama, halefinin Çin dışında doğacağını söyledi

 Dalai Lama (Reuters)
 Dalai Lama (Reuters)
TT
TT

Dalai Lama, halefinin Çin dışında doğacağını söyledi

 Dalai Lama (Reuters)
 Dalai Lama (Reuters)

Tibet Budizmi’nin ruhani lideri Dalai Lama, yeni kitabında halefinin Çin dışında doğacağını belirterek, altmış yıldan fazla bir süre önce kaçtığı Himalaya bölgesinin kontrolü konusunda Pekin ile arasındaki anlaşmazlığın boyutlarını arttırdı.

Reuters tarafından incelenen ve bugün yayınlanan “The Voice of the Voiceless” (Sessizlerin Sesi) adlı kitabında Dalai Lama, dünyanın dört bir yanındaki Tibetlilerin, Dalai Lama'nın 89 yaşındaki ölümünden sonra da vakfının devam etmesini istediklerini yazıyor. Kitabı, Dalai Lama'nın halefinin Çin'in dışında olarak tanımladığı “özgür dünyada” doğacağını ilk kez belirttiğine işaret ediyor.

“Reenkarnasyonun amacı selefinin çalışmalarını devam ettirmek olduğundan, yeni Dalai Lama özgür dünyada doğacak ve böylece Dalai Lama'nın geleneksel misyonu- evrensel şefkatin sesi, Tibet Budizmi’nin ruhani lideri ve Tibet halkının özlemlerini somutlaştıran Tibet'in sembolü olmak - devam edecek” dedi.

14. Dalai Lama olan Tenzin Gyatso, Mao Zedong'un komünist yönetimine karşı başarısız bir ayaklanmanın ardından 1959 yılında 23 yaşındayken binlerce Tibetli ile birlikte Hindistan'a kaçtı.

Pekin, halefini kendisinin seçeceğinde ısrar ediyor ancak Dalai Lama, Çin tarafından atanacak herhangi bir halefin onurlandırılmayacağını söyledi.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Çin, Tibet davasını canlı tuttuğu için 1989 yılında Nobel Barış Ödülünü kazanan Dalai Lama'yı “ayrılıkçı” olarak nitelendiriyor.

Dün düzenlenen basın toplantısında, kitapla ilgili bir soru üzerine Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Dalai Lama'nın “din kisvesi altında Çin karşıtı ayrılıkçı faaliyetlerde bulunan siyasi bir sürgün” olduğunu söyledi.

“Baskıcı Çin Komünist yönetimi”

Pekin geçen ay Dalai Lama'nın "doğru yola döneceğini" umduğunu ve Tibet ile Tayvan'ın Çin'in bölünmez parçaları olduğunu ve buradaki tek meşru hükümetin Çin Halk Cumhuriyeti hükümeti olduğunu kabul etmek gibi koşulları yerine getirmesi halinde, geleceğini tartışmaya açık olduğunu duyurdu. Hindistan'da sürgünde bulunan Tibet Parlamentosu bu öneriyi reddetti.

Dalai Lama'nın ve Tibet davasının destekçileri arasında Tibet Budizmi'nin takipçisi Richard Gere ve ABD Temsilciler Meclisi eski Sözcüsü Nancy Pelosi yer alıyor. Takipçileri, özellikle geçen yıl geçirdiği diz ameliyatından sonra sağlığı konusunda endişeliydi.

Dalai Lama aralık ayında Reuters'e 110 yaşına kadar yaşayabileceğini söylemişti. Şöyle ekledi: "Tibet'te ve yurt dışında yaşayan birçok kıdemli keşiş ve Tibetli, benden Dalai Lama soyunun devamını sağlamamı istedi."

Dalai Lama'nın yetmiş yıl boyunca Çinli liderlerle olan ilişkilerini anlattığı kitap bugün ABD'de William Morrow ve İngiltere'de Harper Non Fiction tarafından yayınlanacak, Hindistan ve diğer ülkelerde ise HarperCollins tarafından basılacak. Temmuz ayındaki 90. doğum gününde verasetiyle ilgili ayrıntıları açıklayacağını söyleyen Dalai Lama, anavatanının hala “baskıcı Çin Komünist yönetiminin pençesinde” olduğunu ve Tibet halkının özgürlüğü için yürüttüğü kampanyanın ölümünden sonra bile “ne olursa olsun” devam edeceğini yazıyor.

Tibet hükümetine ve Hindistan'ın Himalaya kenti Dharamsala'da kendisiyle birlikte bulunan sürgündeki Tibet parlamentosuna Tibet davası için siyasi çalışmaları sürdürme konusunda duyduğu güveni ifade etti.

“Tibet halkı, anavatanlarının koruyucusu olma hakkından süresiz olarak mahrum bırakılamaz ve özgürlük istekleri baskı yoluyla sonsuza kadar bastırılamaz” dedi.

Dalai Lama, Tibet'e dönme umudunun “giderek daha az olası göründüğünü” kaydetti.