BAE'nin Ankara Büyükelçisi Zahiri, Türkiye'yle işbirliğini geliştirmek istediklerini söyledi

Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Ankara Büyükelçisi Said Sani ez-Zahiri, ülkesinin 52'nci Milli Günü'nü ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 100'üncü yıl dönümünü kutlayarak, iki ülke arasındaki ilişkileri ve işbirliğini geliştirmek istediklerini belirtti

Said Sani ez-Zahiri (AA)
Said Sani ez-Zahiri (AA)
TT

BAE'nin Ankara Büyükelçisi Zahiri, Türkiye'yle işbirliğini geliştirmek istediklerini söyledi

Said Sani ez-Zahiri (AA)
Said Sani ez-Zahiri (AA)

BAE'nin Ankara Büyükelçiliğince Ankara'da düzenlenen BAE'nin 52'nci Milli Günü resepsiyonuna Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı ve AK Parti Bursa Milletvekili Mustafa Varank, birçok üst düzey yetkili ve çok sayıda misafir katıldı.

Şimşek, milli marşlarla başlayan resepsiyonda, BAE'nin 52. Milli Günü'nü kutladığını dile getirerek, "BAE bizim için ekonomik, diplomatik ve bölgesel güvenlik açısından stratejik bir ortak. Ülkelerimiz arasındaki ilişkiler her geçen gün daha da güçleniyor." dedi.

Şimşek, 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde BAE'nin gösterdiği dayanışma ve desteğin kardeşlik bağlarını güçlendirdiğini aktararak, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin 50'nci yılını kutlarken yeni bir döneme de girdiklerini ifade etti.

Enerji, savunma, yeşil ve dijital dönüşüm projeleriyle ortak geleceği güçlü şekilde inşa edeceklerini kaydeden Şimşek, Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması'yla 5 yıl içinde yıllık ticaret hacmini 25 milyar doların üstüne çıkarmayı hedeflediklerini söyledi.

Şimşek, Gazze'de yaşanan insani trajediden de büyük bir endişe duyduklarına dikkati çekerek, "İsrail saldırılarına karşı 4 günlük insani ara için sağlanan mutabakatı, kan dökülmesinin azalması adına olumlu bir adım olarak görüyoruz. Bu insani aranın çatışmaların sona ermesine, adil, kalıcı bir barış için iki devletli çözüm sürecinin başlamasına katkıda bulunmasını umuyoruz." ifadelerini kullandı.

BAE dünyanın önde gelen ülkelerinden biri oldu

Büyükelçi Zahiri, bugün BAE'nin birliğinin 52'nci kuruluş yıl dönümünü kutladıklarını belirterek, ülkesinin küresel aşamada sürdürülebilir ekonomik kalkınma alanında dünyanın önde gelen ülkelerinden biri haline geldiğini ifade etti.

BAE'nin 2023'e "Yarın için Bugün" sloganıyla "Sürdürülebilirlik Yılı" ilan ederek başladığına işaret eden Zahiri, ülkesinin çevresel sürdürülebilirlik farkındalığı artırmaya ve iklim değişikliğiyle ilgili zorluklarla başa çıkmaya öncelikleri arasında yer verdiğini dile getirdi.

BAE'nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı'nın 28'incisinin (COP28) oturumuna ev sahipliği yaptığını aktaran Zahiri, "Bu küresel konferans aracılığıyla BAE, anlaşmaları somut gerçekliğe ve başarılara dönüştürerek sadece taahhütler değil, bu küresel etkinliğin sonucunun uygulanabilir mekanizmalar olmasına odaklanarak sürdürülebilir kalkınma hedeflerini hızlandırmaya ve enerji alanındaki dönüşümlerin kapsamını genişletmeye öncelik vermektedir." dedi.

Zahiri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı COP28'e katılımını beklediklerini kaydederek, Ankara'da çok sayıda orman kuracaklarını ve Türkiye'nin birçok bölgesinde 50 bin fidan dikimi planladıklarını, bunun Türkiye ile BAE arasındaki diplomatik ilişkilerin 50'nci yıl dönümünü sembolize ettiğini söyledi.

Yapay zeka ve uzaktan çalışma uygulamalarıyla yakından ilgilendiklerini kaydeden Zahiri, bu alanda Türkiye ile işbirliğini geliştirmeyi de beklediklerini belirtti.

Yapay zeka uygulaması desteğiyle Büyükelçi Zahiri'nin sesiyle Türkçe devam eden konuşmada, Türkiye ile BAE arasındaki üst düzey temaslara değinilerek, şunlar kaydedildi:

BAE ayrıca, Türkiye'nin Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri içinde BAE'nin ilk ticaret ortağı olması nedeniyle ticaret içi ve yeni sektörlerde ortak işbirliğinin yönlerinin geliştirilmesinin önemini vurgulamaktadır. BAE-Türkiye aralarındaki petrol dışı ticaret, 2021'e göre yüzde 40 artışla 2022'de yaklaşık 19 milyar dolara ulaşmış ve Türkiye Cumhuriyeti, BAE'nin en büyük 10 ticaret ortağı arasında en hızlı büyüyen ortağı haline gelmiştir.

Zahiri, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 100'üncü yıl dönümünü de kutlayarak, iki ülke arasındaki ilişkileri ve işbirliğini geliştirmeyi sabırsızlıkla beklediklerini dile getirdi.

İki ülke kardeşlik ve dayanışma ruhu içinde

Varank da BAE'nin 52'nci Milli Günü'nü tebrik ederek, iki ülkenin kardeşlik ve dayanışma ruhu içinde tarihlerinin birçok dönemecinden birbirilerine tereddütsüz şekilde desteklerini sürdürdüklerini vurguladı.

6 Şubat'ta Kahramanmaraş merkezli meydana gelen depremlerde en büyük destekçilerin BAE gibi dostlar olduğuna dikkati çeken Varank, "Türk milleti bu zor günde kendisine uzatılan eli hiçbir zaman unutmayacaktır." dedi.

Türkiye ile BAE arasında her alanda ilişkilerde kaydedilen gelişmelerin iftihar vesilesi olduğuna işaret eden Varank, iki ülkenin ekonomi, ticaret ve yatırımın bütün alanlarında güçlü ortaklıklarla birbirine bağlı durumda olduğunu söyledi.

Varank, iki ülke arasında, sadece son 2 yılda 40'tan fazla anlaşmanın imzalandığını anımsatarak, iki ülke arasındaki stratejik ortaklığı güçlendirmek için ara vermeden gayretleri sürdürmekte kararlı olduklarını vurguladı.



Esed, Erdoğan ve bölgedeki yeni dönüşüm

Esed, Erdoğan ve bölgedeki yeni dönüşüm
TT

Esed, Erdoğan ve bölgedeki yeni dönüşüm

Esed, Erdoğan ve bölgedeki yeni dönüşüm

İbrahim Hamidi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, son yıllarda Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in Arap ülkeleriyle veya Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la ilişkilerini normalleştirmesi arzusunu gizlemiyor.

Arap ülkeleriyle ilişkilerin normalleşmesi daha kolay oldu. Şam, geçen yılın ortasında Arap Birliği'ne geri döndü ve Esed son iki Arap zirvesine katıldı.

Türkiye ile normalleşme meselesi ise birçok nedenden dolayı daha karmaşık. Belki de en önemli neden, Türk ordusunun doğrudan veya gruplar aracılığıyla Suriye'nin (toplam yüzölçümü 185 bin kilometrekare olan) yaklaşık yüzde 10'unu kontrol etmesidir. Bu alan, Lübnan’ın iki katı büyüklüğündedir. Ankara ayrıca 2012'den bu yana silahlı gruplara askeri ve istihbarat desteği sağlıyor ve yaklaşık 3,5 milyon Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapıyor.

Putin daha önce Esed ve Erdoğan'ı istihbarat, askeri ve siyasi yetkilileri arasında toplantılar düzenlemeye ikna etmeyi başarmıştı. Nitekim eski MİT Başkanı (şu anki Dışişleri Bakanı) Hakan Fidan ve (şu anda Cumhurbaşkanlığı Ulusal Güvenlik Danışmanı) olan Milli Güvenlik Dairesi Başkanı Tümgeneral Ali Memluk, 2020’nin başında Moskova'da yapılan aleni toplantının ardından Şam ve Ankara'da karşılıklı gizli-dostane ziyaretlerde bulundular.

Esed, görüşme için Türkiye'nin çekilmesi önkoşulunu kaldırdı, Ankara’da artık çekilmek için siyasi çözümü şart koşmuyor

Ne zaman Esed ile Erdoğan arasında bir görüşmeden bahsedilse, müzakereler tek bir sorunla karşılaşıyordu; Suriye Devlet Başkanı, Türk tarafının, kuvvetlerinin geri çekilme tarihini deklare eden veya geri çekilmeye ya da geri çekilmenin ne zaman başlayacağına dair net bir zaman çizelgesi ilan eden bir ön açıklama yapmasını talep ediyordu. Suriye tarafına göre “düğüm", "işgalci bir ülkenin" başkanıyla görüşmekti.

Türk tarafının cevabı ise her zaman Ankara'nın 2254 sayılı karara bağlı kaldığı ve Suriye'nin kendi toprakları üzerindeki tam egemenliğine saygı gösterdiği, ancak çekilme meselesinin siyasi çözüm ve kuzey Suriye'nin Türkiye'nin ulusal güvenliğine tehdit oluşturmaması için güvenliğin sağlanmasıyla bağlantılı olduğu şeklindeydi. Türk tarafı için "düğüm", "gayri meşru" bir başkanla görüşmekti.

Bu iki düğüm karşısında Rusya'nın çabaları statükoyu koruma noktasında durdu. Yani Şam'ın İdlib'e gitmesini engelledi. Fırat'ın doğusunda Türkiye ile düzenlemelerde bulundu, ortak devriyeler düzenledi, kolaylıklar sağladı. Zaman zaman hava saldırıları düzenledi.

Şimdi yeni olan, bu geri çekilme veya siyasi çözüm “düğümlerinin” çözülmüş olması. Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’nin öncülük ettiği ve Rusya Devlet Başkanı’nın Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev’in kaptığı arabuluculuk sonunda, Suriye tarafı, görüşme için Türk ordusunun geri çekilmesi önkoşulunu geri çekti. Ankara da artık geri çekilme için siyasi çözümü, muhalefetin katılımını, terörle mücadeleyi ve mültecilerin geri dönüşüne yönelik düzenlemeleri şart koşmaktan vazgeçti. Yani iki taraf arasındaki görüşme, önkoşulsuz olacak.

Esed ve Erdoğan, Fırat'ın doğusundaki "Kürt varlığının" Suriye ve Türkiye'nin birliğine yönelik varoluşsal bir tehdit olduğuna inanıyor

Peki, Esed ve Erdoğan'ın pozisyonlarındaki bu büyük değişikliğin nedeni nedir?

Neden, PKK lideri Abdullah Öcalan yani Kürt dosyasıdır. Ankara ve Şam, Fırat Nehri'nin doğusundaki Kürt kurumsal varlığının, yani “özerk yönetimin” artık Suriye ve Türkiye'nin birliğine varoluşsal bir tehdit oluşturduğuna inanıyorlar.

Merhum Suriye Cumhurbaşkanı Hafız Esed'in, Türk askeri saldırısından kaçınmak için Ekim 1998'de Öcalan'ı korumaktan vazgeçtiği biliniyor. Daha sonra Türk istihbaratı Öcalan'ı 1999 yılı başlarında Afrika'da yakaladı ve o günden beri Türkiye’de cezaevinde tutuluyor. Bunun ardından Suriye ile Türkiye arasında istihbari, siyasi ve ekonomik ilişkiler gelişti, Esed ve Erdoğan karşılıklı aile ziyaretlerinde bulunarak sınırları açtılar. Öyle ki Şam, Kürt liderleri Ankara'ya teslim etti ve PKK’nın birçok mensubunu hapse attı.

2011'den sonra Erdoğan ile Esed arasındaki ilişkiler tepetaklak oldu ve Şam, Türkiye'yi tehdit edecek şekilde Kürt parti ve oluşumlarının kuzeydoğu Suriye'de yayılmasının önünü açtı. Ancak ABD'nin 2014'ten sonra DEAŞ’ı yenmek için Kürt savaşçılara güvenme kararı almasının ardından Türkiye’ye karşı kullandığı silah, kendisini tehdit etmeye başladı. Dahası, Washington liderliğindeki uluslararası koalisyon, Kürt yönetimini kurumsallaştırmak ve Şam'a karşı desteklemek için ona hava desteği de sağladı.

Şam, Kürtlerle ilişkilerinde müzakereler ve tehditler arasında gidip gelirken, Türkiye birçok kez askeri müdahalede bulundu, Halep kırsalındaki askeri bölgeleri işgal etti ve Kürt varlığını “parçalara ayırmak” için İdlib'deki gruplara destek verdi. Öncelikle Kürt varlığının Akdeniz'e ulaşarak nefes almasını engelledi, ardından Fırat Nehri'nin her iki yakasını coğrafi olarak birbirine bağlamasını engelledi.

Fırat'ın doğusundaki Kürtlere yönelik ortak operasyon için Suriye-Türkiye görüşmeleri sürüyor

Öcalan’ın çeyrek asır önce Şam’daki karargahından ayrılarak bilmeden oynadığı rolü, şu anda Türkiye'deki hapishanesinden yine bilmeden “oynadığı” aşikâr. O da Öcalan'ın Suriye'deki gölgesi olan, Fırat'ın doğusundaki ABD destekli SDG’nin omurgasını oluşturan YPG’dir. Öcalan ve Kürtlerin neden olduğu kaygılar Esed ve Erdoğan'ı tek hedefte, Suriye'de, Türkiye Kürtlerine ve PKK’ya ilham verebilecek bir Kürt oluşumunun kurulmasına karşı birlikte çalışmak hedefinde buluşturuyor.

Gerçekten de Şam ile Ankara arasında, ana bileşenini Kürtlerin oluşturduğu, SDG’ye yönelik askeri operasyon başlatılması yönünde gizli görüşmeler yapılıyor ve görüşmelerde bazı sorulara yanıt aranıyor; operasyon tarihi ne zaman olacak? Bir Suriye-Türkiye ortak kara operasyonu mu yoksa kara harekâtı ayağını Suriye ordusunun gerçekleştireceği, Türk savaş uçakları ve insansız hava araçlarının havadan destek vereceği bir operasyon mu olacak? Kürtlere ABD seçimlerinden önce mi saldırılacak? Putin ve Erdoğan'ın dostu, Kürtlerin düşmanı Donald Trump'ın seçilmesi mi beklenmeli? 2019'da tehdit ettiği gibi kuzeydoğu Suriye'den çekilme sözü veren ve Türkiye'nin Tel Abyad ile Resulayn arasındaki harekâtı nedeniyle, Amerikan kuvvetlerinin kısmen çekilmesinin önünü açan Trump'ın seçilmesini beklemek mümkün mü?

Kürt varlığına ilişkin endişeler Esed ve Erdoğan'ın bir araya gelip "Kürt varlığını parçalamak" ve "ekonomi arterlerini açmak" için birlikte çalışmasının önünü açıyor.

Bu soruların yanıtları sadece Suriye ile Türkiye arasındaki müzakere odalarında değil, Umman Sultanlığı'nın başkenti Maskat'ta Suriyeli ve Amerikalı heyetler arasında yapılan gizli görüşmelerde, ayrıca Türk ve Amerikan tarafları arasında Ankara ve Washington'da yürütülen güvenlik ve politik müzakerelerde de ele alınıyor. Bu görüş alışverişleri daha önce, Ankara ve Şam bu seçimleri iki ülkenin birliğine yönelik stratejik bir tehdit olarak gördüğü için Washington'un Kürt Özerk Yönetimi'ni 11 Mayıs'ta yapılması planlanan seçimleri ertelemeye zorlamasını sağlamayı başarmıştı.

Kuzeydoğu Suriye'de Kürtlere karşı askeri harekata hazırlık yapılırken, Suriye'nin kuzeybatısında da ortak düzenlemeler yapılması müzakere ediliyor. Bu düzenlemeler kapsamındaki çalışmalar, Halep-Lazkiye yolu ile Türkiye’nin sınır şehri Gaziantep’ten Ürdün sınırındaki Nassib köyünün merkezine kadar uzanan yolun açılması için ortak askeri devriyeleri ve düzenlemeleri içeriyor. Böylece ekonomik ve ticari ilişkiler güçlendirilecek ve Suriye yeniden Türkiye için Körfez'e açılan bir ticari geçiş noktası olacak.

Karşılıklı açıklamalar, medyada karşıt kampanyaların durdurulması ve Esed'e yönelik tekrarlanan çağrılar, Erdoğan'ın bölgeyle ilişkilerinde "sıfır sorun"a ulaşmak için gerçekleştirdiği yeni "dönüşümün” bir parçası. Bir kez daha Öcalan ve Kürt varlığına ilişkin endişeler, iki devlet başkanı arasında ve Çar’ın himayesinde, Suriye'nin tüm zenginliklerinin bulunduğu Fırat'ın doğusundaki "Kürt varlığını parçalamak", Suriye’nin kuzeybatısındaki ekonomi arterlerini Türkiye’nin zenginliklerine açmak için birlikte çalışmayı ele alacakları bir zirvenin taşlarını döşüyor.

*Bu analiz Şarku'l Avsat trafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.