Yazar Ala Meşzub suikastı Irak kültür-sanat dünyasını sarstıhttps://turkish.aawsat.com/home/article/1575896/%E2%80%8Byazar-ala-me%C5%9Fzub-suikast%C4%B1-irak-k%C3%BClt%C3%BCr-sanat-d%C3%BCnyas%C4%B1n%C4%B1-sarst%C4%B1
Yazar Ala Meşzub suikastı Irak kültür-sanat dünyasını sarstı
Yazar Ala Meşzub
Fadıl En Nişemi/Şarku’l Avsat
TT
TT
Yazar Ala Meşzub suikastı Irak kültür-sanat dünyasını sarstı
Yazar Ala Meşzub
Irak’ta Cumartesi günü evinin önünde uğradığı suikast sonucu hayatını kaybeden yazar Ala Meşzub’un ölümü, kültür-sanat dünyasını derinden sarstı.
Duruma tepki gösteren sanat çevreleri, suikastın biran önce aydınlatılarak, faillerin yargı önüne çıkarılması çağrısında bulundu.
Iraklı yazar Ala Meşzub, Cumartesi akşam saatlerinde Kerbela Edebiyat Birliği merkezinden ayrılarak motosikletiyle eve dönüş yolunda Bab El Han mahallesindeki evinin yakınında kimliği belirsiz kişi veya kişiler tarafından düzenlenen suikastte hayatını kaybetti. Meşzub’un vücuduna 13 kurşun isabet ettiği belirtilirken, yetkili mercilerden suikastın nedenine ilişkin henüz bir açıklama yapılmadı.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir gazeteci, saldırıyla ilgili Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Güvenlik yetkilileri üstten gelen emir nedeniyle önceki gün suikast ile ilgili herhangi bir açıklama yapmaktan çekindi” diye konuştu.
Yazarı kimin öldürdüğü sorusu havada kaldı. Bazıları bu suikastın sebebi olarak, Meşzub’un edebi çalışmalar çerçevesinde kalarak birtakım çarpık dini görüşlere ve İran destekli milislere yönelik yaptığı eleştirilere işaret ediyor.
Meşzub’un kardeşi Kasım, ‘Meşzub fikirlerini açık bir şekilde savunmanın kurbanı oldu’ dedi.
Kasım, saldırıyla ilgili olarak, “Yolsuzlukla ilgili konuşan ve hükümetin gerçek yüzünü ortaya koyanlar; vatandaşların yaşadığı sıkıntıların son bulması ve yaşam şartlarının iyileşmesi talebiyle fikirlerini açık bir şekilde savunmanın kurbanı oluyor” dedi.
Kerbalalı Gazeteci Yazar Nasr El Yaseri, saldırıya Meşzub’un eleştirel yönünün yanı sıra ‘ifade özgürlüğünün’ neden olduğu görüşünde.
Şarku’l Avsat’a konuşan Yaseri, “Ala Meşzub, son çıkardığı ‘Bab El Han Cumhuriyeti’ isimli romanında Kerbela’nın Bab El Han mahallesinin son elli yılını işliyordu. Romanda mahallede yaşanan bazı olumsuz olaylara işaret ediliyordu. Belki de söz konusu olaylar, romanda müstear isimle işaret edilen kişilerin öfkelenmesine yol açtı” dedi.
Bu ihtimalin bir kenarda durması gerektiğini belirten Yaseri, “Burada bir ihtimal daha söz konusu. Meşzub’un İran devrim lideri Humeyni ile ilgili son yaptığı paylaşımı göz önüne alırsak, bunun İran destekli milisler tarafından yapılan bir tasfiye işlemi olması da muhtemeldir. Meşzub’un bedenine 13 kurşun isabet etmiş. Bu 13 sayısı aynı zamanda Humeyni’nin Şah karşıtlığı nedeniyle Irak’ta geçirdiği sürgün yıllarıyla aynı” ifadelerini kullandı.
Meşzub 17 Ocak 2019 tarihinde Facebook hesabı üzerinden paylaştığı mesajda şu ifadelere yer vermişti;
“Humeyni’nin daha önce kaldığı; Akdu’s Sade denilen uzun ve ana caddeye bağlı bu ara sokakla ilgili gizemli bir fikrim vardı. Bu adam Necef ve Kerbela şehirlerinde aşağı yukarı 13 yıl kaldı. Daha sonra onu geri çevirecek olan Kuveyt’e doğru yola çıktı. Buradan da Paris’e giderek oraya yerleşmeye karar verdi. Ardından İran’da yönetimi devralmak ve sonra İran ile eskiden kendisini misafir eden ülke arasında savaş çıkarmak için ses kasetleriyle devrimini İran’da yaydı.”
Mario Vargas Llosa’nın ardından: Edebiyat devinin 4 eserihttps://turkish.aawsat.com/ya%C5%9Fam/5134841-mario-vargas-llosa%E2%80%99n%C4%B1n-ard%C4%B1ndan-edebiyat-devinin-4-eseri
Mario Vargas Llosa’nın ardından: Edebiyat devinin 4 eseri
Vargas Llosa, ABD'deki Harvard, Princeton ve Columbia gibi prestijli üniversitelerde dersler vermişti (AFP)
Minerva’nın Baykuşu bu hafta, 13 Nisan’da hayatını kaybeden çağdaş edebiyatın devlerinden Mario Vargas Llosa’nın eserlerinin peşinden giderek, farklı coğrafyalarda yaşanan siyasi ve toplumsal mücadeleleri takip edecek.
Genç yaşında başladığı edebiyat kariyerinde hızla yükselerek önce Peru’nun sonra da dünyanın en çok tanınan yazarlarından birine dönüşen Llosa, 28 Mart’ta 89 yaşına girmişti. Hayatını kaybetmesinin ardından Peru hükümeti 14 Nisan’da bir günlük yas ilan etti. Latin Amerika liderlerinden Avrupalı siyasetçilere kadar birçok isim büyük yazar için taziye mesajları paylaştı.
2010 Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Llosa, Julio Cortazar, Carlos Fuentes ve Gabriel Garcia Marquez gibi Latin Amerikalı yazarlarla adını edebiyat tarihine yazdırdı.
Siyasi görüşlerindeki değişim ve polemikçiliğiyle de adından çokça bahsettiren Llosa’nın 4 eserini inceledik.
Kent ve Köpekler
Llosa’nın 23 yaşındayken kaleme aldığı Kent ve Köpekler hem ülkesinde hem de dünyada büyük ses getirerek Latin Amerikalı yazarın tanınmasını sağladı.
Yazarına İspanyolca edebiyatın en saygın ödüllerden biri olan La Crítica Ödülü’nü 1964’te kazandıran roman, Peru'nun başkenti Lima’daki Leoncio Prado Askeri Akademisi’nde okuyan öğrenciler arasında geçiyor.
Vargas Llosa, "bireyin direnişini, başkaldırısını ve yenilgisini" işleyen romanlarıyla Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu (Can Yayınları)
Anlatının eleştirel tonunu şekillendiren düşünceler, Llosa’nın da iki yıl öğrencilik yaptığı bu askeri okuldaki zorlu deneyimlerine dayanıyor. Zengin ve yoksulların, burjuva ve işçilerin çocuklarının okuduğu akademideki katı hiyerarşik düzen, ayrımcılık ve çeşitli örtbas uygulamaları Peru toplumunun mikrokozmosu olarak sunuluyor.
Yayımlandığında büyük skandal yaratan ve yüzlerce kopyası askeri okulda törenle yakılan eser, bakış açılarını çizgisel olmayan bir anlatım tekniği kullanarak aktarmasıyla William Faulkner’ın Ağustos Işığı’yla Ses ve Öfke’sini de akla getiriyor.
İspanyolcadan çeviren: Roza Hakmen, 448 s., 2024, Can Yayınları
Katedral’de Sohbet
Llosa’nın “Yazdıklarım arasında yangından sadece bir roman kurtarmak zorunda kalsaydım onu kurtarırdım” dediği Katedral’de Sohbet, okuru 1950’lerde Manuel A. Odria diktatörlüğü altındaki Peru’nun çalkantılı yıllarına götürüyor.
General Odria yönetimine yakın olan zengin bir iş insanının oğlu Santiago Zavala’yla babasının şoförü Ambrosio’nun yıllar sonra karşılaşıp Katedral adlı barda sohbete dalmasıyla başlayan roman, dönemin sınıfsal çatışmalarından özgürlük mücadelesi ve esaret altında yaşamanın zorluklarına uzanan bir anlatıya dönüşüyor.
Katedral'de Sohbet, Perulu yazarın üzerinde en çok uğraştığı eserlerinden biri (AFP)
Llosa’nın Lima’daki San Marcos Üniversitesi’ndeyken cunta karşıtı komünist öğrenci grubu Cahuide’de geçirdiği yılların etkisini taşıyan Zavala karakteri, insanlığa karamsar bakış açısıyla anlatının uç kutuplarından birini oluşturuyor. Peru halkını saran teslimiyetçi tavır ve cuntanın yolsuzlukları onun gözünden karanlık bir panorama halini alıyor.
Geçmiş ve şimdiki zaman kipleri arasındaki hızlı geçişleriyle dikkat çeken 800 sayfalık devasa eser, şu dürüst sorunun peşinden uzun bir yolculuğa çıkıyor:
Acaba Peru tam olarak ne zaman çuvallamıştı?
İspanyolcadan çeviren: Süleyman Doğru, 808 s., 2022, Can Yayınları
Dünya Sonu Savaşı
19. yüzyıl Brezilyası’nın derinliklerine inen Dünya Sonu Savaşı, Güney Amerika ülkesinin tarihindeki en kanlı çatışmalarından biri olan Canudos Savaşı’nı (1896–1898) konu ediniyor.
Dini lider ve vaiz Antonio Conselheiro’nun öncülük ettiği bir grup yoksul insanın, Bahia eyaletindeki Canudos köyünde kendilerine ait bir yaşam alanı oluşturması, önce eyalet yönetimiyle sonra da federal hükümetle gerilimin tırmanmasına neden olur. Eyalet yönetiminin talebiyle köye baskın düzenleyen orduyla Canudos sakinleri arasında şiddetli çatışmalar yaşanır. Uzun süre askerlere karşı direnen köylüler, Brezilya ordusunun dördüncü baskınında neredeyse tamamen katledilir. Yaklaşık 25 bin kişinin öldürüldüğü savaşta Canudos’ta sadece 150 kişi hayatta kalır.
Llosa'nın birçok romanında Latin Amerika'daki diktatörlükler ve savaşlar konu ediniliyor (AFP)
Salman Rushdie’nin “akan kan kadar karanlık” diye nitelediği roman, toplumla iktidar arasındaki çatışmaları, şiddeti ve fanatizmi savaşın her iki tarafına da ışık tutarak ele alıyor. Bu özellikleriyle Dünya Sonu Savaşı, Amerikalı edebiyat eleştirmeni Harold Bloom tarafından “Batı kanonuna” da dahil edildi.
İspanyolcadan çeviren: Süleyman Doğru, 856 s., 2021, Can Yayınları
Teke Şenliği
Teke Şenliği, Dominik Cumhuriyeti’nde 31 yıl hüküm süren ve bu süreçte yaklaşık 50 bin kişinin ölümünden sorumlu tutulan diktatör Rafael Trujillo’nun iktidarında yaşananları ve ona düzenlenen suikastı anlatıyor.
Perulu yazar, birçok romanında bilinç akışı ve çizgisel olmayan zaman gibi modernist anlatı tekniklerini kullanıyor (AFP)
Llosa, kendine has çok katmanlı anlatısını üç hikayeyi iç içe geçirerek kurguluyor. İlk hatta Trujillo’nun has adamlarından birinin kızı olan Urania Cabral’ın gözünden takip ettiğimiz anlatı, ikinci izlekte bizi diktatörün öldürülmeden önceki son gününe götürüyor. Üçüncü ve son hikayeyse Trujillo’ya suikast düzenleyen kişileri ve sonrasında nasıl öldürüldüklerini gösteriyor.
Tarihi olaylar ve gerçek kişiler arasına ustalıkla yerleştirilen kurmaca karakterlerle zenginleşen roman, diktatörlüğün yarattığı travmatik etkilerden iktidarın yozlaşmasına ve toplumsal cinsiyet rollerinin hiyerarşik yapılanmasına kadar birçok önemli meseleyi ele alıyor.
İspanyolcadan çeviren: Peral Bayaz, 552 s., 2024, Can Yayınları
Birçok Latin Amerikalı yazar gibi Llosa da siyasi olarak aktifti. Gençliğinden beri Marksist düşünceye yakın durdu, Küba devrimini ve Fidel Castro yönetimini destekledi. Ancak 1960’ların sonlarına doğru Havana yönetimini eleştirdi ve Kübalı şair Heberto Padilla’nın 1971’de hapse atılmasının ardından kendisini “liberal” diye tanımlayarak sol çizgiden uzaklaştı. Peru’da liberal reformları savunan merkez sağ Demokratik Cephe koalisyonunun liderliğini yaparak 1990’da devlet başkanlığı seçimine girdi fakat yarışı rakibi Alberto Fujimori’ye karşı büyük farkla kaybetti.
Brezilya'da radikal sağcı Jair Bolsonaro'yu Lula da Silva'ya tercih etti. Kolombiya'da solcu Gustavo Petro'nun zaferinden hoşnutsuzluğunu dile getirdi, Şili'de ülkenin en genç devlet başkanı olan Gabriel Boric karşısında sağcı rakibi José Antonio Kast'ı övdü. Arjantin'in “anarko-kapitalist” lideri Javier Milei'ye de destek verdi.
Diktatörlüğün tehlikelerine, fanatizme ve zulme karşı birçok eser kaleme almış bir yazarın komünizmden ultra-liberalizme kayışı her zaman tartışmalı konulardan biri oldu. Siyasi görüşlerindeki keskin dönüşlere rağmen hayatı boyunca edebiyatın öneminde ısrar eden ve onu bir ölüm kalım mücadelesi olarak gören Llosa, kurmacaya atfettiği değeri Nobel Edebiyat Ödülü kabulü konuşmasında şöyle ifade ediyor:
Kurmaca, uygarlığın varlığını sürdürebilmesi, içimizde insanın en iyi yanlarının uyandırılabilmesi ve korunabilmesi için mutlak bir gerekliliktir (…) Edebiyatsız bir dünya, tutkulardan, ülkülerden ya da başkaldırıdan yoksun bir dünya olurdu, insanı gerçekten insan yapan şeyden, kendi olmaktan sıyrılıp düşlerimizin hamuruyla yoğurulmuş bir başkasına, başkalarına dönüşme gücünden yoksun kılınmış bir otomatlar dünyası olurdu.
