Lübnan'ın eski Cumhurbaşkanı Süleyman'dan Nasrallah'a eleştiri

Lübnan'ın eski Cumhurbaşkanı Süleyman'dan Nasrallah'a eleştiri
TT

Lübnan'ın eski Cumhurbaşkanı Süleyman'dan Nasrallah'a eleştiri

Lübnan'ın eski Cumhurbaşkanı Süleyman'dan Nasrallah'a eleştiri

Tony Boulos
Lübnan’ın eski Cumhurbaşkanı Mişel Süleyman, Hizbullah’ın devletin dış ve iç politikada milli güvenlik stratejisine uyum sağlamadığı sürece Lübnan’daki durumun düzelmeyeceğini ifade etti. Süleyman, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’a da kendine özel politikasından vazgeçme çağrısı yaptı. Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın “Hizbullah’a Lübnan için bir savunma stratejisi geliştirme gerekliliğini açıkça belirtmek zorunda” olduğunu söyleyen Mişel Süleyman, kendi cumhurbaşkanlığı döneminde Hizbullah yetkililerinin, bölgesel durumun ciddiyeti, milli savunma stratejisini benimsememe tehlikesi ve Lübnan dışına müdahalede bulunmama gerekliliği hususunda dürüst davrandıklarını vurguladı. Yetkili ayrıca, tüm girişimlere rağmen Hizbullah’ın, Lübnan devletinin kendini Suriye krizinden uzak tutma kararlarına uymadığını ve Suriye’ye yönelik müdahalesinin İran desteğiyle devam ettiğini belirtti.
Avn’ın suskunluğu
Independent Arabia’ın haberine göre, eğer cumhurbaşkanı olsaydı Hizbullah Genel Sekreteri’nin savaş ve barış hususundaki son önerilerine yönelik nasıl bir tavır takınacağını belirten Süleyman, “En azından Lübnanlılara, tarafsızlık politikasını benimsemesi gerektiğini yineledim. Bu, Nasrallah’ın söylediklerine tamamen aykırı. Cumhurbaşkanının Hizbullah’ın fikirlerine güveniyorsa sessiz kalmak yerine, bunu uygulaması gerektiği kanaatindeyim” dedi.
Mişel Süleyman, “Eğer Cumhurbaşkanı Avn, Hizbullah’ın ifadelerinden ikna olduysa, onu şunu soruyorum; Lübnanlıları buna ikna edebildiniz mi? Uluslararası toplum buna ikna oldu mu ve hatta diasporadaki Lübnanlı gurbetçiler ya da Lübnan ekonomisine finans aktaran yatırımcılar buna ikna oldular mı?” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Avn’ın, Lübnanlılara açık şekilde hitap etmesi gerektiğini belirten eski Cumhurbaşkanı, “Kendi katılımıyla Baabda Deklarasyonu’nda kabul edilen ve ulusal diyalogda uzlaşı sağlanan ilkeleri benimsemesini umuyorum” dedi. Süleyman, Lübnan’ı eksen çatışmalarından kurtarmak, siyasi ve ekonomik istikrarını sağlamak için tek yolun da “tarafsızlık” olduğunu vurguladı.
İran’ı koruma
Nasrallah’ın “Lübnan’ın, İran’ı koruyacağını” belirttiği son ifadelerine değinen Mişel Süleyman Lübnan’a müdahale etmemesi şartıyla İran’a yardım etmeye hazır olduklarını söyleyerek, Lübnan’ı koruyan denklemlerin “Taif ve Baabda Deklarasyonu” olduğunu ifade etti.
Eski Cumhurbaşkanı, “Taif, başka kişilerin topraklarımızdaki savaşlarına son verdi. Baabda Deklarasyonu ise Lübnanlıların, başkanlarının topraklarındaki savaşlarına son vermeyi hedefliyor” diyerek, Lübnan’ın İran topraklarına müdahalesinin faturasını hala ödediğine dikkati çekti.
Mişel Süleyman, Cumhurbaşkanı Avn döneminde Lübnan egemenliğinin bu denli sert şekilde ihlal edilmesi dolayısıyla üzüntüsünü dile getirerek, Lübnan’ın egemenliğinin zayıfladığını, Lübnan halkının yüzde 70’inden fazlasının da Hizbullah’ın yurtdışında herhangi bir müdahalesine karşı olduğunu vurguladı.
Lübnan’ın dış ilişkileri
Eski Cumhurbaşkanı Mişel Süleyman, Lübnan’ın Arap dünyası ve uluslararası camia ile ilişkileriyle ilgili olarak ise eski Cumhurbaşkanı Emil Lahud’dan görevi teslim aldığı 2008 yılının başlarını hatırlattı. Bu çerçevede Lübnan’ın neredeyse herhangi bir dış ilişkisinin olmadığını belirten Süleyman, devlet politikalarına da Suriye rejiminin karar verdiğini söyledi. Süleyman, bu alanda oldukça büyük bir gelişme kaydettiğini, Lübnan’ın Arap dünyası ve uluslararası camia ile ilişkilerinin geliştiğini belirterek, Cumhurbaşkanı Avn döneminde Lübnan ve dünya ülkeleri arasındaki ilişkilerde yaşanan önemli gerileme sebebiyle üzüntü duyduğunu dile getirdi. 
Eski Cumhurbaşkanı, Lübnan'ın milli güvenlik stratejisinin, bölgesel bir pakta karşı diğerine ağırlık vermeye karşı olduğunu ve Taif Anlaşması’nın yanı sıra ülke tarihinde tüm ulusal tüzüklerde belirtilen Lübnan tarafsızlığını ve denge politikasını ortaya koyduğunu belirtti. Lübnan, İran-Esed-Rusya paktıyla ABD-AB-Suudi Arabistan ekseni arasında denge politikasını benimsiyor.
Mişel Süleyman, “Bunun için Arap ülkeleriyle ve uluslararası toplumla dengeli ilişkiler kurmaya çalıştım ve eski ABD Başkanı George Bush’u ziyaret ettim. Dost ülkelerle yoğun çabalar sarf ettim. Lübnan’ın bakış açısını anlattım. Toplumlarla bir araya geldim ve onları, Lübnan’ın yayında durmaya teşvik ettim. Bu durum, Lübnan’da finansal istikrarın sağlanmasına ve ülkeye yatırım çekmeye yardımcı oldu” değerlendirmesinde bulundu. Süleyman ayrıca, “Benim dönemimde büyüme oranı yüzde 10’u aştı. Şu an ise yüzde sıfırda” dedi.
Lübnan’ın başta Lübnan ekonomisine desteğini eksiltmeyen Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkeleriyle seçkin ilişkiler kurduğunu belirten Suleyman, Riyad’ın yardımının yalnızca ekonomik olmadığını, gücünü geliştirmek amacıyla devlet kurumlarının, egemenliğinin ve Lübnan ordusunun en önemli destekçisi olduğunu ifade etti. Mişel Suleyman ayrıca, Suudi Arabistan ile ilişkilerin henüz Genelkurmay Başkanı olduğu dönemde gelişmeye başladığını hatırlattı.
Eski Cumhurbaşkanı, El Kaide terörizmine karşı Nehru'l-Barid Mülteci Kampı'na düzenlenen operasyon sırasında Suudi Arabistan’ın orduya destek verdiğini belirterek, “Nehr el-Barid operasyonuna başladığımızda, bütçemizin dışında silahlar satın almaya ihtiyacımız vardı. Bu, ordu lehine olmayan bir zamanda gerekiyordu. Daha sonra 100 milyon dolarlık bir bağış yapan Suudi Arabistan’dan, ordunun gerekli mühimmatı sağlaması için hızlı bir destek geldi. Bu destek, o dönemde medya organlarında açıklanmadı” dedi.
Suudi Arabistan Lübnan ordusuna yardım etti
Suudi Arabistan’ın orduya yönelik devam eden desteğine değinen Mişel Süleyman, “Görev sürem sona erdikten birkaç ay sonra Arsal operasyonu gerçekleşti. Suudi Arabistan Kralı Abdullah bin Abdulaziz’den bir telefon aldım. Benden ayrıntılar ve yardım olasılığı hakkında bilgi aldı. Daha sonra Lübnan ordusuna, terörle mücadele amacıyla 1 milyar dolarlık bir hibe verdi. Bazı Lübnanlıların Suudi Arabistan’a yönelik saldırgan eylemleri dolayısıyla 3 milyar dolar dondurulmadan önce 300 milyon dolar harcama yapıldı” açıklamasında bulundu.
Eski Cumhurbaşkanı Suleyman, görev süresi sırasında Lübnan’ın yalnızca Körfez ülkeleriyle ilişkiler kurmadığını belirtirken, “ABD, Genelkurmay Başkanı olmamdan sonra Lübnan ordusuna askeri yardımlar sağladı. 2 Eylül 2007 tarihinde Nehru'l-Barid'te çatışmaların sona ermesinin ardından ağır silahların ilk bölümü orduya teslim edildi. Bu durum, dünyanın ordunun savaşma kabiliyetine, sokak ve mahalle çatışmalarındaki olağanüstü potansiyeline tanık olmasının ardından yaşandı” ifadelerini kullandı.



Bölgesel güç dengeleri

 İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
TT

Bölgesel güç dengeleri

 İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP

Mustafa Feki

Ortadoğu, Doğu Akdeniz ve Arap Körfezi, son zamanlarda karşılaştıkları krizlerin büyüklüğünü önemli ölçüde vurgulayan benzeri görülmemiş ve zor koşullar yaşadı. Bu krizler, yalnızca sınırlı bir bölgesel sorun olmaktan çıkıp büyük bir uluslararası sorun haline geldiler.

Bölgedeki kanlı diziyle başlarsak, ki bu nihayetinde Filistin topraklarının İsrail tarafından vahşice işgal edilmesinin beklenen bir sonucu gibi görünüyor, 7 Ekim 2023 tarihinin işgalin dirençli Filistin halkına her düzeyde uyguladığı baskının otomatik ve doğal bir sonucu olduğunu hemen fark ederiz. Söz konusu baskı, şiddet döngüsünün genişlemesine ve Gazze'nin mevcut koşulları altında yaşanmaz bir alana dönüşmesine yol açtı. Öldürülmemesi gereken on binlerce çocuk, kadın ve sivili içeren şehit kafileleri her gün birbirini takip ediyor. Karşı karşıya kaldıkları katliamlar hem kardeşlerinden hem de dostlarından hiçbir insani yardım veya destek alamadan katlandıkları zor yaşam koşulları unutulamaz.

Son İran-İsrail çatışmasındaki ateşkesin, Gazze'deki acı verici duruma olumlu bir yansıması olabilir, ne var ki İsrail'in uzlaşmazlığı ve Netanyahu modelinin sabah akşam yaydığı nefret dolu söylemlerin temsil ettiği güç despotluğu, acıların devam edeceğinin, güven ve barış kıyısından hâlâ uzak olunduğunun en iyi kanıtı.

Belki okuyucuyla birlikte ülkelerin ağırlıklarını, gerçekleşen dönüşümlerin doğasını ve bazı tarafların ağırlıkları açısından bölgesel borsa üzerindeki etkilerini düşünebilir ve aşağıdaki kanıtları gözlemleyebiliriz:

İlk olarak, bir yandan Lübnan'da Hizbullah'ın başına gelenlere, diğer yandan Suriye'de yaşananlara bakıldığında, İran toplamda kaybeden gibi görünüyor. Tahran, Esed ailesinin yönetimi boyunca sadakatini sürdüren itaatkar bir müttefikini kaybetti. Buna ilaveten, ABD'nin tam desteğiyle İsrail, İran'ın nükleer projesinin temellerini büyük ölçüde yok etti. İran ayrıca siyasi yaşamının, askeri mevkilerinin ve bilimsel uzmanlıklarının en ön saflarından onlarca şehit verdi.

Burada, İran'ın direndiğini ve inkar edilmesi zor birçok güçlü karşılık verdiğini dolaylı olarak kabul etmeliyiz. İsrail'e gönderdiği füze ve insansız hava araçlarının, on binlerce sakinini İran saldırılarından kaçmak için sığınaklara yönelmeye zorladığını itiraf etmeliyiz. Ancak, bu elbette, İsrail Hava Kuvvetleri'nin İran'ın kalelerini vurması, İran içindeki bir dizi önemli ekonomik ve askeri konumda hayati öneme sahip arterleri hedef almasıyla kıyaslanamaz.

ABD Başkanı Donald Trump, başlangıcından itibaren İran-İsrail çatışmasının baş vaftiz babası rolünü oynadı. Gelişmelerin ayrıntılarına doğrudan kişisel olarak müdahale etti. Öyle ki hem İran hem de İsrail tarafı kazandıklarını iddia ettikleri bir zafer veya rakiplerine karşı sağladıklarını iddia ettikleri bir üstünlükle gururlanarak savaştan çıktılar. Her halükarda durum ve medyatik gelişmeler alanı yorumlara açık, tüm tarafların bakış açılarının kabul edilmesine olanak tanıyor. Zira silahlı çatışmalar geride bir kazanan bırakmaz, aksine kayıp ve zararları tüm taraflara dağıtır.

Burada, İran nükleer programının geçici bir süreliğine de olsa çökertilmesinin, Netanyahu için gurur duyacağı yanıltıcı bir zafer olduğuna dikkat etmeliyiz. Bu zafer, onu siyasi durumunu ve İsrail hükümetinin başkanı olarak konumunu güçlendirebilecek bir erken genel seçim çağrısında bulunmaya itebilir. Tahran ve Tel Aviv arasında yaklaşık iki hafta süren bu askeri çatışma hakkında ne söylenirse söylensin, İsrail'in imajına bir çizik atıldığını, her koşulda etkilendiğini dürüstçe belirtmeliyiz. İran, bölgedeki en büyük askeri cephaneliğe karşı mücadelede kahramanlıktan veya cesaretten yoksun olmayan bir duruş sergiledi. İsrail'e verilen Amerikan desteği, o savaşta gerçek belirleyici faktördü, kimsenin itiraz edemeyeceği ve olaylar tarafından gölgede bırakılmış gibi görünen bir kriterdi. Zira İsrail ilk kez içeride derin bir darbe aldı, iç hedefler benzeri görülmemiş bir şekilde vuruldu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre bu da yenilmez ordu efsanesinin ve son on yıllarda yarattığımız büyük putun ne sandığımız kadar sağlam ne de hayal ettiğimiz kadar güçlü olmadığını teyit etti.

İkincisi; eğer şimdi uzun bir geçmişe ve geniş topraklara sahip bir İslam devleti olarak İran'dan bahsedeceksek, kendisinin üstünden atlanması zor birkaç hatasını kaydetmeliyiz. Bunların ilki, arenalar birliği dediğimiz şey ve son kırk yıldır komşu ülkelerde onlar aracılığıyla savaştığı çeşitli kollardır. Lübnan'daki Hizbullah ile başlayıp Suriye ve Irak'tan geçerek Yemen'deki Ensarullah-Husi grubuna kadar uzanan bu kollar, kanlı çatışmaların ve tekrarlanan çekişmelerin bir tarafı olarak kendini dayattı. Böylece İran Batı'nın, Batı Asya, Arap Yarımadası, Arap Körfez bölgesi ve hatta Kuzey Afrika'daki Araplar, Türkler, Kürtler ve diğer etnik gruplara karşı kullandığı bir korkuluğa dönüştü.

İran'ın benimsediği kollar inşa etme politikası, İran'da İslam Devrimi'nin patlak vermesi ve Şah'ın Şubat 1979'da devrilmesi ile başlayan geniş çaplı bir kaosa yol açtı. Ama iş bununla bitmedi. İran, Arap Körfez bölgesindeki Amerikan hedeflerini vurmaya çalışarak ve Katar hava sahasını ihlal ederek de büyük bir hata yaptı. İlave olarak, İran'ın hatalarına sık sık tahammül eden, işlerine karışmasını ve yanlışlarını görmezden gelen Körfez'de de tahribat yaratmaya çalıştı. İşleri daha da kötüleştiren ise İran parlamentosunun, bu hayati bölgede dünya petrol nakliyatının yüzde 20'sinin geçtiği, büyük öneme sahip bir ticaret ve deniz yolu olan Hürmüz Boğazı'nı kapatma kararı almasıydı.

İran'ın son eylemleriyle Körfez’in duygularını geçici de olsa kendisine karşı yabancılaştırarak kaybettiğine şüphe yok. Oysa Körfez ülkeleri, Maşrık (Levant) ülkeleri, Mısır ve diğerleri, İsrail'in İran'a yönelik saldırganlığını en başından kınadılar. Tahran, düşman listesine geçici de olsa başka ülkeler eklemek yerine dostlarının desteğini almaya çalışmalıydı.

Bu nedenle, İran'ın çok şey kaybettiğine, yalnızca Beyaz Saray'daki güçlü adamın, Tahran ve Tel Aviv arasındaki savaşı sona erdirme başarısını kendisine nispet etmeye çalışan Donald Trump'ın göreceli, geçici memnuniyetini elde ettiğine inanıyorum. Trump daha önce de Pakistan ve Hindistan arasındaki ateşkesi kendisine mal etmişti. Buna bir de ABD’nin Tahran'daki rejimi devirmeye çalışmadığını, bunun yerine yalnızca İran nükleer projesini yok etmeyi ve onu en azından gelecekte aciz hale getirmeyi amaçladığını defalarca dile getirenin de o olduğunu eklemeliyiz.

Üçüncüsü; nükleer programını kaybeden İran'ın, siyasi rejiminin devamı ve onu zayıflatma girişimlerini durdurma konusunda geçici bir kabul kazandığı açıkça ortaya çıktı. İran’ın artık sona eren bu çatışmada en önemli ve en öne çıkan devlet olduğuna şüphe yok. Ancak, Trump'ın gözdesi Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Türk tarafını da göz ardı etmemeliyiz. Türkiye'nin bir Avrupa-Asya, Akdeniz ve Ortadoğu ülkesi, NATO'nun aktif bir üyesi, bölgede ve genel olarak güç denkleminde hem İsrail hem de İran ile birlikte hesaba katılması gereken bir güç olduğunu aklımızda tutmalıyız. Türkiye de Suriye'de yaptıkları ve Körfez'de elde ettikleri sayesinde ve ayrıca ABD’nin bölgedeki politikalarından duyduğu memnuniyet sayesinde yaşananlardan kazançlı çıktı.

Güç dengesinin, Körfez ülkelerinin de şu ana kadar kazandığını gösterdiğine inanıyorum, çünkü İran tarihsel olarak dost bir ülke ancak onlarla ilişkileri varlığı inkar edilemez veya görmezden gelinemez endişelerden yoksun değil. Biz Araplar olarak, İranlı ve Türk komşularımızın, akıllardan hiç çıkmayan adil Arap davası, yani tüm sonuçları, tarihsel gelişmeleri ve onu çevreleyen koşullarıyla Filistin davası için kalıcı bir çözüme ulaşmada aktif oyuncular olmalarını umut ediyoruz.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.