Cezayirliler, askeri değil, sivil devlet sloganı attı

Cezayir'de gösteriler sürüyor (Reuters)
Cezayir'de gösteriler sürüyor (Reuters)
TT

Cezayirliler, askeri değil, sivil devlet sloganı attı

Cezayir'de gösteriler sürüyor (Reuters)
Cezayir'de gösteriler sürüyor (Reuters)

Yüzbinlerce Cezayirli protestocu sokaklara akın etti. Eylemciler, 22 Şubat’tan bu yana halkın savunduğu devlet ve demokrasi ilkesine aykırı davranıldığını belirterek ellerinde “Genelkurmay Başkanı'nın siyasi işlere karışmaması” yönünde sloganların yazılı olduğu dövizler taşıdı.
Eylemciler ayrıca, 4 Ekim’de düzenledikleri yürüyüş sırasında “Askeri değil, sivil devlet”, “Diktatörce yönetimden hoşnut değiliz”, “Cezayir’i kurtarın” ve “Ülkeyi serbest bırakın” gibi sloganlar da attı. Siyasetin askeri yönetimden uzaklaştırılmasını talep eden eylemciler, 12 Aralık’ta yapılması düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerini de “yetersiz koşullar ile hareketin istediği şartların ve güvencelerin yerine getirilmemesi” dolayısıyla kabul etmediklerini vurguladı.
 Halk hareketinin 33'üncü cuma günü de sokağa inen eylemciler, cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki adayları “halkın taleplerini göz ardı ederek yönetimin planına dahil olmakla” suçladı.
Gösterilerle eş zamanlı olarak başkentteki protestoların fotoğraflarını çeken gazeteci Buzeyd Eşhelalen gözaltına alınmasından birkaç saat sonra serbest bırakıldı.
Protesto gösterileri sırasında çok sayıda polis de halk hareketinin en ünlü yerlerinden olan Diduş Murad Caddesi'ndeki Kültür ve Demokrasi Topluluğu partisinin binası önünde konuşlandı. Polis güçleri çok sayıda parti yandaşının da binadan ayrılarak gösterilere katılmasını engelledi. Parti lideri Muhsin Belabbas ve gazeteci eşi ise eylemciler arasında ön saflarda görüldü.
Avukat ve aktivist olan Tarık Marah, 4 Ekim’de düzenlenen gösterilere dikkati çekerek başkent Cezayir, Vahran, Konstantin, Annaba, Bejaia, Burc Bu Ariric Vilayeti, Tizi Vuzu ve Bumerdas da dahil birçok şehirde protestoların düzenlendiğini belirtti. Halkın halen taleplerini haykırdığını vurguladı.
Cezayir’deki Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Düzenleme Bağımsız Otorite Başkanı Muhammed Şarfi, geçen perşembe gecesi el-Kabail bölgesinde eylemcilerin 12 Aralık’taki cumhurbaşkanlığı seçimlerini kabul etmediklerini belirtmek için bazı belediyelerdeki seçmen sayımıyla ilgilenen büroları tahta ve çivilerle kapatmasını ise görmezden geldi. Şarfi, 4 Ekim’de gazetecilere yaptığı açıklamada seçim otoritesiyle iş birliği yapmayı kabul etmeyen ve ülkenin doğusundaki Kabail bölgesine mensup olan belediye başkanlarının “yasal açıdan seçim hazırlıklarının karşısında durmasının mümkün olmadığını, çünkü yasanın, lojistik ve maddi açıdan hakları belirlediğini” söyledi. Yetkili, bir ay önce seçim hazırlıkları yetkisini İçişleri Bakanlığı ve belediyelerden alan seçim yasası düzenlemelerine de atıfta bulundu. Hükümet düzenlemelerin daha önce milyonlarca insanın oy kullanamamasına neden olan “dolandırıcılık hayaletini” ortadan kaldırmak amacıyla “seçim sürecinde daha fazla şeffaflık sağlamayı” amaçladığını açıkladı.
Sayıları 100’ü aşan adaylar arasında dürüst rekabet çağrısı yapan Muhammed Şarfi, Cezayir halkının seçimler hususunda ikiye bölündüğünü belirterek bir tarafın cumhurbaşkanlığı seçimlerini reddettiğini diğer tarafında ise “ülkenin meşru bir liderinin olması için” seçimleri desteklediğini ifade etti.
Şarfi, yerel medya organlarına yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Seçmen listelerinin incelenmesine 22 Eylül itibariyle başlandı ve 6 Ekim’e kadar da devam edecek. Vatandaşların oy kullanmak üzere kayıt yaptırması hususunda yüksek bir oran kaydettik. Bu oran ise gelecek seçimleri göz ardı edilemeyecek bir fırsat olarak gördüklerini yansıtıyor. Onlar, gerçek bir değişim istiyor.”
Başkent Cezayir’in 100 km doğusundaki Buyra vilayeti belediyeleri, geçen perşembe günü ülkedeki tüm belediyelerin tanık olduğu (1541 belediye) seçim merkezlerinin kapatılması gibi sıcak bir gelişmeye tanık oldu. Merkezler, seçimlerin arifesinde faaliyete yeniden başlayacak. Yerel gözlemcilere göre bu gelişmeler, cumhurbaşkanlığı seçimlerine muhalefet olanlar ve seçimleri destekleyenler arasındaki, ordu tarafından da desteklenen bir çatışmanın başlangıcı olacak.
Diğer taraftan yönetimdeki siyasi partilerden Demokratik Ulusal Birlik, 4 Ekim’de son toplantısı sırasında 60 yaşındaki eski Kültür Bakanı İzzeddin Mihubi’nin parti genel sekreterliğine aday olduğunu duyurdu. Birlik, Abdulaziz Buteflika’nın (1999- 2019) görev süresiyle bağlı olarak yolsuzluk suçlamaları nedeniyle iki aydır cezaevinde tutulan eski Başbakan Ahmed Uyahya tarafından yönetiliyor. Gözlemciler, Mihubi’nin diğer adaylar karşısındaki kazanma şansının zayıf olduğunu belirtirken ordunun da 72 yaşındaki eski Başbakan Abdulmecid Tebbun ve 74 yaşındaki Ali Benflis üzerinde bahis oynadığına dikkati çekti.



Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
TT

Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)

Gazze ateşkes müzakereleri, Hamas'ın İsrail'i engellemekle suçladığı ve ABD ile İsrail'in görüşmelerde bir ilerleme kaydedileceği ve birkaç gün içinde anlaşmaya varılacağı yönündeki iyimser söylemleri arasında Katar'ın başkenti Doha'da altıncı gününe girdi.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, karmaşık müzakere sahnesini deşifre etti. Uzmanlara göre, görüşmelerin geleceğine dair süren belirsizliğe rağmen, Amerikan tarafının açık ve doğrudan baskıları sayesinde bir ‘çözülme’ ihtimali ağır basıyor. Bu süreçte, engelleyici şartların aşılması ve Hamas’a bazı güvencelerin verilmesi öngörülüyor. Ayrıca, ABD ile İsrail arasında Gazze cephesinde bir sakinlik sağlanması konusunda mutabakat bulunuyor. Zira, Washington ile Tahran arasındaki mevcut görüşme hattı başarısız olursa, İran’a ikinci bir saldırı düzenlenmesi ihtimali değerlendiriliyor.

Geçtiğimiz pazar gününden bu yana Doha'da devam eden müzakerelerin ortasında Netanyahu perşembe günü yayınladığı bir videoda Hamas'ın silahsızlandırılmasını, askeri kabiliyetlerinin olmamasını ve bölgeyi yönetmemesini şart koşarak bunlar olmadan Gazze Şeridi'nde anlaşma ihtimalini dışladı ve savaşa geri dönme tehdidinde bulundu. Netanyahu, “Bu müzakereler yoluyla elde edilebilirse iyi olur, aksi takdirde kahraman ordumuzun gücüyle başka yollarla elde edeceğiz” dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar perşembe günü Avusturya gazetesi Die Presse'ye verdiği röportajda, müzakerelerin geleceği için bir başka koşul öne sürerek Hamas liderlerinin sürgüne gönderilmesinin ‘savaşı sona erdirecek çözümün bir parçası olabileceğini’ belirtti.

Diğer yandan Hamas yaptığı açıklamada, İsrail'in ‘kötü niyetli’ tutumunu eleştirerek daha önce ‘saldırganlığın kalıcı olarak durdurulmasını, işgal ordusunun kapsamlı bir şekilde geri çekilmesini ve yardımların serbest akışını sağlayacak bir anlaşma karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı kapsamlı bir takas anlaşmasına varmayı teklif ettiğini, ancak Netanyahu'nun o zaman bu teklifi reddederek kaçmaya ve daha fazla engel koymaya devam ettiğini’ vurguladı.

Bununla birlikte Hamas, hem Filistin hem de İsrail tarafındaki esirlerin serbest bırakılması karşılığında savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya yönelik müzakerelere ‘olumlu ve sorumlu’ yaklaşımını sürdürdüğünü ifade etti. Bu açıklama, Hamas'ın ‘devam eden ateşkes görüşmelerinde yardım akışının sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve kalıcı bir ateşkes için gerçek garantiler verilmesi de dâhil olmak üzere birçok önemli noktanın müzakere edildiğini’ belirtmesinden bir gün sonra geldi.

Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)

Bu, Hamas liderlerinden Basim Naim'in ‘Netanyahu'nun 22 aylık savaş ve kıtlıkta başaramadığını müzakere masasında da başaramayacağını’ vurguladığı basın açıklamalarıyla aynı zamana denk geldi.

Netanyahu'nun Gazze Şeridi ve İran dosyalarına değindiği Washington ziyaretinin ardından İsrail yeniden İran'ı vurma tehdidinden söz etmeye başladı. Savunma Bakanı Yisrael Katz perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrail'in İran tarafından tehdit edilmesi halinde bu ülkeyi ‘daha büyük bir güçle’ vuracağını söyledi.

İsrail'in haziran ayında İran'a karşı 12 gün süren bir hava savaşı başlatması bölgede daha geniş çaplı bir çatışma korkusu yarattı. İki taraf, 23 Haziran'da ABD Başkanı Donald Trump tarafından ilan edilen, ABD arabuluculuğunda bir ateşkes üzerinde anlaştı.

İsrail ve Filistin konularında uzman Mısırlı siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, ateşkes müzakerelerinin engellerden ve ayrıntılara getirilen karartmadan, ABD'nin baskısı altında bir atılımın her iki tarafça da kabul edilmesine doğru ilerleyeceğini düşünüyor. Fehmi, Netanyahu'nun Washington ziyaretinde Gazze ve İran meselelerinin farklı görüşlere yol açacak şekilde ele alındığını, ancak Trump'ın Gazze'de anlaşmanın tamamlanması ve İsrail'in gerekirse İran'ı vurmasına izin verilmesi konusunda ısrarcı olduğunu belirtti.

Fehmi'ye göre bir atılım şansı, İsrail'in özellikle Mısır sınırına yakın Morag Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmeyi kabul etmesiyle mümkün. Hamas, ABD yönetimiyle doğrudan iletişim kanalının devam etmesiyle bunu kabul edebilir. Bu da müzakerelerdeki pozisyonunu güçlendirecek, Netanyahu'nun Trump ile çatışmasını önleyecek ve İran'ı tekrar hedef alma isteklerini kabul etmesi karşılığında Gazze anlaşmasını uygulamasına olanak tanıyacaktır.

Filistinli siyasi analist Dr. Suheyl Diyab'a göre Hamas mümkün olduğunca çok şey teklif etti; ancak müzakereler Netanyahu'nun, ABD yönetiminin ve özellikle de İsrail içişlerinin krizleri nedeniyle tıkanmış durumda. Netanyahu, özellikle de kişisel çıkarları için herkesi manipüle etme girişimleri sona erdiğinden, kendisine sunulan senaryoları seçme konusunda halen büyük tereddütler yaşıyor.

Diyab, Netanyahu-Trump görüşmelerinin ayrıntıları henüz açıklanmadığı için Gazze ateşkes dosyasının İran dosyasının ayrıntılarıyla bağlantılı olduğunu göz ardı etmedi. Dünyanın ABD ve İran arasındaki anlaşma ya da anlaşmazlığın seyrini izlediği bu dönemde, bir atılım ve anlaşmanın teşvik edilmesi, İsrail ve Washington'un dikkat çekici bir şekilde yeniden zorladığı bir seçenek gibi görünüyor.

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)

Geçtiğimiz perşembe günü televizyonda yayınlanan bir röportajda Netanyahu birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılacağı umudunu dile getirerek şunları söyledi: “50 esir halen Hamas tarafından tutuluyor ve bunlardan sadece 20'sinin hayatta olduğuna inanılıyor. Şu anda yaşayanların yarısının ve ölülerin yarısının çıkarılmasını öngören bir anlaşmamız var, yani 10 yaşayan insanımız ve yaklaşık 12 ölen rehinemiz kalacak, ancak onları da çıkaracağım. Umarım birkaç gün içinde bunu sonuçlandırabiliriz.”

Geçen hafta Netanyahu ile Beyaz Saray'da iki kez görüşen Trump, ateşkesin yakın olduğu söylemini yineleyerek bu haftayı olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio perşembe günü yaptığı açıklamada bir anlaşma için ‘büyük umutları’ olduğunu ifade etti.

Öte yandan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Alman mevkidaşı Johann Fadivoll ile yaptığı telefon görüşmesinde, Gazze Şeridi'ndeki son gelişmeler ile ateşkesin yeniden başlatılması ve bazı esir ve mahkûmların serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerdeki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamaya göre Abdulati, ‘Filistin halkının kanının akıtılması ve trajik insani durum ışığında Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının sağlanması gerektiğini’ vurguladı.

Fehmi'ye göre Gazze anlaşması yaklaşıyor. “Birkaç gün içinde anlaşma nihai aşamasına girecek. Pazar ya da pazartesi günü ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un son rötuşları yapmak üzere bölgeye bir ziyaret gerçekleştireceğini görebiliriz” diyen Fehmi, ‘Washington'un bölgedeki çıkarlarını düşünerek ve Trump'ı izleyicileri önünde mahcup etmemek için anlaşmanın başarısız olmasına izin vermeyeceğini’ vurguladı.

Diyab, Netanyahu'nun Washington ziyaretinden sonra bir anlaşma istediğine ve Trump'a hayır diyemeyeceğine inanıyor. Dolayısıyla siyasi çıkarları çerçevesinde kendisine daha fazla zaman kazandırabilecek bir atılımla ya da özellikle farklılıklar ve ABD'nin baskıcı tutumu nedeniyle kendisini devirecek bir tökezleme ve patlamayla karşı karşıya.