Sudan Dostları Konferansı ile geçici hükümete ekonomik ve siyasi destek verilecek

Sudan Dostları Konferansı, Başbakan Abdullah Hamduk’un açılış konuşması ve 24 ülkenin katılımıyla başlıyor (Reuters)
Sudan Dostları Konferansı, Başbakan Abdullah Hamduk’un açılış konuşması ve 24 ülkenin katılımıyla başlıyor (Reuters)
TT

Sudan Dostları Konferansı ile geçici hükümete ekonomik ve siyasi destek verilecek

Sudan Dostları Konferansı, Başbakan Abdullah Hamduk’un açılış konuşması ve 24 ülkenin katılımıyla başlıyor (Reuters)
Sudan Dostları Konferansı, Başbakan Abdullah Hamduk’un açılış konuşması ve 24 ülkenin katılımıyla başlıyor (Reuters)

Mustafa İsmail Ali
Sudan'ın başkenti Hartum, bugün Sudan Dostları Konferansı’na ev sahipliği yapıyor. Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk’un açılış konuşmasını yapacağı konferansa, ABD, İngiltere, Almanya, Fransa ve Norveç başta olmak üzere 24 ülkenin üst düzey temsilcileri katılacak.
Konferans, Sudan’daki geçici hükümete ekonomik ve siyasi destek sağlamayı amaçlıyor. Bu kapsamda 15 milyar dolarlık 2020 bütçesinin finanse edilmesi ve Merkez Bankası'ndaki döviz rezervlerinin artırılmasının yanı sıra hayati tesisler ve hizmet alanlarında 20 projenin hayata geçirilmesi planlanıyor.
Başbakan Hamduk, Washington'a gerçekleştirdiği resmi ziyaretin ardından yaptığı basın açıklamasında, konferansın Sudan’a destek olunmasını amaçlayan bir ortaklık toplantısı olduğuna işaret ederek, ülkenin konferansa ev sahipliği yapmaya hazır olduğunu vurguladı. Ayrıca geçiş dönemi için planlanan stratejik ve hayati projelerin grup tarafından finanse edileceğini ifade eden Hamduk, bağışçıların bu projelere verdikleri destek konusundaki iyimserliğini dile getirdi.
Reform programı
Sudan Dostları Grubu, geçtiğimiz haziran ayında 100'den fazla protestocunun hayatını kaybettiği ve binlercesinin yaralandığı oturma eylemi sırasında yaşanan şiddet olaylarının ardından kuruldu. Berlin’de 21 Haziran’da ilk toplantısını gerçekleştiren grup, Beşir rejiminin devrilmesinden sonra iktidara gelen askeri konseye sivillerle bir anlaşma yapması yönünde baskı yaptı.
Grupta ABD, Almanya, Norveç, İngiltere, Fransa, Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB), Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Mısır ve Katar yer alıyor. Grubun ikinci toplantısı geçtiğimiz ekim ayında Washington'da yapıldı. Toplantı sırasında ekonomik reform programının desteklenmesi için bir fon kurulması kararlaştırıldı. Ayrıca Washington, toplantıda Sudan hükümeti ile ülkenin terörü finanse eden devletler listesinden çıkarılması için görüşmelere başladığını açıkladı.
Dahili kaynakların seferber edilmesi
Toplantıda Sudan’a ekonomik olarak destek olunması meselesine odaklanıldı. Maliye Bakanı İbrahim el-Bedevi, hükümetin, hizmetlerde ve işsizliğin üstesinden gelinmesinde hızlı bir değişim sağlamak için iç ve dış kaynakların seferber edilmesine odaklanan ekonomik planını açıkladı. Bedevi, ayrıca uzun vadeli bir kalkınma için yapılacak ekonomik reformlara dair çalışmalardan bahsetti.
Grup, Sudan halkının hükümetin gerçekleştirmeye çalıştığı hedeflerden haberdar olması için şeffaflığın gerekliliğini vurguladı. Toplantı sırasında Sudan hükümetiyle koordineli bir şekilde hareket edilmesi ve Hartum’un önümüzdeki yıl için talep ettiği yardımlar hakkında bilgi alışverişinde bulunulması istendi. Bir dizi katılımcı, Sudan’ın terörü finanse eden ülkeler listesinde bulunmasının ve bunun yatırım, borç ve finansman konularındaki etkilerine dikkat çekti. Bunun üzerine Washington, Sudan'ın terörü finanse eden ülkeler listesinden çıkarılması için müzakerelere başladığını belirtti.
Sudan Maliye Bakanı, Sudan'ın terörü finanse eden ülkeler listesinden çıkarılması konusunda iyimser olduğunu dile getirerek, bunun şu an için sadece bir zaman meselesi olduğunu belirtti. Atlantik Konseyi Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen bir toplantıya katılan bakan, Sudan’ın bu listede yer almasının geçiş hükümetinin Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası fonuna erişim kabiliyetini felç ettiği değerlendirmesinde bulundu. Ayrıca Sudan hükümetinin güvenlik kaygılarını gidermek üzere çalıştığını ve iç gelirleri artırmak için adımlar attığını vurguladı.
Barış ve kalkınma
Nisan ayında gerçekleştirilen halk devrimiyle eski Devlet Başkanı Ömer el-Beşir rejiminin yıkılmasının ardından kararlaştırılan 2020 Sudan bütçesinin en önemli dayanaklarını, çatışmadan etkilenen bölgelerin pozitif bir ayrımcılıkla gözetilmesi, vatandaşların yararına olacak şekilde sosyal koruma programlarının sıkılaştırılması, barış, kalkınma ve ekonomide istikrar oluşturuyor.
Sudan Maliye Bakanı İbrahim el-Bedevi’nin açıklamasına göre bu bütçe, eğitim, sağlık ve altyapının yanı sıra sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle ilgili tüm alanlara dair öncelikleri yansıtıyor. Ayrıca el-Bedevi, bakanlık tarafından oluşturulan çalışma grubunun muafiyetler verme hususundaki başarısızlığın üstesinden gelmek ve devlet gelirlerini halihazırdaki yüzde 6 seviyesinin üstüne çıkarmak adına 38 öneriden oluşan bir paket hazırladığını açıkladı.
Vatandaşlara destek
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia kaynaklı haberine göre Sudan Maliye Bakanı, IMF ve Dünya Bankası’nın Washington’da gerçekleştirdiği yıllık toplantılarda, ülkesinin 2030’a kadar devam edecek olan ekonomik programının üç aşamasının sunumunu yaptı. Eylül 2019’da başlayan ve Haziran 2020'ye kadar devam edecek ilk aşamada, ekonomik durum, bütçe açığı ve bankacılık sektörünün yapısı ele alınıyor. Gelecek yılın temmuz ayında başlayacak ve yıl sonuna kadar devam edecek olan ikinci aşama ise GSYİH'nın yüzde 10 artırmak için kaynakların ve gelirlerin artırılması yönündeki finansal çabaları içeriyor. 2021 yılının başında devreye girecek üçüncü ve son aşamada, bütçe kalemlerinin gözden geçirilmesi, harcamaların düzenlenmesi ve bankalardan borçlanmanın azaltılması hedefleniyor.
Sudan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi İktisat Profesörü Süleyman el-Menhel, Sudan Dostları tarafından 2020 bütçesinin finanse edilmesinin herhangi bir zorluk olmaksızın gerçekleşeceğini ifade etti. Ayrıca bunun kredi şeklinde değil, geri ödemesiz hibeler olarak gerçekleşeceğini ifade eden el-Menhel, bunlarla doğrudan bir dizi projenin hedeflendiği belirtti. Bununla birlikte Sudan Dostları’nın bu hususta önemli bir rol oynayabileceğine dikkat çeken el-Menhel IMF, Dünya Bankası ve bağışçılar grubunun şartları açısından Sudan ekonomisinin karşı karşıya kalabileceği birtakım zorluklara değindi. Bu bağlamda el-Menhel, yeniden yapılandırma, özelleştirme ve sübvansiyonların kaldırılması gibi hususların Sudan'ın ekonomisini karmaşıklaştıracağını ve sosyal, ekonomik, politik ve güvenlik sorunlarına neden olacağını belirtti.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.