ABD'de aromalı elektronik sigara yasağı

Elektronik sigara kullanan bir kişi (AP)
Elektronik sigara kullanan bir kişi (AP)
TT

ABD'de aromalı elektronik sigara yasağı

Elektronik sigara kullanan bir kişi (AP)
Elektronik sigara kullanan bir kişi (AP)

ABD Başkanı Donald Trump, ABD yönetiminin bazı aromalı elektronik sigara kartuşlarını yasaklamayı planladığını açıkladı. 
Trump, bu alışkanlıkla ilişkilendirilen bir dizi ölümün akabinde federal hükümetin reşit olmayanların elektronik sigara içimiyle mücadele için hazırladığı yeni ana planı yakında duyuracağını söyledi.
AP'nin haberine göre, ABD Başkanı, “Ailelerimizi koruyacağız, çocuklarımızı koruyacağız ve sanayimizi koruyacağız" dedi.
Planın neleri kapsayacağı konusunda net olmamakla birlikte Trump kartuş bazlı elektronik sigaralardaki "belirli aromaların bir süreliğine" piyasadan çekileceğini ima etti.
Wall Street Journal (WSJ) gazetesi salı günü Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA) birçok aromalı elektronik sigaranın satışını yasaklayacağını bildirmişti. Söz konusu aromalı elektronik sigaralar arasında Juul ve NJOY gibi markalar tarafından satılanlar da yer alıyor. Tütün veya mentol tadı vermesi için tasarlanmış elektronik sigara kartuşlarının satışınaysa müsaade edilecek.
WSJ ayrıca gençler arasında daha az popüler olan tank bazlı elektronik sigara sistemlerinin kullanıcıların kendi aromalarını yaratmasına izin vereceğini duyurdu. Gazetenin ilgili haberinde kaynak olarak da ismi saklı tutulan "meseleye aşina" kişiler gösterildi.
Eylülde Trump ve üst düzey sağlık yetkilileri, çocuklara ve gençlere yönelik cazibesinden dolayı piyasayı yakında fiilen bütün aromalı elektronik sigaralardan temizleyeceklerini söylemişti. Ama bu girişim, elektronik sigara lobicilerinin olumsuz tepkisinden ve Beyaz Saray danışmanlarının Trump'a yasağın ona elektronik sigara içen yetişkinlerin oyuna mal olabileceğini söylemesinden sonra durmuştu.
Mayıstan itibaren bütün elektronik sigaraların FDA teftişinden geçmesi gerekecek. Sadece ABD halk sağlığı için faydalı olabileceğini kanıtlayanların piyasada kalmasına izin verilecek.
Trump salı günü yaptığı açıklamada, aromalı elektronik sigara yasağının geçici olabileceğini ima etmişti.
ABD Başkanı, yılbaşı partisi düzenlediği Florida'daki Mar-a-Lago adlı kulüpte basın mensuplarına “Umarım ki her şey yolunda gider de piyasaya çabucak dönerler" demişti.
Trump ardından şöyle eklemişti:
"İnsanlar bu yüzden öldü, elektronik sigara içmekten öldüler. Bunun nedenini anladığımızı düşünüyoruz. Ama çok kapsamlı bir inceleme yapıyoruz ve umuyoruz ki çok kısa zamanda her şey piyasaya dönecek."
Ama FDA zaten mayıs ayından itibaren bütün elektronik sigaraların denetimden geçmesi gerekeceğini duyurmuştu. Ayrıca sadece ABD halk sağlığı için faydalı olabileceğini kanıtlayanların piyasada kalmasına izin verilecek.
Trump Florida'da yaptığı açıklamada şunları eklemişti:
"Bakın, elektronik sigara içmek bakış açınıza göre iyi olabilir: Elektronik sigaralara bir göz atar, sigara içmeyi bırakırsınız. Eğer sigara içmeyi bırakabilirseniz bu büyük avantaj. Yani elektronik sigaraları piyasaya çok, çok hızlı bir şekilde döndürmeyi düşünüyoruz."
Trump’ın açıklaması, Güney Kaliforniya Üniversite’sinde tatlı ya da meyve aromalı elektronik sigara içen gençlerin elektronik sigarayı bırakmasının daha düşük bir ihtimal olduğunun yakın zamanda keşfedilmesinin ardından geldi.



E-yakıt devrimi kapıda: Uçaklar yakın gelecekte havayla çalışabilir

Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)
Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)
TT

E-yakıt devrimi kapıda: Uçaklar yakın gelecekte havayla çalışabilir

Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)
Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)

Uçakların sadece havadan yakıt alması bilimkurgu gibi gelse de çok da uzak olmayan bir gelecekte bu bilimsel bir gerçeğe dönüşebilir.

Nasıl mı? E-yakıt veya "elektrikten üretilen sıvı" yakıt diye adlandırılan üçüncü nesil sürdürülebilir havacılık yakıtı (sustainable aviation fuel / SAF) sayesinde.

Uzmanlar, bu teknolojinin aslında şaşırtıcı derecede basit olduğunu söylüyor. Havacılık endüstrisinin aşması gereken en büyük engel ise maliyet.

Avrupa Hava Emniyeti Ajansı'na göre e-yakıtların tonu 8 bin 720 dolar, biyolojik bazlı SAF'in tonu 2 bin 365 dolar ve geleneksel jet yakıtının tonu 830 dolar.

Aether Fuels CEO'su Conor Madigan, e-yakıtın atmosferdeki veya endüstriyel emisyonlardan elde edilen karbondioksitin (CO2) doğrudan elektroliz yoluyla veya hidrojenle birleştirilerek karbonmonoksite (CO) dönüştürülmesiyle üretildiğini açıklıyor.

fghyju
Aether Fuels CEO'su Conor Madigan, havadan jet yakıtı üretmenin arkasındaki bilimin aslında epey basit olduğunu açıklıyor (Aether Fuels)

Daha sonra karbondioksit ve hidrojen birleştirilerek çeşitli hidrokarbon bileşikleri oluşturulabiliyor ve bunlar rafine edilerek jet yakıtına dönüştürülebiliyor.

Sustainable Aviation CEO'su Duncan McCourt, yakıldığında karbon saldığını belirtiyor. Bu, üretiminde yenilenebilir enerji santrali kullanılırsa tamamen net sıfır olduğu anlamına geliyor. Ayrıca biyolojik kaynaklı SAF'ten farklı olarak hammadde sınırlamaları ve arazi kullanımı sorunları da sözkonusu değil.

The Independent'a konuşan McCourt, "ticari seviyeye ölçeklendirmenin ve bunu makul bir maliyetle yapmanın" engel teşkil ettiğini söylüyor.

Madigan daha ayrıntılı bir şekilde, e-yakıt tesislerinin maliyetinin "yüksek olduğunu ve mevcut politikalar kapsamında gereken türde hidrojenin kıtlığının projeleri daha küçük ölçekli operasyonlarla sınırladığını" açıklıyor.

Bunun "maliyet verimliliğinin düşmesine ve kabul edilebilir sermaye getirisi elde etmek için çok yüksek fiyatlara yol açtığını" ifade ediyor.

Madigan şöyle devam ediyor:

CO2 artı H2 yakıtlarını teşvik eden politikaların olduğu sadece iki pazar var (Birleşik Krallık ve AB) ve bunlar sadece atık hidrojen veya yeşil hidrojenin kullanımına izin veriyor. Birçok şirket sermaye harcamalarını azaltmanın yollarını arıyor ancak çoğu yaklaşım bu süreçte verimlilikten ödün veriyor.

Madigan, atmosferden CO2 yakalamanın "çok fazla enerji gerektirdiğini ve dolayısıyla çok pahalı" olduğunu ancak bu sorunun yakıt fiyatına daha az etki ettiğini söylüyor.

Peki çözüm ne?

Bu kısmen politikacıların elinde.

McCourt "Hidrojen üretmek ve karbonu büyük ölçekte yakalamak için gereken enerjinin maliyeti, başlıca zorluklardan biri" diyor.

Bu sorunun üstesinden gelmek için kayda değer yatırımlar ve destekleyici hükümet politikalarına ihtiyaç var.

Peki havacılık endüstrisi "havadan yakıt"ı benimseyecek mi? Birkaç havayolu şirketi uçuşları için alternatif yakıtlar denediğinden, bu olası görünüyor.

Virgin Atlantic 2023'te Heathrow'dan New York'a yemeklik yağla çalışan bir Boeing 787 Dreamliner uçurdu ve United, Emirates ve British Airways gibi havayolu şirketleri de SAF kullandı.

Independent Türkçe