Peki ya Brexit’ten sonra?

Brexit destekçileri dün parlamento çevresinde kutlamalar düzenledi (Reuters)
Brexit destekçileri dün parlamento çevresinde kutlamalar düzenledi (Reuters)
TT

Peki ya Brexit’ten sonra?

Brexit destekçileri dün parlamento çevresinde kutlamalar düzenledi (Reuters)
Brexit destekçileri dün parlamento çevresinde kutlamalar düzenledi (Reuters)

İngiltere, üç buçuk yıl süren yoğun siyasi tartışmaların ve ekonomik kaygıların ardından dün akşam 23.00’da Avrupa Birliği’nden (AB) resmen ayrıldı.
İngiltere’nin 48 yıllık AB üyeliğinin hüzün ve iyimserlik karışık bir şekilde sona ermesiyle, ülkenin ulusal kimliği, kurumları, hukuki sistemleri, ekonomik sektörleri ve dünyadaki konumu da etkilenecek.
Ayrılık yolunun nihayete erdiği bu vakitte, bazıları rahatlamış hissederken bazıları ise endişeliydi. Peki ya bundan sonra ne olacak? Neler değişecek neler aynı kalacak? Gıda fiyatları yükselecek mi? İngiltere havaalanları ya da ‘Eurostar’ hizmetlerinde bir değişiklik olacak mı? AB ülkelerinde ikamet eden İngilizler ve İngiltere'de ikamet eden Avrupalılar sınır dışı edilecek mi? Peki pasaportlar, sağlık hizmetleri ve ortak eğitim programlarına ne olacak?
Tüm bu sorular ve daha fazlası, önümüzdeki 11 ay boyunca İngiliz ve Avrupalılar tarafından müzakere edilecek. Zirâ iki tarafın Aralık ayında serbest ticaret anlaşması imzalayana kadar sürecek olan bu dönem, geçiş dönemi özelliği taşıyor. Neyin değişeceğine, neyin ise aynı kalacağına dair bazı önemli noktaları Şarku’l Avsat sizler için derledi.
‘Brexit’ Bakanlığı tasfiye edilecek
İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un Ofisi, Stephen Barclay’in başkanlığını yürüttüğü ‘Brexit’ Bakanlığı’nın dün tasfiye edileceğini duyurmuştu. İngiltere hükümeti, bakanlık çalışanlarına güvence vererek kendilerine uygun başka pozisyonlar bulmalarına yardımcı olacağını açıkladı.
 
Geçen ay BBC ile röportaj yaptığı sırada Stephen Barclay (AFP)
Pasaportlar

İngiliz makamlar, AB amblemi taşımayan pasaport hazırlamaya başladı. Bu pasaport, İngiltere AB’ye katılmadan önce vatandaşların 1921 yılında taşıdığı mavi ve altın renkli pasaporta benzer şekilde mavi renkte olacak. Mevcut pasaportlar ise süresi dolana kadar yürürlükte kalacak.

İngiliz pasaportuna vurgu yapan ‘Brexit’ muhalifi bir kadın (Reuters)
Artık Avrupa zirveleri yok

İngiltere, artık hiçbir Avrupa zirvesine katılmayacak. Brexit Partisi lideri Nigel Farage önderliğindeki İngiltere temsilcileri ise Avrupa Parlamentosu'ndaki koltuklarına geri dönmeyecek.
Geçiş dönemi süresince İngiltere, seçme veya itiraz etme hakkı olmadan Avrupa kurallarına tâbi olacak.

Nigel Farage’ın Çarşamba günü Avrupa Parlamentosu’ndaki fotoğrafı (AP)
Hatıra para

İngiltere hükümeti, “Bütün milletlerle barış, refah ve dostluk” ibaresinin yer aldığı, AB'den çıkış tarihi olan 31 Ocak 2020'ye özel madeni bir hatıra para bastırdı. İngiltere genelinde yaklaşık 3 milyon paranın tedavüle girmesi, daha sonra ise bu rakama 7 milyon daha eklenmesi bekleniyor.

‘Brexit’ hatıra parası (EPA)
Gıda fiyatları

AB’den ithal edilen gıda fiyatlarında geçiş döneminde bir değişiklik olmayacak. Bu sürenin bitişinin ardından, Avrupa ülkelerinden ithal edilen bazı mallara gümrük vergilerinin uygulanıp uygulanmayacağına tarafların vardığı ticaret anlaşması kapsamında karar verilecek.

İngiltere’deki bir market (Reuters)
İngiliz sterlini

İngiliz sterlini, geçtiğimiz üç yıl boyunca euro ve dolar karşısında zaman zaman yükselip düşmüştü. Ticari müzakerelere kadar bu hareketin devam etmesi bekleniyor.

Euro- İngiliz sterlini
AB ülkelerine seyahat

İngilizlerin AB ülkelerine seyahati ya da buradaki sağlık hizmetlerine erişimi gibi hususlar, geçiş dönemini sona erene kadar olduğu gibi devam edecek. AB; İngiltere, Aralık 2020'den önce topraklarına yerleşen Avrupalıların haklarını garanti ettiği takdirde Avrupa topraklarındaki İngiliz sakinlerin haklarını garanti etme sözü verdi.
Taraflar arasındaki yolcular şuan herhangi bir giriş vizesine ihtiyaçları duymayacak, ancak bu husus yılsonunda değişebilecek.

Fransız sınır polisi, kimlikleri kontrol ediyor (AFP)



Netanyahu'nun tehditlerinin ardından İsrail Gazze'de saldırılarını arttırdı

Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)
Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)
TT

Netanyahu'nun tehditlerinin ardından İsrail Gazze'de saldırılarını arttırdı

Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)
Gazze'nin güneyinde İsrail saldırısında öldürülen yakınlarının cenazeleri başında ağlayan Filistinliler (AP)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Hamas üzerindeki askeri baskıyı iki katına çıkarma tehdidinin ve hükümetindeki bakanların Hamas’ın Filistinli tutukluların serbest bırakılmasını ve savaşın sona erdirilmesini öngören kapsamlı bir anlaşmaya varma talebini reddederek Gazze Şeridi'nin tamamını işgal etme çağrılarının ardından İsrail işgal güçleri, Gazze Şeridi'ndeki saldırılarını arttırarak dün daha fazla can kaybına neden oldu.

Filistinli tıbbi kaynaklara göre dün şafak vaktinden bu yana Gazze Şeridi'nin farklı bölgelerine düzenlenen çok sayıdaki hava saldırısı, topçu bombardımanı ve insansız hava aracı (İHA) ile açılan ateş sonucunda 30'dan fazla Filistinli hayatını kaybetti.

Aynı istatistiklere göre kurbanların çoğu Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus ile Gazze şehrinin doğusundaki Şucaiyye ve et-Tuffah mahallelerindendi.

Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamada, 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana İsrail tarafından Gazze Şeridi’ne düzenlenen bombardımanlarda ölenlerin sayısının 51 bin 201'e, yaralananların sayısının ise 116 bine yükseldiği bildirildi.

Yeni bir teknik

Şarku’l Avsat muhabiri, dün gece, Gazze şehrinin doğusunda yer alan Zeytun, Şecaiyye ve et-Tuffah mahallelerinin her noktasını vuran İsrail’in saldırılarının yoğunluğu açısından zor geçtiğini, özellikle et-Tuffah Mahallesi ve Yafa Caddesi çevresi ile Gazze şehrinin orta kesimlerine yakın bölgelerden çok sayıda insanı kaçmaya zorladığını bildirdi.

İsrail, 18 Mart'ta çatışmaların yeniden başlamasından bu yana İsrail askerleri arasında yaşanan ilk ölümcül olay olan, Hamas üyeleri ile İsrail askerleri arasında et-Tuffah Mahallesi’nin doğusunda yaşanan çatışmalarda bir İsrail askerinin ölmesi ve dört askerin yaralanmasından bir gün bu bölgelere saldırdı.

İsrail askerleri coğrafi olarak, ateşle korudukları, ancak asker bulundurmadıkları kuzeybatı bölgeleri dışında Refah şehrinin tamamını karadan kontrol ediyorlar. Refah şehrini Han Yunus'tan ayıran ve ‘Morag Koridoru’ olarak bilinen bölgede konuşlanmış durumdalar.

sdfgthy
Dün Gazze’nin kuzey yakınlarında İsrail’e ait askeri bir aracı taşıyan bir tır (Reuters)

İsrail kara kuvvetleri, Gazze Şeridi'nin kuzeyini orta kesimlerden ve güneyden ayıran Netzarim Koridorunda konuşlu olsa da bölgede tam kontrol sağlanmış değil, Reşid sahil yolu halen açık durumda. İsrail kara kuvvetleri aynı zamanda Şucaiyye ve et-Tuffah mahallelerinin dış bölgelerinde de konuşlu ve buradaki operasyonlar, kuzeydeki Beyt Hanun ve Beyt Lahiye semtlerinin dış mahallelerindeki diğer askeri birlikler gibi yavaş ve temkinli bir şekilde yayılıyor.

Operasyonlarında yeni bir taktiksel yaklaşım benimseyen İsrail güçleri, bir yandan Hamas'ı yavaş ilerleyen kara operasyonlarıyla baskı altına almayı hedeflerken, diğer yandan da bomba ya da patlayıcıları tespit etmek amacıyla geriye kalan binaları ve evleri havaya uçurmak için patlayıcı robotlar kullanıyor.

Öte yandan İsrail güçleri, Gazzelilerin evlerine dönmelerini engellemek için onların evlerini yıkmayı ve buraları yaşanmaz alanların ve belki de gelecekte girmelerinin yasak olduğu tampon bölgelerin bir parçası haline getirmeyi amaçlıyor.

Hamas'a baskı

Başta Netanyahu olmak üzere İsrailli yetkililer, Hamas üzerinde baskı kurmak amacıyla operasyonları yoğunlaştırmayı planladıklarını açıkladılar. Netanyahu cumartesi akşamı yaptığı açıklamada, İsrail güçlerine Hamas üzerindeki baskıyı her zamankinden daha fazla arttırmaları talimatını verdiğini ve İsrail'in mutlak zafer elde edene kadar savaşmaya devam etmekten başka çaresi olmadığını söyledi. ‘Katiller’ dediği kişilere teslim olmayacağını ve herhangi bir dikteye boyun eğmeyeceğini vurgulayan Netanyahu, Hamas tarafından ‘kapsamlı anlaşma’ olarak adlandırılan anlaşma kapsamında yeniden belirlenen koşulları reddettiğini belirtti.

Netanyahu hükümetindeki aşırı sağcı bakanlar bu konuşmayı överken, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Gazze'deki askeri operasyonların sürdürülmesi ve yoğunlaştırılması, herhangi bir müzakerenin kabul edilmemesi ve Gazze Şeridi'nin tamamen işgal edilerek askeri yönetimin kurulması için çalışılması çağrısında bulundu. Buna karşın İsrailli gazeteciler ve analistler, İsrail için askeri ve ekonomik risklere değindiler.

dfgthyu
İleri karakol kurmak için Gazze'ye geçmeye çalışan radikal Yahudi yerleşimciler, Şubat 2024 (DPA)

İsrail askerleri, Gazze Şeridi'nin yüzde 30 ila 40'ını etkin bir şekilde kontrol ediyor. Bu durum yerleşimcilerin liderlerini ve onları destekleyen bakanları, 2005 yılında boşaltılan Gazze Şeridi'nde yerleşim inşaatlarının yeniden başlatılması çağrısında bulunmaya teşvik ediyor.

Giderek kötüleşen insani kriz

İsrail'in İbranice yayın yapan haber sitesi Walla, İsrail ordusunun, Hamas'ın gücünü zayıflatmak ve yönetimini sarsmak amacıyla, Gazze'deki bölgeleri daha ufak bölgelere ayırmak amacıyla daha büyük operasyonlara hazırlandığını bildirdi. Walla’nın aktardığına göre bu çerçevede sivil şirketler tarafından işletilen ve doğrudan sivillere gıda yardımı dağıtacak merkezlerin kurulması da söz konusu.

İsrail, Hamas'a baskı uygulamak için sivilleri yerlerinden ederek ve evlerini yıkarak operasyonlarında açıkça sivilleri hedef alıyor. Ayrıca ablukayı sıkılaştırarak ve yardım ve ticari ürünlerin girişini engelleyerek onları açlığa mahkum ediyor.

Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı’na (UNRWA) göre 90 binden fazlası kendisine ait 115 barınakta olmak üzere, yaklaşık 420 bin kişi yeniden başlayan saldırıların ardından yerinden edilmiş durumda ve askeri operasyonlar ve insani yardım girişinin engellenmesi sonucunda insani koşullar hızla kötüleşiyor.

Öte yandan Dünya Gıda Programı (WFP) tüm tarafları sivillere öncelik vermeye ve Gazze Şeridi'ndeki insani yardım çalışanlarını korumaya çağırdı. WFP, İsrail tarafından Gazze Şeridi’nde yürütülen savaş nedeniyle insani acıların daha da arttığını vurguladı.

WFP tarafın dün yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

Gazze'deki aileler bir sonraki öğünlerinin nereden geleceğini bilmiyorlar. WFP tüm taraflara sivillerin ihtiyaçlarına öncelik vermeleri, insani yardım çalışanlarının korunmasını sağlamaları ve Gazze'ye derhal yardım girmesine izin vermeleri çağrısında bulunuyor.

sdfgrthy
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat Mülteci Kampı’nda ücretsiz gıda dağıtım noktasının önünde bekleyen Filistinliler, 12 Nisan 2025 (AFP)

Gazze Elektrik Kurumu (GEDCO) tarafından dün yapılan açıklamada ise Gazze Şeridi'nde yaklaşık 18 aydır elektrik kesintisi yaşandığı ve bu süre zarfında Gazzelilerin 1,88 milyar kilowatt saatten (kWsa) fazla elektriği kullanmaktan mahrum kaldığını bildirdi.

Bu uzun süreli kesinti, başta sağlık, su ve sanitasyon olmak üzere hayati öneme sahip alanları çöküşün eşiğine getirdi. Çünkü temel altyapıyı çalıştıracak enerji kaynağı yok ve kötüleşen insani durumla birleştiğinde salgın hastalıklar ve yetersiz beslenme riski artıyor.

İsrail, 2 Mart'ta Gazze'ye tam bir abluka uygulayarak ateşkesle birlikte yeniden başlayan uluslararası yardımların girişini engelledi. Ayrıca Gazze’nin başlıca deniz suyunu tuzdan arındırma tesisine giden elektriği de kesti.

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), bu hafta insani durumun savaşın başlamasından bu yana geçen 18 ayın en kötü halinde olduğu uyarısında bulundu. Gazze'ye herhangi bir malzemenin geçişine izin verilmesinin üzerinden bir buçuk ay geçtiğini vurgulayan OCHA, bu durumun bugüne kadarki en uzun süreli tedarik kesintisi olduğunun altını çizdi.