عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İsrail, Süleymani’nin Suriye'deki ‘mirasını’ hedef alıyor

Perşembeyi cumaya bağlayan gece Suriye’de düzenlenen hava saldırısı (AFP)
Perşembeyi cumaya bağlayan gece Suriye’de düzenlenen hava saldırısı (AFP)
    Londra/İbrahim Hamidi
TT
TT

İsrail, Süleymani’nin Suriye'deki ‘mirasını’ hedef alıyor

Perşembeyi cumaya bağlayan gece Suriye’de düzenlenen hava saldırısı (AFP)
Perşembeyi cumaya bağlayan gece Suriye’de düzenlenen hava saldırısı (AFP)

İsrail’in perşembeyi cumaya bağlayan gece Şam ve yakınlarına düzenlediği hava saldırıları, Tahran’ın Suriye’deki nüfuzuna ve geçen ay Washington tarafından öldürülen Kudüs Gücü Komutan Kasım Süleymani’nin ‘gölgelerine’ ‘sert bir darbe’ niteliği taşıyor.
Batılı bir yetkili, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Tel Aviv’in Rusya’nın İran’ın Suriye’deki etkisini zapt edemeyeceğine artık ikna olduğunu, bu yüzden Moskova’nın çekincelerine rağmen bombalamaları yoğunlaştırmaya karar verdiğini” öne sürdü.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Şam yakınlarına düzenlenen saldırıda toplam 7 militanın öldüğünü, bunlardan 3’ünün rejim güçleri, 4’ünün ise Devrim Muhafızları unsuru olduğunu bildirdi. Suriye resmi haber ajansı SANA ise, hava savunma sistemlerinin işgal altındaki Golan’dan Şam’a fırlatılan füzelere karşı koyduğunu açıkladı.
Peki, son saldırıların ayırt edici özellikleri nelerdir?
Hedefleri
Devrim Muhafızları’ndan olan dört unsurdan ikisinin önemli kimseler olduğu belirtildi. Lübnan’a bağlı ‘Janoubia’ sitesi, Kudüs'teki Devrim Muhafızları Ulaşım İşleri Müdürü Rızai Muhammedi’nin ve Şam Havaalanı yakınlarındaki evinde İran’ın Suriye’deki kuvvetlerinin "Mühimmat Sorumlusu" Hac Hüseyin’in öldürüldüğünü bildirdi.
Çemberi
Şam Uluslararası Havalimanı, başkentin güneyindeki Kisva, Şam-Humus-Bağdat yolu, Şam-Beyrut yolu üzerindeki ve başkent ile Ürdün sınırları arasındaki alanlar, bombalamanın çemberindeydi.
Tekrarlanıyor olması
14 Ocak’ta, İsrail’in Suriye’nin merkezindeki Tayfur Havaalanı’na yaptığı saldırılar, üç İranlı’nın ölümüne neden olmuştu. 20 Kasım’da ise İsrail ordusu, Suriye ve İran merkezlerini hedef alan bir dizi ‘büyük ölçekli’ hava saldırısının sorumluluğunu üstlenmişti. 6 Şubat’taki hava saldırılarında ise Şam ve çevresindeki 10 bölge hedef alındı.
Coğrafi derinliği
Daha önceki saldırılarda Suriye’nin merkezinde coğrafi derinlikteki alanlar ve kuzeydoğusundaki Ebu Kemal hedef alınırken, son saldırıda ise etkinin derinliğine odaklanıldı. Zirâ bu saldırı, Şam’daki İran ve Suriye mevkilerinin ve hayati merkezlerinin hedeflenmesinden bir hafta sonra yaşandı.
Rusya’nın konumuyla olan bağlantısı
Bombalama olayları, Moskova’nın 6 Şubat’taki İsrail saldırılarının neredeyse İran’dan gelen ve 172 yolcu taşıyan sivil uçağı düşüreceği açıklamasından ve Şam’daki Rus Büyükelçisi Aleksandr Yefimov’un “İsrail saldırıları hiç kuşkusuz tehlikeli Suriye çevresindeki durumu kışkırtıcı niteliktedir. Roketler sadece İsrail'i çevreleyen bölgelere düşmekle kalmıyor, aynı zamanda Suriye’nin derinlerine, doğuya, hatta Şam'daki yerleşim bölgelerine de ulaşıyor” açıklamasında günler sonra geldi.
Vietnam’a dönüşen İran
Saldırı, yeni İsrail Savunma Bakanı Naftali Bennett'in şu açıklamalarını hatırlattı: “İran’ı Suriye dışına çıkarmamızı garanti eden tek eylem, önleyici saldırılardan taarruz saldırılarına geçmektir. İranlılara şunu söylüyoruz ki İran’ı Vietnam’a çevireceğiz ve Suriye’den son İranlı asker ayrılıncaya kadar kan kaybetmeye devam edecekler”
ABD desteği
Washington İran'a, Suriye'de baskı yapmaya devam edeceğini açıklamıştı. ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey ise Perşembe günü Ankara’da yaptığı açıklamada, ülkesinin Suriye'nin güneydoğusundaki et-Tanf üssündeki ve Irak sınırı yakınlarındaki Doğu Fırat’taki askeri varlığını koruyacağını bildirmişti. Diplomatlara göre Tanf üssü, İsrail'in Suriye'deki hava saldırılarına istihbarat desteği sağlıyor ve Tahran-Bağdat-Şam-Beyrut yolunu kesmeyi amaçlıyor.
İsrail'in pozisyonu
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, daha önceki açıklamasında, hava saldırılarının İran'ın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü’nü hedef aldığını bildirmiş; ölümcül silahların İran’dan Suriye’ye hava veya kara yoluyla aktarılması hususunda alınacak gerekli önlemlere değinmişti.  
Aktörler arasındaki gerginlik
Saldırı, ABD’nin Fırat'ın doğusundaki Kamışlı’daki bir Suriye mevkiine hava saldırısı düzenlemesinden iki, İdlib'de bir Suriye helikopterinin düşürülmesinden ise günler sonra geldi. Saldırı aynı zamanda, ülkenin kuzeybatısında ikinci bir Suriye helikopterinin düşürülmesinden ise saatler önceydi. Aynı zamanda İdlib ve Halep çatışmalardan kaynaklanan Moskova-Ankara gerginliğinin ortasında gerçekleşti.
İran tehdidinin ardından
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi, Perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrailli bir yetkilinin İran'ı hedef alan açıklamalarına tepki göstererek, "Bu rejimin İran'ın Suriye'deki ve bölgedeki çıkarlarına karşı saldırı veya aptalca eylemlerine yanıtı çok sert olacaktır" demişti.
Çatışma ve intikam
Baskınlar, Tahran'ın Suriye de dahil olmak üzere çeşitli sahnelerde Kasım Süleymani’nin intikamını almaya devam edeceği beklentileri üzerine geldi. Bunu İdlib savaşındaki İran’ın ortakları da doğrulamıştı. Suriye’de ‘Ebu Bakir’, Tahran’da ‘Serdar Rıza’ lakaplı emekli Tuğgeneral Muhammed Rıza Fellahzade, bu kapsamda “koordinasyon ve organizasyon” süreçlerini yönetmeye devam ediyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir

ARAP DÜNYASI

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.