İran’dan Wikipedia’ya erişim engeli

Wikipedia sayfasından bir görüntü (Reuters-Arşiv)
Wikipedia sayfasından bir görüntü (Reuters-Arşiv)
TT

İran’dan Wikipedia’ya erişim engeli

Wikipedia sayfasından bir görüntü (Reuters-Arşiv)
Wikipedia sayfasından bir görüntü (Reuters-Arşiv)

İran’da dini lider Ali Hamaney’e yakınlığıyla bilinen meclis üyesi Seyid Muhammed Mir-Muhammedi’nin yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle hayatını kaybetmesinin ardından ülkede Farsça Wikipedia'ya erişimin kapatıldığı açıklandı.
İran’ın eski Vatikan Büyükelçisi  Hadi Hüsrevşahi’nin koronavirüs nedeniyle yaşamını kaybetmesinin ardından Hamaney’e yakın isimlerden olan İran'da Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Üyesi Muhammed Mir-Muhammedi de aynı sebeple hayatını kaybetmişti.
AP’ye göre İranlı yetkililer ve rejim medyası bunu kabul etmese de, internete erişim özgürlüğünü takip eden sivil toplum kuruluşu NetBlocks, Mir-Muhammedi’nin ölümünün ardından ülke genelinde Farsça Wikipedia'ya erişimin kapatıldığını açıkladı.
NetBlocks’un açıklamasında, “Yeni kısıtlamalar, İran'da üst düzey hükümet yetkililerinin koronavirüs nedeniyle yaşamını kaybetmesinin ardından sosyal medya aracılığıyla yayılan bir takım eleştiri ve yanlış bilginin yayıldığı bir zamanda geldi” denildi.
Bazı İranlılar, geçtiğimiz Pazartesi gününden itibaren Farsça Wikipedia sitesine erişemediklerini dile getirirken, bir kısmı da cep telefonu ile siteye erişebildiklerini belirtti.
Wikipedia sitesini denetleyen Wikimedia Foundation, NetBlocks’un açıklaması hakkında yorum almak isteyen basın kuruluşlarına yanıt vermedi.
İran'da  koronavirüs nedeniyle son 24 saat içerisinde 11 kişi daha hayatını kaybederken, ölü sayısı 77'ye, vaka sayısı 2 bin 336'ya çıktı.
Sağlık Bakan Yardımcısı Ali Rıza Reisi düzenlediği basın toplantısında, “Maalesef 11 yeni ölü var. 835 yeni vaka tespit edildi. Son rakamlara göre ölü sayısı 77'ye, vaka sayısı ise 2 bin 336'ya çıktı” dedi.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.