​Yemen'de 20 sivilin katledilmesi dahil 133 savaş suçu tespit edildi

Yemen’in Taiz Şehri
Yemen’in Taiz Şehri
TT

​Yemen'de 20 sivilin katledilmesi dahil 133 savaş suçu tespit edildi

Yemen’in Taiz Şehri
Yemen’in Taiz Şehri

İnsan Hakları Bilgi ve Rehabilitasyon Merkezi (HRITC), beş yıldır darbeci Husi milisleri tarafından kuşatılmış bulunan Taiz vilayetinin çeşitli yerlerinde kimliği bilinmeyen silahlı gruplar tarafından saldırılar düzenlendiğini ve geçtiğimiz Mart ayı boyunca Taiz vilayetindeki sivillere yönelik 133 hak ihlali gerçekleştirdiğini kaydetti.
Sivillerin katledilmesi
Merkez tarafından yayınlanan son raporda yer alan en önemli savaş suçları arasında, içlerinde 5 çocuk ve 3 kadının bulunduğu 20 sivilin katledilmesi yer alıyor. 13 kişinin ölümüne, Husi milislerinin yerleşim bölgelerine açtıkları ateş sebep oldu. Husiler ayrıca, aralarında 3 çocuk ve 1 kadının bulunduğu 10 sivili öldürdü. Husilerin, sadece bir günde gerçekleştirdiği 3 kanlı eylemde, aralarında 1 çocuk ve 1 kadının bulunduğu 8 kişi öldü 6 kişi yaralandı. Bir sivil Husi milisler tarafından açılan ateşle öldü. Yine Husi milislerine bağlı bir keskin nişancı 1 çocuğu öldürürken, bir kadın Husi milisleri tarafından yerleştirilen mayına basarak hayatını kaybetti. Güvenlik güçleri haricindeki silahlı oluşumlar 1 sivilin ölümüne sebep oldu. Yine hangi gruba mensup olduğu bilinmeyen silahlı kişiler 3 sivilin vurularak ölümüne sebep oldu. Bir kadın çocuklarının gözünün önünde asıldı ve yakıldı. Ayrıca, ordudaki birliklere bağlı silahlı kişiler, biri çocuk iki sivili öldürdü.
HRITC’nin raporunda, “aralarında 4 çocuk ve 2 kadın olmak üzere 11 kişinin yaralandığı” bilgisine de yer verdildi. Ayrıca “Husi milislerinin aralarında 2 çocuk ve 2 kadının bulunduğu toplam 8 kişinin yaralanmasına sebep olduğu, bunların tamamının Husi milisleri tarafından yerleşim birimlerine atılan mermilerle yaralandığı” belirtildi. Yine “kimliği meçhul kişiler tarafından açılan ateş sonucunda ikisi çocuk 3 kişinin yaralandığı” bilgisine yer verildi.
Merkezi Taiz şehrinde bulunan bir sivil toplum örgütü olan HRITC, “Taiz’in güneyindeki el-Akrud bölgesinde bulunan Habur el-Akrud (Ra’s al-Nakil) Köyü’nde Husi milisleri ile Yemen hükümetine bağlı birlikler arasında çıkan çatışma sebebiyle köy sakinlerinin evlerini terk ettiğini ve olay sonrasında Tûr el-Bâha ilçe merkezindeki mülteci kampına 46 göç vakasının gerçekleştiğini” belgeledi. Husi milisleri adam kaçırma vakasına ek olarak yakma, yağmalama, kısmi ve tam imha olmak üzere kamu ve özel mülkiyete yönelik 52 ihlal gerçekleştirdi. Bunlardan 4 tanesi kamu mülkiyetine, 48 tanesi ise özel mülkiyete saldırı olarak kayıtlara geçti.
İnsan Hakları Merkezi, Husi milislerinin, “Topçu bombardımanları neticesinde, es-Sevra Hastanesi’nin acil bölümü ve eski ameliyat binası zarar gördü. Saldırıda Dünya Gıda Programı (WFP) tarafından sağlanan 160 ton buğday yandı. Silahlı gruplarla hükümete bağlı ordu birlikleri arasındaki çatışmalarda polis karakolu binası zarar gördü. Darbeci milisler, 5 evi tamamen imha ederken 14 tanesinde de kısmi hasara sebep oldular. Silahlı Husi milisleri ayrıca orta ve ağır ölçekli muhtelif silahlarla yaptıkları yoğun bombardımanlarda 3 aracı imha edip 7 araca zarar verirken, 5 işyerini de yok etti.
HRITC Raporu, “Husi milislerinin saldırılarının, Taiz şehrinin doğusundaki ez-Zehra ve Kulabe mahallelerine yoğunlaştığını, bu mahallelerini son yıllarda devam eden savaş sırasındaki bombardıman ve keskin nişancı saldırılardan en çok etkilenen mahalleler arasında olduğunu” ortaya koydu. Rapor, “Husilerin şehrin batısındaki Eski Havaalanı Mahallesi ve şehrin kuzeyindeki mahallelere yönelik bombalı saldırılar düzenlediğini, ayrıca Taiz’in güneyindeki Tûr el-Bâha’daki el-Mefâlis köyleriyle Hayfan’da bulunan el-A’bustaki Heceme Köyü üzerinde yoğunlaştığını” vurguladı.
Merkez, “kimliği belirsiz silahlı grupların sivillere yönelik saldırı ve yağma eylemlerine ek olarak güvenlik güçlerinin liderlerine düzenlenen suikastlarına devam ettiğine ve saldırıların, bir kadının evine girerek kadını çocuğunun gözleri önünde idam edip yakmaya kadar ileri gittiğine” dikkatleri çekti.
Yemen’de Devşirme İran işgali
1990’dan 2012’ye kadar Yemen’i diktatörlükle yöneten Ali Abdullah Salih Arap Baharı sürecinde ülkede başlayan halk gösterileri sonucu koltuğunu terk etmiş, göstericiler ve yönetim ile varılan uzlaşı sonucu Salih’in koltuğuna yardımcısı Abdur Rabbuh Mansur el-Hadi oturmuştu. Ülkede ilk defa demokratik seçimler gerçekleştirildi. İktidar boşluğundan yararlanan Husi Ensarullah örgütü ise başkent Sana’ya saldırarak askeri darbe yapmış, beraberinde de Salih ile ittifak kurmuştu. 2017’de ittifakı bozan Salih Husiler tarafından öldürüldü. 
Husiler Yemen’in Saada kentini merkez edinen, 80’li yıllarda Zeydi mezhebinden 12 İmamcı Şii mezhebine geçerek dini-ideolojik dönüşüm yaşayan bir azınlık.
İran rejimi tarafından silahlandırılan Husiler, Eylül 2014'ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgeleri işgal etti. Milisler, Yemen’de Tahran rejimine bağlı ve ona benzer mezhepçi bir manda rejimi kurmayı amaçlıyor.  
Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten bu yana Husilere karşı uluslararası toplumun tanıdığı meşru Yemen hükümetine destek veriyor. Koalisyon Husi darbecilerin yanı sıra Yemen’in doğusunda mevzilenen Arap Yarımadası el-Kaidesi ve DEAŞ Sana'a Vilayeti terör örgütlerine karşı da mücadele ediyor.



Trump ile Husiler arasındaki anlaşmanın tam hikayesi: Şaşırtıcı ve gizemli

İsrail'in bir elektrik santralini ve Sana Uluslararası Havalimanı'nı vurmasının ardından yükselen dumanlar (Reuters)
İsrail'in bir elektrik santralini ve Sana Uluslararası Havalimanı'nı vurmasının ardından yükselen dumanlar (Reuters)
TT

Trump ile Husiler arasındaki anlaşmanın tam hikayesi: Şaşırtıcı ve gizemli

İsrail'in bir elektrik santralini ve Sana Uluslararası Havalimanı'nı vurmasının ardından yükselen dumanlar (Reuters)
İsrail'in bir elektrik santralini ve Sana Uluslararası Havalimanı'nı vurmasının ardından yükselen dumanlar (Reuters)

İsa en-Nehari

Ortadoğu gözlemcilerinin beklediği son şey, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada Başbakanı Mark Carney ile görüşmesinde Husilere yönelik askeri operasyonların durdurulacağı yönündeki açıklamasıydı. Kanada'nın satın alınması konusunda yaşanan tartışmanın ardından Trump hızla Ortadoğu’ya yöneldi ve Husilerin teslim olduğunu duyurdu. Böylece anlaşmanın niteliği, arabulucunun kim olduğu, tavizlerin neler olduğu ve Husilerin Kızıldeniz'deki tüm gemileri mi yoksa sadece Amerikan gemilerini mi hedef almayacağı ile ilgili pek çok soruyu gündeme getirdi.

 

Karışıklık ve sorular

Trump açıklama yapar yapmaz Umman bir açıklama yaparak, belirsiz anlaşmaya biraz açıklık getirdi. Umman Dışişleri Bakanı Bedr el-Busaidi, ülkesinin her iki tarafla yaptığı görüşmeler ve temaslar sonucunda, Washington ile Husiler arasında ateşkes anlaşmasına varıldığını söyledi. “X” platformu üzerinden yayınladığı ilk açıklamada, anlaşma kapsamında, iki tarafın “karşılıklı hedef alma eylemlerini durduracaklarını, özellikle de seyir özgürlüğünü ve uluslararası ticari taşımacılığın sorunsuz akışını sağlamak amacıyla, Husilerin, Kızıldeniz ve Bab’ul Mendeb Boğazı'nda ABD gemilerine yönelik eylemlerini durduracağını” belirtti.

Ancak Ummanlı bakan, ardından bir paylaşımda daha bulunarak arabuluculuk çabalarının iki taraf arasındaki “çatışmayı sona erdirdiğini” ifade etti. Bu, muhtemelen ABD'nin Husilere karşı operasyon sayfasını kapatma yolunda ilerlediğinin bir göstergesi. ABD Başkanı'na, Husilerin İsrail gemilerini hedef almaya son verme niyetinde olmadığı yönündeki haberler sorulduğunda, kendisinin bundan haberi olmadığını, Husilerin Amerikan çıkarlarını veya onun deyimiyle “bizimle ilgili herhangi bir şeyi” hedef almaya son vereceğinden emin olduğunu söyledi.

İsrail'e yeni bir sürpriz

ABD'nin açıklaması İsrail için sürpriz oldu. Nitekim Axios sitesine konuşan üst düzey bir İsrailli yetkili, ABD'nin kendilerine ateşkes konusunda bilgi vermediğini söyledi. Bu, ABD Başkanı’nın ülkesinin Ortadoğu'daki müttefikine ilk sürprizi değildi. Geçtiğimiz ay Binyamin Netanyahu, Trump'ın Beyaz Saray'da kendisi ile yaptığı görüşmenin üzerinden 24 saat geçmeden Tahran ile yeni bir nükleer anlaşma müzakere etme niyetini açıklamasıyla şoke olmuştu. İsrail Başbakanı, Trump ile görüşmesinde Washington'u İran'ın nükleer programına karşı askeri seçeneği benimsemeye zorlamaya çalışmıştı.

ABD'nin eski Ortadoğu temsilcisi Dennis Ross da son anlaşmayı sorgulayarak X hesabından şu paylaşımda bulundu: “Başkan Trump, onlar da savaşmayı bırakacağı için Husilere saldırmayı bırakacağımızı söylüyor. Ancak arabulucu ülke Umman, anlaşmanın Amerikan gemilerine yönelik saldırıları kapsadığını söylüyor. Peki, diğer ülkelerin gemileri ve İsraillilere yönelik saldırılar ne olacak, durum kesinlikle net değil.”

Ross'un paylaşımından 16 dakikadan az bir süre sonra Umman Dışişleri Bakanı üçüncü bir paylaşımda bulunarak, “Bugün Kızıldeniz'deki durumla ilgili haberlerin, diplomatik çabaların ABD ile Yemen'deki Ensarullah arasındaki çatışmanın sona ermesiyle sonuçlandığı anlamına geldiğini bir kez daha yineliyorum” dedi. “Bu, her iki tarafın da artık birbirini hedef almayacağı ve Kızıldeniz'de uluslararası ticari taşımacılık için seyrüsefer özgürlüğünün sağlandığı anlamına geliyor” diye ilave etti.

Ummanlı bakanın üçüncü paylaşımı da ilk paylaşımıyla aynı doğrultudaydı, karşılıklı saldırıların sona erdiğini teyit ediyordu, ancak bu kez ilk açıklamadaki gibi açıkça Amerikan gemilerinin hedef alınmayacağını belirtmiyordu. Bu durum, Husilerin gizlice Amerikan veya başka ülkelerin gemilerine yönelik saldırılarını durdurma sözü verip vermedikleri sorusunu akla getiriyor.

Husiler adına Siyasi Büro üyesi Abdulmalik el-Acri AFP’ye açıkça “İsrail gemilerinin hedef alınacağını, Amerikan gemileri ile diğer gemilerin ise anlaşmaya tabi olduğunu” söyledi. Husilerin önümüzdeki günlerdeki davranışlarına bakılarak bu açıklamanın sadece medyaya yönelik popülist bir söylem mi olduğu yoksa Washington ile varılan anlaşmanın gerçekten Kızıldeniz'deki çeşitli gemilere yönelik saldırıların sonu anlamına mı geleceği ortaya çıkacak.

Bu bağlamda Amerikalı Ortadoğu araştırmacısı Firas Maksad, aylardır hiçbir Amerikan veya İsrail gemisi Boğaz'ı geçmediği için Husilerin anlaşmadan önce bile Kızıldeniz'deki gemilere yönelik saldırılarını durdurduğunu belirtti. Trump'ın askeri operasyonları durdurduktan sonra istediğini zekice elde ettiğine işaret etti.

Anlaşma tüm gemileri kapsıyor mu?

New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden akademisyen Rob Hawes, “Umman Dışişleri Bakanı Bedr el-Busaidi'nin açıkça belirttiği gibi, anlaşma seyrüsefer özgürlüğünü ve uluslararası ticari taşımacılığın sorunsuz akışını güvence altına almayı içeriyor” diye yazdı. Umman’ın Amerikan veya yabancı herhangi bir gemiye saldırının anlaşmayı ihlal anlamına geleceğini ima ettiğine işaret ederek, “Başka ülkelerin bayrağını taşıyan gemilere saldırmak bununla çelişmiyor mu?” diye sordu.

Independent Arabia, ABD Dışişleri Bakanlığı'yla temasa geçerek, son anlaşmanın şartlarını ve Husilerin anlaşmayı ihlal etmesi veya İsrail gemilerini hedef alması halinde ABD'nin askeri operasyonlara yeniden başlayıp başlamayacağını sordu. Ancak Bakanlık, sorularımızı Ulusal Güvenlik Konseyi'ne yönlendirdi. Bu, anlaşmaya ne kadar hızlı varıldığından da anlaşılacağı üzere bu dosyanın doğrudan Beyaz Saray tarafından yönetildiğine işaret ediyor.

Haberlere göre ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff son birkaç gündür Umman tarafıyla sürdürülen bu müzakerelere başkanlık etti. Witkoff, aylardır hem Ortadoğu’daki müzakerelere hem de Rusya ve Ukrayna ile hassas müzakerelere liderlik etmesine rağmen salı günü Beyaz Saray'da yemin ederek resmen görevine başladı.

Top İsraillilerin sahasında

Trump son açıklamasıyla topu, geçtiğimiz pazar günü Husilerin Ben Gurion Havalimanı'nı hedef alan füze saldırısının ardından Sana Havalimanı'nı hedef alarak karşılık veren İsrail'in sahasına atmış gibi görünüyor. Washington ile varılan anlaşmadan bir gün sonra İsrail medyası, Husilerin Yemen'den fırlattığı bir balistik füzenin Kızıldeniz üzerinde düşürüldüğünü duyurdu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre Amerikalı araştırmacı Firas Maksad, son açıklamanın Trump tarafından akıllıca hesaplanmış bir hamle olduğunu söylüyor. Trump son açıklama ile bölgeye yapacağı ziyaret öncesinde Husilerden resmi bir zafer elde ederken, o da İsrail'e yönelik doğrudan saldırılarını sürdürüyor. Maksad, anlaşmanın Başbakan Netanyahu veya Trump ile ilişkileri açısından “hayırlı olmadığını” ifade etti.

İsrail, bu hafta Husilerin Ben Gurion Havalimanı'nı hedef almasının ardından ona yönelik doğrudan saldırılarını yoğunlaştırdı. İsrail ordusu pazartesi günü, Hudeyde Limanı da dahil olmak üzere Yemen'in batısındaki Husi hedeflerini bombaladığını duyurdu. Salı günü Sana Uluslararası Havalimanı'nı hedef alan hava saldırıları düzenleyerek, havalimanını ve Sana etrafındaki birçok elektrik santralini hizmet dışı bıraktı.

Washington “stratejik bir tuzaktan” kurtuldu

Atlantik Konseyi birkaç gün önce, ABD'nin Kızıldeniz'de “stratejik bir tuzağa” düştüğü uyarısında bulunan analitik bir rapor yayınladı. Rapora göre ABD seyrüseferi güvence altına almak için askeri kaynaklarını kullanırken, Çin, askeri müdahalede bulunmadan, sessizce bundan faydalanıyor. Raporda ayrıca Washington'un Kızıldeniz gibi stratejik bölgelerden Çin'i çıkarmak için çalışması gerektiği de belirtildi. Pekin'in Husileri hesaplı bir politika ile desteklediği, bu sayede bölgedeki gemilere yönelik saldırıların etkilerinden kendisini koruyabildiği ve ticari kazanç elde etmeye devam edebildiği vurgulandı. Rapora göre Husiler bugün Çin uydu teknolojisini kullanıyor ve saldırılarını Çin elektroniği üzerine kurulu güdüm sistemlerini kullanarak gerçekleştiriyor. Bu, Pekin'in bölgesel nüfuzunu artırmak için teknolojik araçları kullanırken, kendisini doğrudan çatışmalardan güvenli mesafede tutan bir modeli benimsediğini gösteriyor.

ABD güçleri yılbaşından bu yana 800'den fazla hava saldırısı gerçekleştirdi. Bu da haftada ortalama 50 hava saldırısında bulunduğu anlamına geliyor. CNN'in haberine göre, operasyonun maliyeti üç haftadan kısa bir süre içinde yaklaşık 1 milyar doları aştı. Ancak son anlaşma, ABD’yi uzun ve maliyetli savaşlara dahil etmeye karşı çıkmasıyla bilinen Trump dönemindeki ender ve en kapsamlı askeri operasyonlardan birini bitiriyor.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.