Araştırmacılar 60 yıllık kuantum bulmacasını tesadüfen çözdü, pek çok yeni keşif kapıda

Google'ın, mevcut en hızlı süper bilgisayarların 10 bin yılda yapacağı işlemleri 200 saniyede bitiren ve kuantum üstünlüğüne sahip bilgisayar tasarladığı yaklaşık altı ay önce açıklanmıştı (Reuters)
Google'ın, mevcut en hızlı süper bilgisayarların 10 bin yılda yapacağı işlemleri 200 saniyede bitiren ve kuantum üstünlüğüne sahip bilgisayar tasarladığı yaklaşık altı ay önce açıklanmıştı (Reuters)
TT

Araştırmacılar 60 yıllık kuantum bulmacasını tesadüfen çözdü, pek çok yeni keşif kapıda

Google'ın, mevcut en hızlı süper bilgisayarların 10 bin yılda yapacağı işlemleri 200 saniyede bitiren ve kuantum üstünlüğüne sahip bilgisayar tasarladığı yaklaşık altı ay önce açıklanmıştı (Reuters)
Google'ın, mevcut en hızlı süper bilgisayarların 10 bin yılda yapacağı işlemleri 200 saniyede bitiren ve kuantum üstünlüğüne sahip bilgisayar tasarladığı yaklaşık altı ay önce açıklanmıştı (Reuters)

Bilim insanları onlarca yıldır çözümsüz kalan bir kuantum bulmacasını tesadüfen çözdü. Bu keşif tamamen farklı yeni nesil bilgisayarların üretilmesinde büyük bir atılım sağlayabilir.
Çığır açan yeni keşif, yalnızca bilim insanlarının kafasını yarım yüzyılı aşkın süredir kurcalayan bir gizemi çözmekle kalmıyor, aynı zamanda araştırmacılara kuantum bilgisayarlar ve sensörler üretirken istifade edebilecekleri yeni kabiliyetler kazandırıyor.
Yeni keşif, bilim insanlarının artık tek bir atomun çekirdeğini, elektrik alanlarını kullanarak kontrol edebilecekleri anlamına geliyor. Bu, daha önce imkansızdı.
Araştırma, aslında bilim insanlarınca 60 yıl önce önerilmesinden bu yana değerlendiriliyordu. Ancak şimdiye dek teoride kalmış ve gerçekten uygulamaya çalışan herkesten yakasını kurtarmıştı.
Bilim insanları, artık bu keşifle, kuantum bilgisayarların daha hassas biçimde üretilmesini ve kuantum biliminin bazı gizemlerine ışık tutulmasını umuyor.
New South Wales Üniversitesi Kuantum Mühendisliği Scientia Profesörü Andrea Morello şunları söylüyor:
Bu keşif, çalışmak için hiçbir salınım yapan manyetik alana ihtiyaç duymadan, tek bir atomun spinlerini kullanan kuantum bilgisayarlar üretmek için artık bir yola sahip olduğumuz anlamına geliyor.
Dahası, bu çekirdekleri keskin hassasiyette elektrik ve manyetik alan sensörleri olarak ya da kuantum biliminin temel sorularına cevap vermek için de kullanabiliriz.
Şu anda, bu tür nükleer spinler, manyetik alanlar aracılığıyla kontrol ediliyor. Ancak araştırmacılara göre bunu elektrik alanlarla gerçekleştirmenin "geniş kapsamlı sonuçları" var. Manyetik alanlar, geniş bobinler ve yüksek elektrik akımları kullanılarak üretilmek zorunda ve bu durum kapladığı alanı arttırıyor. Elektrik alanlarını oluşturmak için gereken cihazlarsa çok daha küçük ve kontrollü.

Profesör Morello şöyle diyor:
"Nükleer Manyetik Rezonans modern fizik, kimya ve hatta tıp ve madencilikte en yaygın kullanılan tekniklerden birisidir. "Hekimler bir hastanın vücudunun içini çok ayrıntılı bir şekilde görmek için, madencilik şirketleriyse kaya örneklerini analiz ederken kullanıyor.
Bu işlerin hepsinde son derece iyi çalışıyor ancak bazı uygulamalarda atom çekirdeklerini saptamak ve kontrol etmek için manyetik alanlara ihtiyaç duymak dezavantajlı olabilir."
Profesör Morello, teknikler arasındaki farkın bir bilardo topuna istekayla vurmakla tüm masayı sallamak arasındaki farka benzediğini söylüyor ve ikincisinin de topu hareket ettireceğini ama geri kalan tüm topların konumunu karman çorman edeceğini ekliyor. Elektrik rezonansı topu tam istendiği yere itmek için kullanılabilir.
Bu teknik, başka bir araştırmacı tarafından ilk kez 1961'de öne sürülmüştü. Ancak araştırmacılar, pratikte göstermek çok zor olduğu için yarım yüzyıldan uzun bir süredir gözardı edilen bu tekniğe yanlışlıkla ulaştıklarını belirtiyor.
Independent Türkçe'de yer alan habere göre, artık araştırmacılar atomları kontrol etmenin bu yeni yöntemini bir takım farklı buluşlar için kullanabilmeyi umuyor.

Profesör Morello şunları ifade etti:
"Kilometre taşı olan bu sonuç, keşifler ve uygulamalarla dolu bir hazine sandığını açacak.
Yarattığımız sistem, her gün deneyimlediğimiz alışıldık dünyanın kuantum dünyasından nasıl oluştuğunu araştırmaya yetecek karmaşıklıkta. Dahası, bu kuantum karmaşıklığı, hassaslığı devasa ölçüde geliştirilmiş elektromanyetik alan sensörleri üretmekte kullanabiliriz. Ve bunların hepsi bir metal elektroda uygulanan küçük voltajlarla kontrol edilen silisyumdan yapılmış basit bir elektronik cihaz içinde!"



Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
TT

Sadece 300 ışık yılı uzakta devasa gaz bulutu keşfedildi

Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)
Bilim insanları Orion gibi bulutsularda yıldız oluşumunu incelese de sürecin öncesi hakkında daha az gözlem yapılabiliyor (NASA)

Dünya'ya beklenmedik kadar yakın bir mesafede devasa bir gaz bulutu keşfedildi. Moleküler gaz bulutu, bilim insanlarına yıldız oluşum sürecini incelemeleri için eşsiz bir fırsat sunuyor.

Moleküler bulutlar içindeki toz ve gaz kümeleri çökerek yıldızları meydana getiriyor. Hidrojen ve karbonmonoksit molekülleri içeren bu bulutları, yıldız oluşturmalarından önce görmek zorlu bir iş.

Bilim insanları moleküler hidrojen gazı neredeyse görünmez olduğu için bu bulutları ararken karbonmonoksite odaklanıyor. Ancak karbonmonoksit miktarı azsa bulut kolayca gözden kaçabiliyor.

Araştırmacılar yeni keşfedilen moleküler gaz bulutunun bugüne kadar saptanmamasını da buna bağlıyor.

Bulguları hakemli dergi Nature Astronomy'de dün (28 Nisan) yayımlanan çalışmayı yürüten ekip, bulutu daha önce hiç kullanılmamış bir yöntemle tespit etti. Araştırmacılar, buluttaki hidrojenin yaydığı ultraviyole ışık sayesinde keşfi yaptı.

Güney Kore'nin STSAT-1 uydusunun verilerini inceleyen araştırmacılar, hidrojenin doğal olarak yaydığı uzak ultraviyole ışığı fark etti. Normalde bu spektrumdaki ışığı yakalamak epey zor ancak uydunun spektrografı, bunu analiz edilebilecek dalga boylarına ayırmayı başardı. 

Rutgers Üniversitesi'nden çalışmaya liderlik eden Blakesley Burkhart, "Bu, moleküler hidrojenin uzak ultraviyole emisyonunu doğrudan bularak keşfedilen ilk moleküler bulut. Bu bulut, kelimenin tam anlamıyla karanlıkta parıldıyor" diyor.

Yunan mitolojisindeki şafak tanrıçası Eos'un adı verilen gaz bulutu Dünya'dan sadece 300 ışık yılı uzakta. Yaklaşık 3 katrilyon kilometrelik bu mesafe insan ölçeğinde muazzam bir büyüklüğe denk düşse de galaktik ölçekte çok yakın kabul ediliyor. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesi olan Orion Bulutsusu yaklaşık 1300 ışık yılı uzakta. 

Hilale benzeyen bulutun kütlesi Güneş'in kütlesinin yaklaşık 3 bin 400 katı ve yaklaşık 40 Ay çapına (140 bin kilometre) sahip. 

Makalenin yazarlarından Thomas Haworth "Bu şey adeta kozmik arka bahçemizde ve biz onu kaçırdık" diyor.

Güneş Sistemi'nin yakın çevresini ifade eden Yerel Kabarcık'ta yer alan Eos, bugüne kadar bulunan en yakın moleküler bulut. 

Bilim insanları bu sayede yıldız ve yıldız sistemlerinin nasıl oluştuğunu çok daha iyi anlayabilecekleri bir imkana sahip. 

Burkhart, "Teleskoplarımızla baktığımızda, oluşum aşamasındaki tüm yıldız sistemlerini görebiliyoruz ancak bunun nasıl gerçekleştiğini ayrıntılı olarak bilmiyoruz" diyerek ekliyor: 

Eos'u keşfetmemiz heyecan verici çünkü artık moleküler bulutların nasıl oluştuğunu ve ayrıştığını, bir galaksinin yıldızlararası gaz ve tozu yıldızlara ve gezegenlere nasıl dönüştürdüğünü doğrudan ölçebiliyoruz.

Araştırmacılar ayrıca yeni yöntemi kullanarak yakınlarda gizlenen başka moleküler bulutları da keşfetmeyi umuyor.

Çalışmanın bir diğer yazarı Thavisha Dharmawardena "Bu teknik yıldızlararası ortam hakkında bildiklerimizi baştan yazabilir, galaksideki gizli bulutları ortaya çıkarabilir ve hatta kozmik şafağın algılanabilen en uzak sınırlarına kadar ulaşabilir" ifadelerini kullanıyor.

Independent Türkçe, Space.com, CNN, Nature Astronomy