Filistinli 100 mahkumdan 95’i işkenceye maruz kalıyor

Protesto yürüyüşleri sırasında göstericileri gözaltına alan İsrailli güvenlik güçleri (EPA)
Protesto yürüyüşleri sırasında göstericileri gözaltına alan İsrailli güvenlik güçleri (EPA)
TT

Filistinli 100 mahkumdan 95’i işkenceye maruz kalıyor

Protesto yürüyüşleri sırasında göstericileri gözaltına alan İsrailli güvenlik güçleri (EPA)
Protesto yürüyüşleri sırasında göstericileri gözaltına alan İsrailli güvenlik güçleri (EPA)

Ramallah’taki Filistin Esirler Cemiyeti, tarafından dün ‘İşkence Mağdurlarıyla Uluslararası Dayanışma Günü’ münasebetiyle hazırlanılan bir raporda elde edilen verilere göre tutuklu bulunan her 100 mahkûmdan 95’inin tutuklandıkları ilk andan itibaren İsrail hapishanelerinde işkenceye maruz kaldıkları bildirildi. Her yıl işkence mağdurlarına destek amacıyla 26 Haziran ‘İşkence Mağdurlarıyla Uluslararası Dayanışma Günü’ olarak kabul ediliyor.
Filistin Esirler Cemiyeti’nin raporuna göre işgal güçleri tarafından uygulanan işkenceler, gözaltına aldıkları andan itibaren itiraf almak amacıyla kullanılan şiddetle sınırlı değil. Aksine işkenceler cezaevlerindeki mahkumlara uygulanan cezalandırma yöntemi olarak sürdürülüyor. Rapora göre mahkumların ailelerine de işkence yapılıyor. Ayrıca raporda işgal güçleri tarafından mahkumlara uygulanan işkence araçlarından biri de; hücre cezası. Mahkumların zor ve sert koşullar altında tutulduğu belirtilen raporda, en alt düzeydeki sağlık koşullarının dahi sağlanmadığı ve sistematik baskı uygulandığı ifade edildi. Mahkûm için başka bir işkence yolculuğunu temsil eden esirlerin taşındığı ‘posta’ adı verilen bir metot izleniyor. Mahkumların maruz kaldığı işkenceler arasında, tıbbi ihmal (yavaş yavaş öldürme) politikası da bulunuyor.
Ancak rapor, soruşturma sürecinin en zor aşaması soruşturmacıların tutukluları mahkûm etmek için itiraflar elde etmek üzere fiziksel ve psikolojik işkence uyguladıkları zamanlar olduğunu ortaya koydu. Mahkumların kesintisiz 20 saat süren sorgulamalar nedeniyle uykusuzluğa maruz bırakıldığı ifade edilen raporda, sorgu sırasında tutuklunun kelepçelendiğini ve ellerindeki kan dolaşımının engellendiğine işarette bulunuldu. Mahkumların kafalarına çöp poşetleri geçirildiği ifade edilirken, sürekli olarak sandalyede başları arkaya uzatılmış şekilde oturtuldukları, dayak, tekme, sözlü taciz ve aşağılamalara maruz kaldıkları belirtildi. Ayrıca mahkûma ailesinden birini tutuklama tehdidinde bulunulduğu, kendisi veya ailesinden birinin cinsel saldırı ile tehdit edildiği ifade edildi. Evini yıkma veya ölüm tehdidinin de mahkumların maruz kaldığı işkence türleri arasında olduğuna dikkat çekildi. Tutuklulara uygulanan işkenceler arasında tuvalet ve banyo kullanımının engellenmesi, günler ya da haftalarca kıyafetlerini değiştirmelerine izin verilmemesi, aşırı soğuk veya aşırı sıcak ortamlarda tutulma, sürekli olarak gürültüye maruz bırakılma uygulamalarının da bulunduğu kaydedildi.
Raporda ‘askeri soruşturma’ adı verilen başka yöntemlerin de kullanıldığına dikkat çekildi. Bu yöntemlerin ‘saatli bomba’ adı verilen durumlarda kullanıldığı ve İsrail hukukunda ‘savunma gereği’ sloganı ile haklı gösterildiği belirtildi. Mahkûmun, itirafta bulunmamasının arkadaşlarının birçok insanın ölümüne neden olacak eylemler gerçekleştirmesine olanak sağladığı iddia ediliyor. Hızlı itiraf almak için uygulanan yöntemlerden birinin de mahkûmun sırt ağrıları çekmesine neden olan uzun süre sandalyede geriye doğru eğilmiş bir vaziyette oturtulması olduğu ifade edildi. Uygulanan bir yöntem ise mahkumun vücudunun farklı bölgelerine yoğun basınç uygulamak. Şiddetli sarsıntılar ve çeşitli araçlarla boğmaya çalışma da maruz bırakılan işkence türleri arasında. Mahkumların uzun süre uykusuz bırakıldıkları en temel haklarından mahrum bırakıldıkları, temiz yiyecek ve içeceklerden yoksun kaldıkları penceresiz, havasız hücrelerde tutuldukları belirtildi. Bu yöntemin çok sayıda mahkûmun ölümüne neden olduğu ifade edildi.
Rapor, İşgal Cezaevleri İdaresi'nin yaptığı baskı operasyonlarının en önemli kitlesel işkence yöntemleri arasında bulunduğunu doğruladı. Geçtiğimiz yıl, mahkumların maruz kaldıkları işkence oranında bir artış gözlendi. Biber gazları, ses bombaları, plastik mermiler, cop ve polis köpekleri kullanılan yöntemler. Bu nedenle birçok mahkûmun hastalandığı ve tedavi görmelerinin engellendiğine işaret edildi.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.