Çin, stratejik ortaklık konusunda Ruhani hükümeti ile değil, rejimle bir anlaşma istiyor

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İranlı mevkidalı Muhammed Cevad Zarif ile 11 Ekim’de Yünnan eyaletinde bir araya geldi (İRNA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İranlı mevkidalı Muhammed Cevad Zarif ile 11 Ekim’de Yünnan eyaletinde bir araya geldi (İRNA)
TT

Çin, stratejik ortaklık konusunda Ruhani hükümeti ile değil, rejimle bir anlaşma istiyor

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İranlı mevkidalı Muhammed Cevad Zarif ile 11 Ekim’de Yünnan eyaletinde bir araya geldi (İRNA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, İranlı mevkidalı Muhammed Cevad Zarif ile 11 Ekim’de Yünnan eyaletinde bir araya geldi (İRNA)

İranlı kaynaklar, görev süresi gelecek Ağustos ayının başında sona erecek mevcut hükümet yerine Çin’in, 25 yıllık bir stratejik ortaklık anlaşması imzalama konusunda İran rejimi ile bir anlaşmaya varmak istediğini açıkladı.
İran Dini Lideri’nin Uluslararası İlişkiler Danışmanı Ali Ekber Velayeti’ye yakın Farheekhtegan gazetesi, 22 Ekim tarihli sayısında “Çin, iktidar kuruluş ve rejim ile iş birliğinin hükümetten daha iyi olduğu sonucuna vardı” ifadelerine yer verdi. Gazete, Pekin’in tüm rejimle bir anlaşmaya varmak ve 25 yıla yayılması beklenen ortaklık stratejisi konusunda ilerlemek istediğini yazdı.
Tahran’ın davranışlarını değiştirmesi için artan ABD baskısı ve sıkılaştırılan yaptırımlar ortasında, Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in,
‘Çin’in ülke üzerindeki hegemonyasına ilişkin korkuları yatıştırmak amacıyla’ ayrıntıları yayınlama taahhüdüne rağmen İran hükümeti, İran medyasının 400 milyar dolar olarak tahmin ettiği anlaşma taslağını henüz yayınlamadı.
Milletvekili Kazım Dalhuş, geçen çarşamba günü yaptığı açıklamada, parlamentonun ‘Çin ile anlaşmanın veya Hazar Denizi’ni bölmenin ayrıntılarından henüz haberdar olmadığını açıkladı.
Anlaşma niteliğine ilişkin bilgiler, geçmiş aylarda İranlılar arasında yaygın bir bölünmeye yol açtı. Öyle ki İran hükümeti, iki cephede diplomatik hamle yapmaya çalıştı.
1. Dış cephe: Avrupa ülkeleri üzerinde baskı uygulayarak, bir yandan ekonomik ve stratejik olarak Çin ve Rusya’ya doğru hareket etmek, diğer yandan da nükleer anlaşma krizi ve ABD’nin Güvenlik Konseyi’ndeki hamlesi ışığında Çin’in pozisyonunu güvence altına almak
2. İç cephe: Dini Lider Ali Hamaney’e yakın çevreler, ABD ile müttefik olan Avrupa ülkelerine açılma karşısında ‘Doğu’ya yönelme’ stratejisinde ısrar ediyor. Strateji, Ruhani yönetiminin dış politika yönelimlerine ve Avrupa ülkelerine açıklığına karşı bir baskı kartına dönüştü. Bu kartın yanı sıra İran hükümeti iç baskı kartından bir fırsat yaratmaya çalışıyor.
Pekin ve Moskova ile ilişkilerin stratejik seviyeye yükseltilmesi, Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif için her zamankinden daha fazla öncelik haline geldi. Daha sonra özellikle Tahran, nükleer anlaşmadan önceki altı BMGK kararına benzer herhangi bir senaryodan, Rusya ve Çin vetosuyla çakışmadan kaçınmak isterken İran, nükleer anlaşmadaki taahhütleri askıya almaya karar verdi.
Farheekhtegan gazetesine göre, Çin hükümetinin ‘Ruhani hükümetinin, stratejik ilişkileri ilerletme isteğine’ inanmaması, 25 yıllık bir anlaşmanın imzalanmasında gecikmeye neden oldu. Harizmi Üniversitesi’nde ekonomi profesörü Vadih Şikaki, gazeteye yaptığı açıklamada “Çinli yetkililer, nükleer anlaşmanın imzalanmasından ve uygulanmasından sonra, ticaret rotamızı aniden Avrupa ülkelerine doğru değiştirdiğimize inanıyor. Normal şekilde bu, Çinlileri şaşırttı. Bunu beklemiyorlardı” ifadelerini kullandı. Şikaki, Çin’in, İran’ın Çin ile petrol projelerinden çekilmesinden duyduğu memnuniyetsizliği dile getirdi.
Gazete, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin ve Tahran’a yaptırımları yeniden uygulanmasının ardından İran’ın, Çin ile önceki iş birliğini yeniden kurma girişimi başlattığını belirtti. İran’ın ‘ilişkileri yeniden sağlamak amacıyla, Ruhani hükümetinden Çin ile ilişkilerde kabul edilebilir bir sicile sahip olmayan üst düzey temsilciler göndermek yerine Pekin’e iktidar düzeninden bir temsilci göndermek zorunda kaldığını’ yazan gazete, bu durumun elbette Çin tarafından hoş karşılanmadığını kaydetti.
Gazetenin haberinden iki gün önce İran Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Mahmud Vaizi, Ruhani’nin, müttefiki eski meclis başkanı Ali Laricani’yi stratejik anlaşmanın imzalanmasını takip etmek için özel bir göreve atadığını belirtti.
Vaizi, gazetecilere yaptığı açıklamada, “Laricani parlamentodan ayrıldıktan sonra kendisinden, 25 yıllık anlaşma belgesini takip etme görevini sürdürmesini istedik” diyerek, bu günlerde de planı ilerletmek için çalıştığına dikkati çekti. Farheekhtegan gazetesi ise Laricani’nin, göreve devam etmek için İran Cumhurbaşkanlığında ve Dışişleri Bakanlığında birer ofis aldığını yazdı. Gazete, Vaizi’nin açıklamalarının ardından Laricani’nin dönüşünü ön sayfalarda ilan eden reformist gazetelere de örtük bir yanıt verdi. Geçen pazartesi günü İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade, İran’ın Çin’deki varlıklarının ‘donmuş’ olduğunu duyurdu.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hatibzade, İran’ın donmuş varlıklarını Çin, Güney Kore ve Japonya’dan geri alması hususundaki bir soruya yanıt olarak, Çin’deki hesapları iki komşudan ayırma ısrarını sürdürdü. Hatibzade, “Pekin’de dondurulmuş varlığımız yok. İhtiyaçlarımızı karşılamak için kullandığımız finansal mühimmatımız var. Bu fonlar Japonya, Irak ve Güney Kore’deki donmuş varlıklardan farklıdır” dedi. İki tarafın ilişkilerini ‘mantıklı’ olarak nitelendirirken, iki ülke arasında yetkililerin görüşmelere devam ettiğini de kaydetti. Ancak bazı sorunların var olduğunu söyleyen Said Hatibzade, bunları, iki ülke arasındaki herhangi bir ilişkide ortaya çıkabileceği dolayısıyla ‘normal’ olarak nitelendirdi.
Eylül 2018’de ABD yaptırımlarının uygulanmasından bir ay sonra Donald Trump’ın, aynı yılın Mayıs ayında nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından eski İran Dışişleri Bakanı Kemal Harazi, stratejik iş birliğini güçlendirmek için yedi eksenli bir öneri sundu.
Öneriler arasında İpek Yolu projesini aktif hale getirmesinin ve iki ülke arasındaki iş birliği için bir kemer oluşturulmasının yanı sıra, İran’ın Çin’in Irak ve Suriye’nin yeniden inşasına katılımına açık olması da yer alıyordu.
Bu bağlamda İpek Yolu projesinin geliştirilmesi, beraberinde Umman Körfezi açıklarında Chabahar limanını geliştirerek ve Orta Asya ülkelerine bağlayarak, yollar inşa etmek ve demiryollarını geliştirmek için bir teklif getirdi. Teklif ayrıca, havalimanları, gaz ve petrol nakil hatları inşa etmenin ve modern şehirler kurmanın yanı sıra Şattülarap, Muhammara ve Basra limanlarında iş birliği için hızlı bir bağlantı yolunun inşasını içeriyordu.
Aynı şekilde Harazi, Çin’e Umman, İran, Pakistan, Irak ve Suriye gibi ülkelerde enerji yatırımının önemini düşünmeye çağırdı. Ülkesinin, doğalgazın Aseluye limanı üzerinden Irak ve Suriye’ye, oradan da Akdeniz ve Güney Avrupa’ya kadar taşınması projesine Çin ile katılmaya hazır olduğunu kaydeden Kemal Harazi, Pakistan topraklarından geçen bir boru hattı projesi aracılığıyla Çin’e gaz tedarik etmeyi önerdi.
Harazi, uzun yıllar boyunca Dış İlişkiler Yüksek Stratejik Komitesi başkanlığı pozisyonunu üstlendi ve Dinir Lider’in uluslararası ilişkiler danışmanı olarak görev yaptı.



İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor
TT

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz  bugün (Cuma) yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump'ın İran'ın nükleer tesislerine yönelik yakın bir İsrail askeri saldırısı uyarısında bulunmasından kısa bir süre sonra İsrail ordusunun İran'a karşı “önleyici bir saldırı” başlattığını duyurdu.

Buna karşılık İran silahlı kuvvetleri İsrail'e karşılık vermede “sınır tanımayacaklarını” vurguladı.

Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada şöyle denildi: “Kudüs'ü işgal eden rejim tüm kırmızı çizgileri aştığına göre ... Bu suça karşılık vermenin sınırı olmayacaktır.”

Şu ana kadar yaşanan gelişmelerden bazıları...

  • Yükselen Aslan Operasyonu: Cuma günü şafak vakti İsrail, Natanz'daki Ahmedi Ruşen uranyum zenginleştirme kompleksi de dahil olmak üzere İran'daki çok sayıda nükleer ve askeri tesisin yanı sıra birçoğu suikasta kurban giden üst düzey askeri komutanların evlerine “kesin ve önleyici” saldırılar düzenledi.
  • Hedef alınan İranlı liderler: Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve Ortak Operasyonlar Dairesi Komutanı General Gulam Ali Raşid öldürüldü.
  • Nükleer bilim adamlarına yönelik suikastlar: Saldırılarda başta Muhammed Mehdi Tahrani ve Feridun Abbasi olmak üzere altı nükleer bilim adamı öldürüldü.
  • İran'ın tepkisi: Tahran Tel Aviv'e doğru çok sayıda füze ile karşılık verdi.

*İran Devrim Muhafızları: Füze saldırımızda ülkemizi vurmak için kullanılan İsrail askeri merkezlerini ve hava üslerini hedef aldık.

*Washington'un İran füzelerine karşı İsrail'e yardım ettiğini söyleyen ABD'li bir yetkili: “ABD'nin İsrail'i hedef alan füzelerin düşürülmesine yardımcı olduğunu teyit ediyorum” dedi.

*İsrail medyasında yer alan haberlere göre acil servisler İran'ın füze saldırısında ikisi ağır olmak üzere 40 kişinin yaralandı.

*CNN'e konuşan İsrailli yetkili şu ifadeleri kullandı: "Bakanlar Kurulu şu anda İran'ın füze saldırısına verilecek yanıtı görüşmek üzere toplanıyor."

*İsrail Savunma Bakanlığı İran'a ait onlarca hava savunma sistemi hedefinin imha edildiğini duyurdu.

*İsrail ordusu , gerekli olduğu sürece operasyonlara devam etmeye hazır olduğunu açıkladı.

*İsrail ordusu, Hemedan ve Tebriz de dahil olmak üzere İran Hava Kuvvetleri'ne ait askeri üslere saldırdığını ve imha ettiğini açıkladı.

*Trump, Washington'un bölgesel güvenlik ve istikrarın korunması amacıyla krizin çözümüne yönelik çabalara katılmaya hazır olduğunu teyit etti.

*Suudi Arabistan Nükleer Düzenleme Kurumu: Krallığın çevresi herhangi bir radyolojik sonuca karşı güvenlidir.

*Katar Emiri Trump ile telefonda görüşerek gerilimin azaltılması ve diplomatik çözümlere ulaşılması gerektiğini vurguladı.

*İran hava sahası Cumartesi gününe kadar kapalı kalacak.

*İran Televizyonu: Hava savunma sistemleri ilk kez iki İsrail F-35 savaş uçağını düşürdü.

*İran'a yönelik daha fazla saldırıda bulunma sözü veren Netanyahu yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullandı: “Son 24 saat içinde üst düzey askeri komutanları, önde gelen nükleer bilim adamlarını, rejimin en önemli uranyum zenginleştirme tesislerini ve balistik füze cephaneliğinin büyük bir bölümünü ortadan kaldırdık. Daha fazlası gelecek... Rejim kendisine ne yapıldığını ya da ne yapılacağını bilmiyor. Hiç bu kadar savunmasız olmamıştı."

*İsrail ordusu: İran İsrail'e en az 100 roket fırlattı, bunların çoğu engellendi ya da hedefe ulaşmadı

*ABD Enerji Bakanı: Ortadoğu'daki mevcut durumun küresel enerji kaynakları üzerindeki olası etkilerini izlemek üzere Ulusal Güvenlik Konseyi ile yakın işbirliği içerisinde çalışıyoruz.

*İran , Fordo ve İsfahan tesislerinde sınırlı hasar olduğunu doğruladı.

*UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi Güvenlik Konseyi'ni bilgilendirdi:

*Nükleer tesislerin güvenliğini teyit etmek üzere İranlı yetkililerle temas halindeyiz.

*İran, Natanz uranyum zenginleştirme tesisinin İsrail saldırılarının ilk dalgası sırasında hedef alındığını doğruladı.

*İranlı yetkililer bize Fordo ve İsfahan'daki iki nükleer tesisin saldırıya uğradığını bildirdi.

*İran'ın yüzde 60'a kadar zenginleştirilmiş uranyum ürettiği bir yer üstü tesisi imha edildi.

*Natanz'daki yeraltı zenginleştirme tesislerine yönelik bir saldırı olduğuna dair herhangi bir belirti yok ancak güç kaynağına yönelik saldırı santrifüjlere zarar vermiş olabilir.

*Sebepleri ya da koşulları ne olursa olsun nükleer tesisler asla saldırıya uğramamalıdır.

*İsrail Savunma Bakan, "İran, İsrail'deki sivil yerleşim yerlerine roket atarak kırmızı çizgileri aşmıştır. İran rejimi ağır bir bedel ödeyecektir" dedi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı, "İran rejimi her zamankinden daha zayıftır ve bu İran halkının rejime karşı durması için bir fırsattır. Netanyahu'dan İran halkına: Ben ve İsrail halkı sizinle birlikteyiz. İran'ın balistik füze cephaneliğinin büyük bir bölümünü imha ettik. İsrail, İran'a karşı tarihin en büyük askeri operasyonlarından birini başlattı. İranlıları baskıcı ve şeytani rejime karşı birleşmeye çağırıyorum."

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve ABD Başkanı Ortadoğu'da güvenlik, barış ve istikrarın sağlanması için birlikte çalışmaya devam etmenin önemine vurgu yaptılar.

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve ABD Başkanı itidal, gerilimi azaltma ve tüm anlaşmazlıkların diplomatik yollarla çözülmesinin önemini ele aldı.

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi, İranlı hacıların tüm ihtiyaçlarının karşılanması ve anavatanlarına ve ailelerine güvenli bir şekilde dönmeleri için koşullar hazır olana kadar kendilerine tüm hizmetlerin sağlanması talimatı verdi.

*İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, İsrail'in askeri ve nükleer tesislere yönelik büyük saldırısının ardından ülkesinin itidal çağrılarını reddettiğini vurguladı.

*İsrail itfaiyesi İran'dan atılan roketin ardından binada mahsur kalanları kurtardı.

*İsrail itfaiyesi İran'ın füze saldırısının yol açtığı büyük olaylara müdahale ettiğini duyurdu

*İran devlet televizyonu: İsrail'e dördüncü roket dalgası fırlatıldı

*İsrail ordu sözcüsü İran medyasında yer alan bir savaş uçağının düşürüldüğü ve pilotun yakalandığı haberlerini yalanladı