Hafter tarafı: UMH güçleri, Sirte’de LUO’yu kışkırtmaya devam ediyor

Misrata’daki bir sokakta bulunan güvenlik güçleri (Reuters)
Misrata’daki bir sokakta bulunan güvenlik güçleri (Reuters)
TT

Hafter tarafı: UMH güçleri, Sirte’de LUO’yu kışkırtmaya devam ediyor

Misrata’daki bir sokakta bulunan güvenlik güçleri (Reuters)
Misrata’daki bir sokakta bulunan güvenlik güçleri (Reuters)

Libya ordusu yetkililerin açıklamalarına göre Fayiz es-Serrac başkanlığındaki Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) bağlı kuvvetler, stratejik öneme sahip Sirte şehrinde Mareşal Halife Hafter liderliğindeki Ulusal Ordu (LUO) kuvvetlerine karşı askeri provokasyonlarını sürdürüyor. Öte yandan Libya Petrol Kuruluşu, Libya Merkez Bankası ile arasındaki siyasi tartışmalar ve medya savaşı ortasında ‘üretimi yeniden durdurma’ uyarısında bulundu.
UMH’ye sadık Devlet Yüksek Konseyi Sözcüsü Muhammed Benis, Mareşal Hafter’i
Wagner güçlerinin Sirte’ye yardımıyla silah sağlamayı, hendek kazmayı ve askeri hazırlıklar yapmayı sürdürmekle suçladı. Benis, “UMH, olup biteni yakından takip ediyor” dedi. Muhammed Benis, 27 Kasım’da yaptığı açıklamada, “Askeri çözüm geri dönebilir ve Hafter, Libya’nın batısında yeni bir saldırı başlatabilir. Bu yüzden ellerimiz tetikte diyaloğa giriyoruz. Hafter, yeni bir saldırı başlatırsa oldukça dikkati olsun” dedi.
LUO’ya bağlı savaş medyası bölümü, birliklerinin, doğudaki paralel hükümetin İçişleri Bakanlığı’ndaki güvenlik birimlerini desteklerken, birkaç büyük çaplı baskınlar düzenlediğini ifade etti. Bölüm, “Şehrin içinde güvenliğin sağlanması için Bingazi’nin bazı bölgelerinde uyuşturucu kaçakçılarının, suçluların ve kanun kaçaklarının saklandığı yerler hedef alındı” dedi. Operasyon odası da geçtiğimiz Perşembe günü yaptığı açıklamada, “Bu baskınlar, büyük miktarlarda uyuşturucu ve kaçak malların ele geçirilmesinin yanı sıra bir dizi aranan unsurun yakalanmasıyla sonuçlandı” ifadelerini kullandı. UMH’ye bağlı Petrol Şirketi, ‘Ulusal Petrol Şirketi’nin Libya Merkez Bankası’ndaki dış hesaplarında tutulan gelirlere dokunulması halinde, petrol üretimini bir kez daha durdurmanın ve kamu hazinesini önemli gelirlerden mahrum etmenin sonuçlarına’ karşı uyardı. Kuruluş, yurtdışındaki hesaplarında bulunan petrol gelirlerine el konulmasının, siyasi çözüm bekleyen geçici bir mesele olduğunu söylerken, “Bu yılki kapanış sonucunda ortaya çıkan toplam kayıp, yaklaşık 11 milyar dolarıdır” dedi.

Fransa’nın Libya Büyükelçiliği’nden uyarı
Öte yandan Fransa’nın Libya Büyükelçiliği, petrol şirketinin birliği, bütünlüğü ve tekeline olan sıkı bağlılığını bir kez daha dile getirdi. Büyükelçilik, açıklamasında “Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarına göre, ister silahlı bir gruptan, ister siyasi güçten veya başka bir kurumdan kaynaklansın Ulusal Petrol Şirketi’nin tehdit etmeyi veya kuruluşa baskın yapmayı amaçlayan herhangi bir eylem, Libya kamu yararına zarar verir ve yaptırımlara tabi olabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Büyükelçilik, Libya’nın ilk kuruluşu olarak şirketin çabalarını memnuniyetle karşılarken, petrol sektörünün şeffaf ve verimli yönetimini sağlamak için petrol satışından elde edilen gelirlerin kamuya açıklandığına dikkati çekti. Aynı şekilde büyükelçilik, ‘görevini tüm Libyalıların hizmetinde cesurca üstlenen’ Petrol Şirketi Başkanı Mustafa Sanaullah’a da övgüde bulundu. Fransa Büyükelçiliği, Libyalı taraflara ise ‘petrol gelirlerinin şeffaf yönetimi için bir mekanizma üzerinde hızlı bir şekilde anlaşma ve şirketin tesislerinin ve çalışanlarının güvenliğini sağlama’ çağrısında bulundu.
Libya güvenlik güçlerinin, geçen günlerde şirketin Trablus’taki karargahına sızma girişimlerine karşı ortaya koyduğu eylemlerden de övgüyle söz eden büyükelçilik, Petrol Tesisleri Muhafızları’nın 5+5 Ortak Askeri Komite çerçevesinde devam eden reformlarını da memnuniyetle karşıladı.

Başağa’dan akaryakıt sevkiyatları vurgusu
Öte yandan UMH İçişleri Bakanı Fethi Başağa, Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac’ın yerine aday olarak medya ve siyasi varlığını gösterme çabalarını sürdürdü. Başağa, sivil toplum aktivistleri, medya yetkilileri ve gazetecilerin yanı sıra yardımcıları ve bir dizi bakanlık yetkilisinin huzurunda bir istişare toplantısı düzenledi. ‘Aynı ulusun tüm halkları arasında uzlaşma ilkesine, kimliğimizi ve kültürümüzü korumak için devlet ve kurumlarını birleştirme çabalarına’ dikkati çeken Bakan, vatandaşlara ulaşmasını sağlamak için boşaltımın, depolarda değil doğrudan istasyonlarda yapılması şartıyla, güvenlik müdürlükleri tarafından Libya’nın güneyinde giden akaryakıt sevkiyatlarını güvence altına alma taahhüdünde bulundu.
Diğer taraftan Libya Temsilciler Meclisi üyeleri, konseye yeni bir yol haritası hazırlamak için gelecek hafta Gadames şehrinde bir toplantı düzenlemek amacıyla yeter sayı hususunda anlaşma sağladıklarını açıkladı. Aynı şekilde üyeler, parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin tarihini 24 Aralık 2021 olarak belirlendiği, Fas’ın Tanca kentindeki toplantıların taslak nihai bildirisini de memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu. Önerilen taslağın, Libya parlamentosunun, kendi rolünü yeniden üstlenmesini sağlamak için önemli olduğuna dikkati çeken üyeler, istikrar aşamasının yolunu açan, çatışma durumuna son veren ve Libya'nın birliğini koruyan kapsamlı anlayışlara ulaşmak için “ilerleme” vurgusu yaptı.



İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.


Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir


Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

 Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

 Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.