İran İetişim Bakanı “Instagram”a kısıtlama getirmediği için mahkemeye çıktı

İran İletişim Bakanı Muhammed Azeri Cehromi ve Devrim Muhafızlarının ekonomi kolu olan “Hatemü’l-Enbiya” nın komutanı geçen ay bir proje hakkında konuşurken. Her ikisinin de adı Eylül ayında yapılacak olan başkanlık seçimleriyle irtibatlandırılıyor. (Mehr Ajansı)
İran İletişim Bakanı Muhammed Azeri Cehromi ve Devrim Muhafızlarının ekonomi kolu olan “Hatemü’l-Enbiya” nın komutanı geçen ay bir proje hakkında konuşurken. Her ikisinin de adı Eylül ayında yapılacak olan başkanlık seçimleriyle irtibatlandırılıyor. (Mehr Ajansı)
TT

İran İetişim Bakanı “Instagram”a kısıtlama getirmediği için mahkemeye çıktı

İran İletişim Bakanı Muhammed Azeri Cehromi ve Devrim Muhafızlarının ekonomi kolu olan “Hatemü’l-Enbiya” nın komutanı geçen ay bir proje hakkında konuşurken. Her ikisinin de adı Eylül ayında yapılacak olan başkanlık seçimleriyle irtibatlandırılıyor. (Mehr Ajansı)
İran İletişim Bakanı Muhammed Azeri Cehromi ve Devrim Muhafızlarının ekonomi kolu olan “Hatemü’l-Enbiya” nın komutanı geçen ay bir proje hakkında konuşurken. Her ikisinin de adı Eylül ayında yapılacak olan başkanlık seçimleriyle irtibatlandırılıyor. (Mehr Ajansı)

İran Televizyonunun haberine göre İran İletişim Bakanı Muhammed Cevad Azeri Cehromi, İnternet içeriklerini denetleme kurumunun kararı gereğince “Instagram”a kısıtlama getirilmesi kararını yerine getirmediği gerekçesiyle başsavcılık tarafından hakkında soruşturma açılmasının ardından kefaletle serbest bırakıldı.
İran medyasının İletişim Bakanlığı Sözcüsü Cemal Hadiyan’a dayandırdığı habere göre bakan Cehromi savcılığa ifade vermesinin ardından kefaletle serbest bırakılarak görevine döndü.
Cehromi, Instagram başta olmak üzere diğer sosyal medya ve mesajlaşma uygulamalarına erişimin kısıtlanması hakkındaki İnternet Yüksek Konseyi kararlarının uygulanmaması ve üst düzey yetkililerin emirlerini yerine getirmekten kaçınma gerekçeleriyle, İran Televizyon Kurumu ve savcılığın ortak şikayetlerinin akabinde mahkeme tarafından ifade vermeye çağrılmıştı.
Cehromi’nin ne kadar kefaletle serbet kaldığı ve yeniden ne zaman mahkemeye çıkartılacağı ise açıklanmadı. Associated Press, bu hareketin Haziran ayında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde muhafazakar cenah ile ılımlı Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yönetimi arasında yaşanan çekişmenin bir parçası olduğunu bildirdi.
Azeri Cehromi, 2019 Kasım ayındaki gösteriler sırasında iki hafta boyunca interneti kesmesi nedeniyle eleştirilere maruz kalmış, bundan önce de Telegram adlı mesajlaşma programını engellediği için eleştirilmişti. Azeri Cehromi ismi, son iki yılda hakkında çıkan spekülasyonlar nedeniyle seçimlerde adaylar arasında anılıyor. Cehromi şu andaki görevine gelmeden önce İstihbarat Bakalığı’nda internet sansüründen sorumlu idi.
İran’da on yıldan uzun bir süredir birçok internet sitesinin yanında YouTube, Facebook ve Twitter gibi sosyal medya platformlarına hükümet tarafıdan erişim yasağı getirilmiş durumda. Ancak çoğunluğunu gençlerin oluşturduğu İranlıların bir kısmı erişim engelini aşan bazı programlar aracılığıyla yasaklı site ve platformlara ulaşım sağlıyorlar.
Bu hafta içerisinde ise internet içeriklerini denetleyen kuruluş tarafından mesajlaşmaya yarayan WhatsApp uygulamasına erişime izin verilirken bir başka mesajlaşma uygulaması Singal’in ise engellenmesini emredildi.
Öte yandan Instagram ise İranlılar arasında en popüler yabancı programlardan biri konumunda.
Muhafazakârların bir kısmı ise bu durumu batı taraftarlarına karşı ülkenin kültürel olarak “yumuşak savaş” içerisinde olduğunu şeklinde yoruluyor.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe