Yemen hükümeti, BM uzmanları ile bir araya geldi

Yemen hükümeti, BM raporunun hatalı olduğunu ve yanlış bilgiler içerdiğini öne sürdü.

Aden'de haftalar önce çalışmalarına başlayan Yemen hükümeti, eleştirilere rağmen ekonomik durumu iyileştirmeye çalışıyor. (Getty Images)
Aden'de haftalar önce çalışmalarına başlayan Yemen hükümeti, eleştirilere rağmen ekonomik durumu iyileştirmeye çalışıyor. (Getty Images)
TT

Yemen hükümeti, BM uzmanları ile bir araya geldi

Aden'de haftalar önce çalışmalarına başlayan Yemen hükümeti, eleştirilere rağmen ekonomik durumu iyileştirmeye çalışıyor. (Getty Images)
Aden'de haftalar önce çalışmalarına başlayan Yemen hükümeti, eleştirilere rağmen ekonomik durumu iyileştirmeye çalışıyor. (Getty Images)

Kenan el-Hamiri
Yemen hükümeti, BM uzmanlar ekibinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) sunduğu son rapordaki bilgiler nedeniyle ortaya çıkan tartışmalardan bu yana ilk kez resmi adım attı. Uzman ekip ile video-konferans yoluyla bir toplantı düzenledi. Toplantı özellikle Suudi Arabistan’dan gelen fonların hükümet tarafından yolsuzluk için kullanıldığına ve Merkez Bankası'nın politikalarına ilişkin raporda belirtilenlere yanıt vermek için düzenlendi.
Yemen Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Dışişleri ve Göçmen İşleri Bakanlığı, Bağışçı Taahhütlerinin Kapasitesini Artırmak ve Reform Politikalarının Uygulanmasını Desteklemek için Yürütme Birimi ve Kontrol ve Muhasebe Merkez Birimi gibi ilgili hükümet kurumlarının katıldığı toplantı, raporun yayınlanmasından bu yana türünün ilk örneği
oldu.
BM ekibi toplantı sonrasında herhangi bir açıklamada bulunmadı. Ancak hükümetin önümüzdeki günlerde yazılı açıklama yapmasının beklediğini bildirdi.

Rapordan sonraki ilk görüşme
BM uzman ekibi, geçen ayın sonunda BMGK’ya sunduğu raporda, Yemen hükümetini gıda tedariki için sağlanan kaynaklarla "para aklamak ve yolsuzluk yapmakla” suçladı. Bu da yeterli gıda kaynaklarının gelişini olumsuz etkiledi. Ayrıca raporda Husi milisleri, savaş çabalarını finanse etmek için 2019’da 1,8 milyar dolarlık devlet gelirine el koymakla suçlandı.
Yemen’in resmi haber ajansı SABA’ya göre hükümet ekibinin temsilcileri, raporun içeriğinde iddia edilenlerle ilgili yaptıkları açıklamada “Suudi fonları ve hükümetin bunlara yönelik yolsuzluk yaptığı suçlamaları da dahil olmak üzere raporda bir dizi yanlış sonuca ve bilgiye yer verildiğini” öne sürdü. 
SABA ajansı, hükümet temsilcilerinin raporda belirtilen döneme ait emtia fiyatlarının hesaplanmasında ve karşılaştırılmasında kullanılan metodolojik veya sayısal hataların yanı sıra raporda aslı olmayan iddialara karşılık verdi. Bunların raporda çıkarılan sonuçlarla uyuşmadığını açıkladığını bildirdi.
Hükümet ekibi, BM uzmanlar ekibini suçladığı açıklamada şu ifadeleri kulandı:
“Görevleri gereği raporu yayınlamadan önce ilgili bakanlıklar ve hükümet kurumlarıyla, özellikle de hükümet mutlak şeffaflık ve ekiple muazzam bir iş birliği içinde çalışmaları dolayısıyla eldeki bilgiler hakkında açıklama istemek amacıyla bir araya gelmeleri gerekirdi.”
Hükümet temsilcileri toplantıda, fonların  temin edildiği dönemde ülkenin içinde bulunduğu genel ekonomik ve arz durumunu ile hükümetin vatandaşlar için fiyat istikrarı ve gıda güvenliğini sağlamak için benimsediği politikayı açıkladılar. Ancak ayrıntı vermediler.

Destek politikası
Yemen hükümeti, temel malları destekleme stratejisine ilişkin olarak BMGK’ya  sunulan raporda bahsedilenleri ‘mantıksız’ olarak nitelendirerek eleştirdi.
Hükümet toplantının ardından yaptığı açıklamada, söz konusu desteğin yarattığı nihai sonuç göz önüne alındığında ve desteğin yokluğundaki gerçeklikle kıyaslandığında söz konusu eleştirilerin "mantıksız" olduğunu belirtti.
Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Raporda iddia edilenler kabul edilemez. Özellikle de bu destek, Yemen'i şu an olduğundan daha kötü bir insani felaketten kurtararak geniş çaplı bir kıtlığı önlediği için kabul edilemez.”

Yemen yıllık raporu
BMGK Yaptırım Komitesi’ndeki uzmanlar tarafından sunulan raporda, Yemen Kalkınma ve Yeniden Yapılandırma Programı’nın bir parçası olarak Suudi Arabistan tarafından Yemen Merkez Bankası'na Ocak 2018'de yatırılan iki milyar dolar fona da değinildi.
Raporda, Suudi fonlarının amacının pirinç, şeker, süt ve un gibi emtiaları satın almaya yönelik kredi planlarını finanse etmek, gıda güvenliğini artırmak ve bu malların fiyatlarını yerel olarak dengelemek olduğu ancak Yemen Merkez Bankası’nın para birimlerini değiştirme kurallarını ihlal ederek döviz piyasasını manipüle ettiği belirtildi. Merkez Bankası’nın Suudi Arabistan’dan gelen fonların büyük bir kısmına, bazı tüccarlar için yaklaşık 423 milyon dolar değerinde kâr sağlayan karmaşık bir kara para aklama planına göre el koyduğu öne sürüldü.
BM uzmanlar ekibinin raporu, hükümete ve hükümetin kalkınma ve ekonomi dosyasındaki performansına yönelik eleştirilerin arttığı bir dönemde geldi. Yemen'de büyük bir kesim ve ekonomi gözlemcileri, hükümeti yolsuzluk ve yasa dışı servet dosyalarına karşı kararlı olmamakla suçluyor. BM raporuna göre bu durum, Yemenlilerin yaşadığı geçim sıkıntısının artmasına ve dünyanın en kötü insani krizi çerçevesinde ekonominin çökmesine katkıda bulundu.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.