Servet hırsı ve İran’ın kontrolü Husileri savaşı bitirme fikrinden uzaklaştırıyor

Sana’daki bir hayır derneğinden gıda yardımı alan iki Yemenli. (EPA)
Sana’daki bir hayır derneğinden gıda yardımı alan iki Yemenli. (EPA)
TT

Servet hırsı ve İran’ın kontrolü Husileri savaşı bitirme fikrinden uzaklaştırıyor

Sana’daki bir hayır derneğinden gıda yardımı alan iki Yemenli. (EPA)
Sana’daki bir hayır derneğinden gıda yardımı alan iki Yemenli. (EPA)

Husi milisleri, Marib’deki askeri ilerleyişi durdurma, Suudi Arabistan topraklarını balistik füzeler ile hedef alma, savaşa son verme ve siyasi çözüme yönelme çağrılarına karşı çıkmaya devam ediyor.
Siyasi kaynaklar, milis güçlerin kanatları arasında mümkün olan en yüksek miktarda paranın kontrol altına alınmasının yanı sıra barış çağrıları ile ilgili anlaşmazlığın artmasının ardından İranlı Hasan Erlo’nun talimatlarını bekledikleri görüşündeler.
Sana ve Aden’den siyasi kaynaklar Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamalarda “Sana’daki yeni İran Büyükelçisi Erlo’nun artık askeri uzmanlarla birlikte Husi milislerinin askeri ve siyasi sahnelerini tamamen kontrol ettiğini, savaşın durdurulmasına ilişkin tüm kararların Tahran’a ve bölgedeki temsilcisine bağlı olduğunu” aktardılar.
Kaynaklar ayrıca “muhaliflerin el konulan mülkleri, devlet kaynakları, ticari şirketlerin varlıkları ile bankaların ve kurumların sömürülmesinin milis güçleri arasında para çatışması yaşanmasına neden olduğunu kaydettiler.
Bu durum, Husilerin karar mekanizmasının İran’ın elinde olduğunu belirten meşruiyeti destekleyen Koalisyon ve Yemen’in açıklamaları ile de örtüşüyor.
ABD’nin Yemen’deki savaşı durdurma ve siyasi bir anlaşmaya varma çağrısının başarı şansını gündemlerine alan siyasetçiler, binlerce milisin toplandığı Marib’deki saldırılarda yaşanan artışın Washington’ın barış çağrısının ardından geldiğine dikkat çektiler. Siyasetçiler, Tahran’ın yaptırımların kaldırılması ve nükleer anlaşmanın yeniden başlaması konusunda istediklerini almadan önce, özellikle de Moskova dosyasını bu amaçla kontrol etme imkanını kaybetmesinden bu yana, Husileri dünyaya ve bölgeye şantaj aracı olarak kullanmayı bırakmayacağını ve barış anlaşması yapmalarına izin vermeyeceğini kaydettiler.
ABD yönetiminin uyguladığı sert yaptırımlardan muzdarip olan İran, bölgedeki baskı ve şantaj araçlarını kaybettiğini ve Yemen’deki Husiler dışında başka bir kartı kalmadığını anlamış durumda. Bu nedenle İran’ın nükleer programı başlığında ve ekonomik yaptırımlar konusunda ilerleme elde edilene kadar bölgedeki gerilimi artırmak için çalışmaya edeceği belirtiliyor. Herhangi bir siyasi anlaşma imzalanmasına yönelik girişimini de yok etmeye çalışacağı vurgulanıyor.
Ekonomi alanında çalışmalar yürüten kesimler, Sana’daki İran Büyükelçisi’nin Husi milislerinin siyasi ve askeri kararlarını yönettiğini ve Husi liderler arasında para, şirketler ve önemli mevkilere yönelik şiddetli bir çatışmanın kapısını araladığını belirtiyorlar. Nitekim Muhammed Ali el-Husi, kendisini adalet sisteminin başına getirdikten sonra emlak sektörünü kontrol eden kanadı yönetmeye başladı. El-Husi satış ve mülkiyet sözleşmelerine ilişkin yolsuzluk ile mücadele sloganı ile yüzlerce çalışanı yerlerinden etti.
Cumhurbaşkanlığı Ofisi Müdürü Ahmed Hamid de muhaliflere ait ticaret şirketlerini elinde tutarken bu konuda kendisine Husi milislerinin askeri kanadındaki lojistik destek yetkilisi Salih Al-Shaer destek veriyor.
Husilerin ileri gelen liderlerinin elde ettikleri servet göz önüne alındığında, barış çağrılarına cevap vermelerinin imkansız olduğu kaydediliyor. Zira Husilerin Sözcüsü Muhammed Abdusselam’ın başkent saldırısından herhangi bir varlığı bulunmuyordu. Kaynaklara göre kendisi bugün bazıları sahte isimlerle yönetilen 27 şirkete sahip. Ayrıca çeşitli yollardan elde ettiği 500 milyon doların üzerinde değere sahip özel bir finans ağını yönetiyor.
Mallarına el konulan muhaliflerin ve tüccarların yayınladığı belgeler, gerçek adı Abdusselam Felita olan sözcünün aralarında Macid Abdullah Ahsan Dabash’ın da bulunduğu bir ağı denetlediğini,  petrol türevlerinin ithalatına yönelik faaliyet gösteren “Oasis Oil” şirketinin ve Muhammed Ahmed el-Fakih ile ortak olduğu “Royal Plus Nakliye Hizmetleri ve Ticari Ajanslar” şiketinin sahibi ve yöneticisi olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca “el-Fakih Ticaret, Sanayi ve Petrol Hizmetleri” şirketi ve “Star Plus Yemen Ticaret Ltd.” şirketlerine de sahip olduğunu gösteriyor.



Mervan Bergusi ve 23 yıllık esaret... ‘Filistin'in Mandela'sı’ hakkında bildiklerimiz

Müebbet hapis cezasına çarptırılan önde gelen Filistinli aktivist Mervan Bergusi'yi tasvir eden bir sanat eseri (Reuters)
Müebbet hapis cezasına çarptırılan önde gelen Filistinli aktivist Mervan Bergusi'yi tasvir eden bir sanat eseri (Reuters)
TT

Mervan Bergusi ve 23 yıllık esaret... ‘Filistin'in Mandela'sı’ hakkında bildiklerimiz

Müebbet hapis cezasına çarptırılan önde gelen Filistinli aktivist Mervan Bergusi'yi tasvir eden bir sanat eseri (Reuters)
Müebbet hapis cezasına çarptırılan önde gelen Filistinli aktivist Mervan Bergusi'yi tasvir eden bir sanat eseri (Reuters)

İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir'in Filistinli mahkûm Mervan Bergusi'nin hücresine girme olayı, sadece siyasi anlamı ve Bergusi'nin hayatı için yarattığı endişe nedeniyle değil, aynı zamanda son yirmi yılda ‘Filistin direnişinin’ en önemli simgelerinden biri olması nedeniyle de geniş yankı uyandırdı.

Sosyal medyada yaygın olarak paylaşılan bir videoda Ben-Gvir’in Bergusi'nin hücresine girerek tehditler savurduğu ve ona “Zafer kazanamayacaksın. İsrail devletiyle uğraşan, çocuklarımızı ve kadınlarımızı öldürenleri yok edeceğiz. Bunu tarih boyunca gördün” dediği duyuldu.

Avukat olan eşi Fadva Bergusi, onun yüzünü tanıyamadığını söyledi.

Beş kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan 67 yaşındaki Bergusi, Rimon Hapishanesi’ndeki hücresinde Ben-Gvir'in tehditlerini dinlerken zayıflamış bir halde görünüyordu.

Peki Bergusi hakkında ne biliyoruz?

Mervan Bergusi, 6 Haziran 1958'de Ramallah'ın kuzeybatısındaki Kobar köyünde doğdu ve 15 yaşında El Fetih’e katıldı. 1976'da 18 yaşına geldiğinde İsrail güçleri tarafından tutuklandı ve bir süre hapis yattı. Hapishanede İbranice öğrendi.

Bergusi, ‘Filistin'in Mandela'sı’ olarak anılır. Filistinli mahkûmlar arasında en eski ve en ünlülerden biridir ve Nelson Mandela gibi küresel bir mücadele sembolü olarak görülür.

Bergusi, üniversite yılları boyunca tutuklanma ve takip edilmeyle karşı karşıya kaldı. 1984 yılında birkaç hafta sorguya çekildi, Mayıs 1985'te 50 günden fazla sorguya çekildi ve aynı yıl ev hapsine çarptırıldı.

) Fadva Bergusi, İsrail’in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir'in kocası Mervan Bergusi'nin hücresine girmesini gösteren videoyu izliyor. (Reuters)Fadva Bergusi, İsrail’in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir'in kocası Mervan Bergusi'nin hücresine girmesini gösteren videoyu izliyor. (Reuters)

Bergusi, Ağustos 1985'te idari tutuklu olarak gözaltına alındı. O yıllarda İsrail, işgal altındaki Filistin topraklarında ‘demir yumruk’ politikasını uyguladı; idari tutuklama ve sürgün politikası yeniden onaylandı.

İntifada

Bergusi, 1987'deki Birinci İntifada'nın liderlerinden biriydi. İsrail yetkilileri onu tutukladı ve Ürdün'e sınır dışı etti. Bergusi yedi yıl orada kaldı.

1994 yılında İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasında imzalanan Oslo Anlaşması uyarınca Batı Şeria'ya geri döndü. 1996 yılında Filistin Yasama Meclisi milletvekili seçildi.

2002'den beri tutuklu

15 Nisan 2002'de İsrail, Bergusi'yi Batı Şeria'nın merkezindeki Ramallah'ın Tira mahallesindeki evinden tutukladı ve mahkemeye çıkardı.

İsrail tarafından Aksa Şehitleri Tugayı’nı kurmakla suçlanan Bergusi bu suçlamayı reddetti.

İkinci İntifada sırasında ortaya çıkan Aksa Şehitleri Tugayı, İsrail ordusu ve yerleşimcilere karşı bir dizi operasyon düzenledi ve İsrail içinde sivilleri hedef alan operasyonlar gerçekleştirdi.

) Fetih Hareketi lideri Mervan Bergusi, 29 Eylül 2003 tarihinde polis arabasına götürülürken (AFP)Fetih Hareketi lideri Mervan Bergusi, 29 Eylül 2003 tarihinde polis arabasına götürülürken (AFP)

20 Mayıs 2004 tarihinde Tel Aviv Merkez Mahkemesi, Bergusi'yi suçlu buldu. Bergusi, FKÖ'nün Batı Şeria'daki genel sekreteri olarak beş suçlamadan suçlu bulundu ve savcılık Bergusi'ye en ağır cezanın verilmesini talep etti. Bergusi, beş kez ağırlaştırılmış müebbet ve kırk yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Aksa Şehitleri Tugayı’nın 2007 yılında Fetih Hareketi’nden ayrıldığını belirtmekte fayda var.

Siyasi ve akademik hayatı

15 yaşında Fetih Hareketi’nde siyasi faaliyetlerine başlayan Mervan Bergusi, siyasi faaliyetleri sırasında Filistin davasına ve iki devletli çözüme destek topladı.

1989 yılında düzenlenen Fetih Hareketi’nin beşinci genel konferansında Bergusi, hareketin devrim konseyinin 50 üyesinden biri olarak seçildi. Bergusi o dönemde Fetih Hareketi’nde bu liderlik pozisyonuna seçilen en genç üyeydi.

Nisan 1994'te Bergusi, işgal altındaki topraklara sürgün edilen ilk grubun başında geri döndü. İki hafta sonra, merhum Faysal el-Huseyni başkanlığında Batı Şeria'da düzenlenen ilk Fetih liderlik toplantısında, oybirliğiyle el-Huseyni'nin yardımcısı ve Batı Şeria'daki hareketin sekreteri seçildi.

1996 Filistin genel seçimlerinin ardından Filistin Yasama Meclisi üyeliğine seçildi; Ramallah ve el-Bireh seçim bölgesinde 12 bin 716 oy alarak Fetih Hareketi'ni temsil etti.

Bergusi, tarih ve siyaset bilimi alanında lisans, uluslararası ilişkiler alanında yüksek lisans derecesine sahiptir ve tutuklanana kadar Ebu Dis'teki Kudüs Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. Ayrıca hapishanedeyken doktora derecesi almıştır. Birçok eseri bulunan Bergusi’nin en meşhur kitapları şunlar: ‘Vaat’, ‘Tutukluluğa Direniş’, ‘Tek Kişilik Hücrede Bin Gün’.

2023 Gazze Savaşı... Tek kişilik hücre ve işkence

Ekim 2023'te, Gazze Savaşı'nın başlamasının ardından Bergusi tek kişilik hücreye konuldu ve en az dört farklı İsrail hapishanesine nakledildi.

Bergusi'nin oğlu Arab, hapishane müdürünün babasına diz çökmesini emrettiğini söyledi. Bergusi bunu reddettiğinde zorla yere indirildi ve bu da omzunun çıkmasına neden oldu.

) İsrail’in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Mervan Bergusi'yi hücresinde tehdit ederken (Reuters)İsrail’in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Mervan Bergusi'yi hücresinde tehdit ederken (Reuters)

Bergusi'nin avukatları, Bergusi'nin Ayalon Hapishanesi'nde tutuklu bulunduğu süre boyunca defalarca dövüldüğünü, hatta diğer mahkûmların önünde çıplak olarak yerde sürüklendiğini bildirdi.

Ayrıca Şubat 2024'te Bergusi'nin Remle Hapishanesi’nin tek kişilik koğuşuna götürüldüğü ve hapishaneler arasında sık sık nakledildiği belirtildi. İnsan hakları grupları bu önlemleri Gazze savaşıyla bağlantılı cezai önlemler olarak nitelendirdi.

6 Mart 2024'te Bergusi'nin elleri kelepçeli halde Megiddo'da kameraların olmadığı bir alana götürüldüğü ve şiddetli bir şekilde dövüldüğü, bunun sonucunda da baygınlık geçirdiği ve bilincini kaybettiği bildirildi. Kaynaklara göre Bergusi'nin yüzünde, sırtında, bacaklarında ve sağ ayağında morluklar vardı.

Mayıs 2024'te avukatı, Bergusi'nin fiziksel olarak zayıf olduğunu belirtti. Avukat, “Bariz kilo kaybı, sağ gözünde görme bozukluğu ve genel sağlık durumunda kötüleşme var” dedi.

9 Eylül 2024'te Bergusi, Megiddo'da tek kişilik hücrede tutulurken bir başka şiddetli saldırıya maruz kaldı. Raporlara göre, kaburga kırıkları, uzuvlarında yaralanmalar, sağ kulağında kanama, sırt ağrısı ve tedavi edilmeyen yaralardan kaynaklanan enfeksiyonlar yaşadı.

Esir takası anlaşması

Mervan Bergusi'nin adı, İsrail ile Hamas arasındaki esir değişimi anlaşmasında geçiyordu, ancak şu ana kadar serbest bırakılmadı.

İsrail basınında yer alan bazı haberlerde, İsrail'in Bergusi'yi ‘Filistin topraklarından uzaklaştırılması’ şartıyla serbest bırakabileceği belirtildi.