عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Üst düzey Cumhuriyetçiler, Biden’a Tahran’a yönelik ‘ayrıntılı bir strateji’ mektubunu sundular

Cumhuriyetçilerin tanınmış simaları, Başkanı bölgedeki ülkelerle diyaloga ve İran'ın bölgesel faaliyetleri ve balistik füze programıyla mücadeleye çağırdılar

Cumhuriyetçi Parti'den Oklahoma Senatörü Jim Inhofe’un geçtiğimiz ay Washington'daki Kongre binasında elinde bir takım dosyalar tutarak yürürken çekilmiş bir fotoğrafı (EPA)
Cumhuriyetçi Parti'den Oklahoma Senatörü Jim Inhofe’un geçtiğimiz ay Washington'daki Kongre binasında elinde bir takım dosyalar tutarak yürürken çekilmiş bir fotoğrafı (EPA)
    Washington/Rana Abtar
TT
20
TT

Üst düzey Cumhuriyetçiler, Biden’a Tahran’a yönelik ‘ayrıntılı bir strateji’ mektubunu sundular

Cumhuriyetçi Parti'den Oklahoma Senatörü Jim Inhofe’un geçtiğimiz ay Washington'daki Kongre binasında elinde bir takım dosyalar tutarak yürürken çekilmiş bir fotoğrafı (EPA)
Cumhuriyetçi Parti'den Oklahoma Senatörü Jim Inhofe’un geçtiğimiz ay Washington'daki Kongre binasında elinde bir takım dosyalar tutarak yürürken çekilmiş bir fotoğrafı (EPA)

Cumhuriyetçi Parti’den önde gelen bir grup senatör, ABD Başkanı Joe Biden'ı İran rejimine güvenip nükleer anlaşmaya geri dönmesi ve Tahran’a uygulanan yaptırımların kaldırılması konusunda uyardı. ABD Senatosu’ndaki Dış İlişkiler, Silahlı Kuvvetler, İstihbarat, Ulusal Güvenlik ve Bankacılık komitelerinde görevli olan bu Cumhuriyetçi senatörler, Başkan Biden'a İran'la başa çıkma hususunda ayrıntılı bir strateji öneren uzun bir mektup yazdılar.
Cumhuriyetçi senatörler, Jim Risch, Marco Rubio, Rob Portman, Jim Inhofe ve Pat Toomey, İran'ın Irak'taki son saldırılarla yeni ABD yönetimini test ettiğini söylerken ABD'nin stratejik hedefinin, İran'ın nükleer amaçlarını engellemek ve bölgedeki istikrarı bozucu faaliyetlerine son vermek olduğunu vurguladılar.
Cumhuriyetçi Parti’nin kıdemli senatörleri, İran'la yapılacak herhangi bir müzakerenin, gelecekteki saldırılara karşı bölgedeki Amerikan tepkisine açık olmakla birlikte ‘İbrahim Anlaşmaları’nı’ genişletme çabalarını da içermesi gerektiğini düşünüyorlar. Senatörler, Başkan Biden’a gönderdikleri mektupta ABD’nin müttefiklerinin, İran tehdidini ele almaları, bölgesel egemenliği artıran reformları desteklemeleri ve müttefikler arasında çok taraflı güvenlik önlemlerini göz önünde bulundurarak yeteneklerini geliştirmeye devam etmeleri gerektiğine işaret ettiler.
Kıdemli senatörler, Washington'ın, gelişmiş silahlar ve balistik füzeler üzerindeki yasağın kaldırılması da dahil olmak üzere çeşitli sorunlar ve rastgele takvimlerle dolu olduğunu hatırlattıkları nükleer anlaşmaya geri dönmemesi gerektiğini vurguladılar.
İleride yapılacak herhangi bir anlaşmanın mevcut kısıtlamaları koruması ve İran'ın komşularını tehdit edememesi için ambargo tarihlerinin uzatılması gerektiğine inandıklarını ifade eden Cumhuriyetçi senatörler, nükleer anlaşmadaki ‘rastgele tarihlerin’ İran'a yaptırımlardan ek muafiyetler verdiğine ve füzeler üzerindeki kısıtlamaların kaldırılmasına yol açacağına inanıyorlar.
Mektupta, İran'la yapılacak herhangi bir anlaşmanın terörizme verdiği destek, balistik füze programı ve Amerikalıları tutuklamasıyla ilgili dosyaları içermesi gerektiğini şart koşan senatörler, İran'ın vekillerinin Esed'in Suriye'de devam eden zulmünü desteklemesinin ve Irak'taki Amerikan askerlerine ve ABD’li diplomatlara saldırmasının şaşırtıcı olmadığını belirttiler. İran’ın vekillerinin Lübnan’ı uçurumun eşiğine getirdikleri ifade edilen mektupta, “İsrail ve Körfez ülkeleri arasındaki ortaklarımızı tehdit ediyorlar. Yemen'deki en büyük insani felakete katkıda bulunuyorlar” denildi.
İran’a yönelik maksimum baskı kampanyasının somut sonuçlar verdiğini ve Tahran'ın kötü niyetli faaliyetlerini olumsuz yönde etkilediğini öne süren senatörler, Başkan Biden’a, Tahran ile daha iyi bir anlaşmaya varmak için bu baskı politikasını kullanma çağrısında bulundular.
Cumhuriyetçi senatörler, Başkan Biden'a, İran'ın taahhütlerine olan bağlılığından emin olmaması gerektiği ve ilk anlaşmanın ardından terörizme destek ve balistik füze programı dosyalarını ele almanın bu anlaşmadaki hataları tekrar edeceği uyarısında bulundular.
Cumhuriyetçi senatörlerin mektubunda yaptırım dosyasıyla ilgili olarak ise bir nükleer anlaşmaya varmak amacıyla herhangi bir mali yaptırımın hafifletilmesinin, ABD yönetiminin diğer dosyaları müzakere etme konusundaki konumunu zayıflatacağı belirtilerek tüm bu dosyaların aynı anda ele alınması gerektiğine dikkat çekildi. Başkan Biden’a, İran'da yapılacak seçimlerden bağımsız olarak bir anlaşmaya varmak konusunda acele etmemesi çağrısı yapılan mektupta, bu tür anlaşmaları kabul eden kişinin İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney olduğuna işaret edildi.
Özenle yazılmış mektup ve nadir görülen detayları, ABD yönetiminin İran’la herhangi bir anlaşma yapmadan önce ABD Kongresi, Körfez ülkeleri ve İsrail'e danışması gerektiğini belirtirken eski Başkan Donald Trump'ın anlaşmadan çekilmesinin sebebinin, Obama yönetiminin iki taraflı destek almak için Kongre'ye danışmaması olduğu hatırlatıldı.
Körfez ülkeleri ve İsrail ile istişarelerin resmi, yoğun ve önerilerine yanıt verici olması gerektiğini vurgulayan senatörler, bu ülkelerin her gün İran tehdidi altında yaşadığını ifade ettiler.
Mektupta şu ifadeler yer aldı:
“Diğer ülkelerin neler yaptıklarını hatırlamalıyız. İsrail varoluşsal bir tehditle karşı karşıyadır ve İran'la ilgili kararlarını buna göre almaktadır. İsrail, ABD de dahil olmak üzere diğer taraflarca varılan herhangi bir anlaşmayı hesaba katmadan kendisini korumak için her zaman ne geriyorsa onu yapacaktır.”
Müzakere masasına geri dönmenin ön şartı olarak yaptırımların kaldırılmasına veya hafifletilmesine ya da İran'ın diğer ülkelerdeki fonlarının serbest bırakılmasına şiddetle karşı çıkan senatörler, İran rejiminin bu fonları, geçmişte söz verdiği gibi ekonomisini düzeltmek için değil, savunma sanayisini genişletmek, vekillerini desteklemek ve halkına baskı uygulamak için kullanacağına işaret ettiler.
Cumhuriyetçi üst düzey senatörler, Irak'taki Amerikan güçlerine yönelik son saldırılara ve İran'ın uranyum zenginleştirme oranını artıracağını açıklamasına değinerek İran rejiminin, Biden yönetimini test ettiğini ve eylemleriyle hoşgörünün boyutunu doğrulamaya çalıştığını belirttiler.
Cumhuriyetçi Parti’nin kıdemli üyeleri olan senatörler Başkan Biden’a gönderdikleri mektupta son olarak, İran'ın ABD'nin ulusal güvenliğine ve dünyanın dört bir yanındaki müttefiklerinin güvenliğine karşı ciddi bir tehdit oluşturduğunu belirterek, “Yönetiminiz, dengeli bir zaman çizelgesi belirleme, önemli bir fikir birliği oluşturma, gelecekte yapılacak herhangi bir anlaşmanın ulusal güvenlik çıkarlarına hitap etmesini ve gelecekte ABD yönetimindeki herhangi bir değişiklikten etkilenmemesini sağlama fırsatına sahiptir” ifadelerine yer verdiler.

Daha fazlasını oku

 
ARAP DÜNYASI

Ankara-Bingazi yakınlaşması ittifaklar haritasını yeniden çiziyor

Çok sayıda Türk şirketi Libya'nın doğusunun yeniden inşasında yer almaya başladı (AFP)
Çok sayıda Türk şirketi Libya'nın doğusunun yeniden inşasında yer almaya başladı (AFP)
TT
20
TT

Ankara-Bingazi yakınlaşması ittifaklar haritasını yeniden çiziyor

Çok sayıda Türk şirketi Libya'nın doğusunun yeniden inşasında yer almaya başladı (AFP)
Çok sayıda Türk şirketi Libya'nın doğusunun yeniden inşasında yer almaya başladı (AFP)

Zayed Hediyye

Türkiye ve Libya'nın doğusundaki siyasi ve askeri taraflar, tüm o sert anlaşmazlıkları, siyasi yabancılaşmaları ve askeri çatışmalarıyla ‘geçmişin sayfasını çevirmek’ başlığıyla ilişkilerinde yeni bir sayfa açtı. Son iki yılda iki taraf arasındaki ilişkiler düzeldi. Taraflar arasındaki ilişkiler, 2019-2020 yılları arasında Trablus Savaşı sırasında oldukça kötüydü.

Ankara ile Bingazi arasındaki ilişkilerde yaşanan bu radikal ve dikkat çekici değişim, Libya Ulusal Ordusu (LUO) lideri General Halife Hafter’in oğlu Korgeneral Saddam Hafter, Türkiye’ya bir ziyaret gerçekleştirdi. Bazı gözlemciler bu ziyareti iki taraf arasındaki siyasi uzlaşının tamamlandığının açık bir kanıtı olarak gördü. Gözlemcilere göre bu ziyaret, Libya'daki siyasi krizin geleceğine ilişkin soru işaretlerini artırırken Libya’daki çatışan taraflara yönelik uluslararası tutumlardaki değişimi yansıtıyor.

Askeri nitelikte bir görüşme

LUO Kara Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Saddam Hafter'in Türkiye ziyareti, Ankara ile Libya'nın doğusundaki liderler arasındaki yakınlaşmanın başlamasından bu yana ilk kez tamamen askeri nitelikte gerçekleşti. Milli Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada “Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Selçuk Bayraktaroğlu’nun davetlisi olarak Ankara’ya gelen Libya Ulusal Ordusu Kara Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Saddam Halife Hafter ve beraberindeki heyeti, cuma günü kabul etti” denildi.

Bingazi'deki LUO Komutanlığına yakın Libyalı kaynaklar görüşmeye ilişkin çok az ayrıntı verirken, toplantıda iki ülke arasındaki iş birliğini arttırmanın yollarının ele alındığını ve ortak çıkarları ilgilendiren bazı bölgesel ve uluslararası konuların yanı sıra ortak çıkarlara hizmet etmek üzere ikili ilişkilerin geliştirilmesinin görüşüldüğünü belirttiler.

Yeni bir başlangıç

Türkiye geçtiğimiz yıl ve bu yılın başlarında Libya Temsliciler Meclisi ™ Başkanı Akile Salih ve LUO Komutanı Halife Hafter'in diğer oğlu Kalkınma Fonu Başkanı Bilkasım Hafter gibi Libya'nın doğusundaki önde gelen siyasi liderleri kabul etmişti. Ancak ilk kez Libya’nın doğusundan üst düzey bir askeri komutanı kabul ediyor.

Bu ziyaretler sonucunda Ankara ile Bingazi arasındaki ilişkiler başta ekonomik olmak üzere her düzeyde gelişti. Çok sayıda Türk şirketi, birkaç hafta önce açılan Bingazi Stadyumu'nun geliştirilmesi ve yenilenmesi gibi büyük projelerin yanı sıra konut ve altyapı alanlarındaki diğer projelerle Libya'nın doğusundaki yeniden inşa çalışmalarına katılmaya başladı.

Stratejik değişimler

Libyalı araştırmacı ve akademisyen Cemal eş-Şatşat, Saddam Hafter’in Ankara ziyaretini uluslararası arenada meydana gelen büyük stratejik değişimler bağlamında değerlendirdi. Trablus Savaşı sırasında Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin (UMH) yanında yer alan Türkiye’nin şimdi önceki tutumundan ziyade tüm Libyalı taraflarla ilişki kurma konusunda daha esnek göründüğünü ifade eden Şatşat’a göre Türkiye, ittifaklarını yeniden değerlendirebilir.

Şatşat, değerlendirmesini şöyle sürdürdü:

“Bu ziyaret, siyasi bir çıkmaza ve iktidar için yarışan güçler arasındaki eşitsizliklere tanıklık eden ve askeri olanlar da dahil olmak üzere tüm tarafları siyasi bir çıkış arayışına iten Libya’daki durum için çok hassas bir zamanda gerçekleşti. Bu çerçevede Libya meselesindeki etkili rolünü, özellikle de Trablus'taki egemen karar üzerindeki etkisini göz ardı etmeden, bölgesel denklemde önemli bir rol oynamaya başlayan Türkiye ile Libya'nın doğusu arasındaki yakınlaşma dikkati çekiyor.”

Farklı olasılıklar

Libyalı gazeteci Mutaz el-Fituri ise bu ziyaretin, başkent Trablus'taki tarafların buna nasıl tepki vereceğine bağlı olarak Libya içinde olumlu ya da olumsuz yansımaları olabileceğini düşünüyor. Fituri'ye göre ziyaret, Libya içinde geniş çaplı bir tartışmaya da yol açabilir, çeşitli askeri ve siyasi güçler arasındaki gerilimin azaltılmasına katkıda bulunup kapsamlı bir çözüme götürecek yeni uzlaşıların bulunmasına da yardımcı olabilir.

Öte yandan bu hamlenin, Hafter ile Türkiye arasındaki yakınlaşmayı siyasi planlarına bir tehdit olarak gören Trablus'taki Ulusal Birlik Hükümeti'ne (UBH) sadık güçler arasında daha fazla bölünmeye kapıyı aralayabileceğini de söyleyen Fituri, “Bu ziyaret, ülkenin batısındaki Türkiye yanlısı güçler ile doğusundaki güçler arasında başka gerilimlere de sebep olabilir. Bu da siyasi ve güvenlik durumunun istikrarını sağlamak için gerçek önlemler alınmazsa çatışmayı yeniden alevlendirebilir” diye konuştu.

Ekonomik gerekçeler

Yazar ve araştırmacı es-Senusi Beskri'ye göre Türkiye, Libya'daki önceliklerini özellikle ekonomik nedenlerle yeniden düzenlemeye başladı. Libya'daki çatışmaların ve bölgesel kutuplaşmanın sona ermesi ya da yavaşlamasının Türkiye'nin çıkarına olduğunu belirten Beskri, böylece Türk şirketlerinin Libya'ya olan borçlarının ödenmemiş dosyalarının kapatılması, onlarcasının Libya'daki projelerde çalışmak üzere Libya’ya geri dönmesi ve ticari alışverişin artması anlamına geldiğini ve bunun da Türkiye'nin lehine olacağına şüphe olmadığını ifade etti.

Ankara’nın Libya'daki çatışmayı kendi lehine çevirmek isteyen uluslararası ve bölgesel bir güce karşı Libya'daki çatışmaya müdahale ettiğini söyleyen Beskri, “Türkiye, UBH ile imzaladığı güvenlik ve askeri anlaşmayla Libya topraklarında yasal olarak bulunma fırsatı elde etti. Bu varlığıyla Türkiye, Libya krizinde ve oradan da Doğu Akdeniz'deki gaz ve petrol kaynaklarıyla ilgili bölgesel çatışmalarda önemli bir taraf haline geldi” şeklinde konuştu.

Gerçekçi yaklaşım

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre UBH'nin Ekonomik İşlerden Sorumlu eski Devlet Bakanı Selame İbrahim el-Guveyl LUO Kara Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Saddam Hafter'in Ankara ziyaretin ‘Libya ve bölgesel jeopolitik düzeydeki temel değişimleri yansıttığını’ söyledi.

Guveyl, sosyal medya hesaplarından yaptığı siyasi analizde bu hamlenin son derece sembolik olduğunu belirterek, “Ziyaret, geçici ya da keyfi çözümlere değil, ortak stratejik çıkarlar temelinde bölgesel uzlaşı inşa etmeye dayalı yeni bir aşamaya işaret ediyor. Bölgesel ve uluslararası güçler devleti yeniden örgütlemeye ve özellikle askeri ve sivil düzeyde etkin kurumlar inşa etmenin yanında kalkınma ve yatırımları hızlandırmak için durumu hazırlama becerisine sahip olanları desteklemeye çalışırken Libya kaosun esiri olmaya devam edemez” ifadelerini kullandı.

Guveyl, analizinde şunları söyledi:

“LUO, Ortadoğu ve Akdeniz'de meydana gelen dönüşümler ve artan jeopolitik ve ekonomik baskılar nedeniyle ittifaklar haritasının yeniden çizilmesi çerçevesinde ülkenin istikrarının ve en güçlü olanın hayatta kalmasının ve kurumları yeniden düzenleme vizyonuna ve yeteneğine sahip olanların hayatta kalmasını sağlar.”

Diğer taraflara verilen mesajlar

Buna karşın Libyalı gazeteci Muhammed Hareke, Saddam Hafter'in Ankara ziyaretinin sonuçlarını farklı bir şekilde değerlendirdi. Hareke’ye göre bu ziyaret, Libya krizi konusunda bölünmüş olan büyük uluslararası güçlere, diplomasilerini Libya'daki saha ve ekonomik gelişmelerle orantılı bir şekilde yeniden yönlendirmede Türkiye örneğini takip etmeleri yönünde bir mesaj niteliğinde.

Hareke, bu ziyaretin, siyasi çözüme yönelik gerçek bir adım olarak görülmesi halinde diğer ülkeleri Libya'ya yönelik tutumlarını yeniden değerlendirmeye teşvik edebileceğini ve Libyalı taraflara aralarındaki anlaşmazlıkların üstesinden gelmeleri ve sürdürülebilir bir çözüm için bir çerçeve oluşturmaları yönünde baskı yapabileceğini söyledi.

Ziyaretin aynı zamanda Türkiye'nin Libyalı taraflara yönelik tutumundaki bir değişimi de yansıtabileceğini vurgulayan Hareke, “Ancak bu, Türkiye'nin Trablus'taki UBH’yi desteklemekten tamamen vazgeçip Hafter'in yanında yer aldığı anlamına gelmiyor. Daha ziyade Libya'daki nüfuzunu çok boyutlu bir çerçevede genişletme çabası olabilir” değerlendirmesinde bulundu.