İran'ın baş müzakerecisi ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, nükleer anlaşmanın tarafları arasında, Washington ve Tahran ile karşılıklı uyum imkanını ele almak üzere Viyana'da yapılması planlanan görüşmelere iki gün kala İran’a uygulanan tüm yaptırımların aynı anda kaldırılması gerektiğini vurgulayarak nükleer anlaşmaya dönüşün kademeli olarak gerçekleşmesini reddetti.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ise, Avrupa ülkelerindeki meslektaşları ile telefon görüşmelerine devam etti. Görüşmelerde, ABD'nin, eski Başkan Donald Trump'ın İran’ı nükleer programına ilişkin geniş kapsamlı kısıtlamaların yer aldığı, bölgesel davranışlarını ele alan, balistik füzelerin geliştirilmesi ve yayılmasına yönelik programını düzenleyen daha kapsamlı bir anlaşma yapmaya zorlamak amacıyla baskı uygulamak için çekildiği anlaşmaya geri dönüşü tartışıldı.
ABD Başkanı Joe Biden yönetimi geçtiğimiz haftalarda, uluslararası toplum için endişe kaynağı olan Tahran ile ilgili konuları ele alma sözü verirken Tahran'ın şuan reddettiği kapsamlı bir anlaşmaya ulaşmak amacıyla önceki yönetimin uyguladığı baskı politikası yerine diplomatik yola dönmek istiyor.
İran'ın resmi haber ajansı IRNA’nın haberine göre İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, İngiliz mevkidaşı Dominic Raab ile yaptığı telefon görüşmesinde, önceki gün Fransız mevkidaşı Jean-Yves Le Drian’a telefonla ilettiği talepleri tekrarlayarak yarın Viyana'da yapılması planlanan görüşmelerde üç Avrupa ülkesinin (Fransa, Almanya ve İngiltere) ‘yapıcı’ bir rol oynamasını istedi.
Dışişleri bakanları Zarif ve Raab, başta 4+1 (BMGK’nın 4 daimi üyesi İngiltere, Çin, Fransa, Rusya ve Almanya) ülkeleri ile çevrimiçi gerçekleştirilen nükleer anlaşmaya ilişkin görüşme olmak üzere nükleer anlaşma ile ilgili son gelişmeleri ele aldılar. Bakan Zarif, İran'ın ‘yaptırımların kapsamlı ve nihai olarak kaldırılması’ talebini bir kez daha vurguladı. Bunun yanı sıra İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, İran ile nükleer anlaşmanın tarafları arasında yarın Viyana'da yapılması planlanan görüşmelerde ülkesinin ‘ABD ile ne doğrudan ne de olarak dolaylı müzakereleri olmayacağını’ ve bunun ‘tamamen teknik bir mesele’ olduğunu söyledi. Arakçi, ABD'nin 2018 yılında nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinden sonra Amerikalıların ‘alması ve teyit etmesi gereken önlemler’ arasında Tahran'a uygulanan yaptırımların kaldırılmasının da olması gerektiğinin altını çizdi.
IRNA’nın haberine göre Arakçi, Viyana’da nükleer anlaşma konusunda 4+1 ülkeleri ile gerçekleşecek görüşmede sergilenecek tutumun, İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney ve yetkililer tarafından yinelenen rejimin sağlam pozisyonlarına dayandığını söyledi. Arakçi, “4 + 1 ülkeleriyle müzakere edeceğiz ve nükleer anlaşmaya dönüş taleplerimizi ve koşullarımızı açıklayacağız” dedi. Ülkesinin 4 + 1 ülkelerinin ABD’yi ikna etmek için uygun gördüğü her hangi bir yolda ve şekilde çalışacağına işaret eden Arakçi, “Nükleer anlaşmaya geri dönüş şartımız ve talebimiz ABD’nin nükleer anlaşmada öngörülen tüm yükümlülüklerini yeniden yerine getirmesidir. Biz, bu yükümlülükleri doğrulamadan ve anlaşmaya geri dönmeden önce, (ABD) uyguladığı yaptırımları kaldırmalı” ifadelerini kullandı.
Nükleer anlaşmaya kademeli olarak geri dönüş için eşzamanlı adımlar atılması önerisini kabul etmeyeceklerini vurgulayan ve ülkesinin beklentilerini yüksek tutan Arakçi, “Herhangi bir projemiz veya adıma karşılık adım atma planımız yok. Trump nükleer anlaşmadan çekildikten sonra yeniden uygulanan tüm yaptırımları kaldırmak ABD’nin görevi. Bu konuda ABD'nin anlaşmaya dönmesinin yolu gayet açık ve net. Anlaşmadaki taahhütlerimize geri dönmemiz için ABD’nin yaptırımları kaldırması gerekiyor. Her iki tarafın da son adımı atması gerekir. Bu adım, 4 + 1 ülkeleri ile yaptığımız görüşmelerde belirlenecektir” şeklinde konuştu.
Öte yandan İran Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin açıklamaları ve tutumları, geçtiğimiz cuma günü Clubhouse uygulaması aracılığıyla düzenlenen bir panele katılan İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi’nin nükleer anlaşma krizine yakın bir çözüm konusunda ‘iyimser’ ifadeler yer alan açıklamalarıyla açık bir şekilde ters düşüyor. Salihi açıklamasında, “Görüşmeler çıkmazdan kurtuldu. Bir çözüme ulaşmanın eşiğindeyiz” dedi. İran ile nükleer anlaşmanın tarafları arasında cuma sabahı video konferans aracılığıyla gerçekleşen toplantıya ilişkin yorumda bulunan Salihi, “Birkaç adım atmayı başardık. Görüşmeler siyasi konuların ötesine geçti ve teknik konulara girdik. Teknik görüşmelerin önümüzdeki Salı günü yapılması planlanıyor” diye konuştu.
Nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılmasıyla ilgili görüşmelerin hızlanıp hızlanmadığına ilişkin soruya ‘evet’ yanıtını veren Salihi, nükleer anlaşmanın taraflarının 18 Haziran'da yapılması planlanan İran cumhurbaşkanlık seçimleri öncesinde bir çözüme ulaşma olasılığı hakkındaki bir soruyu ise Viyana’da yapılacak görüşmelere işaret ederek, “Nükleer anlaşma konusu önümüzdeki hafta netleşecek” şeklinde cevapladı.
Salihi’nin açıklamalarından birkaç saat önce Biden yönetiminin İran Özel Temsilcisi Robert Malley, iki tarafın nükleer anlaşmaya uymaya devam etmesi için nelere ihtiyaç duyacağına ilişkin bir tartışmaya atıfta bulunarak, Washington ve Tahran'ı terazinin aynı kefesine koydu. Malley, “İlk adım olarak, önümüzde zorlu tartışmalar olsa da doğru yol budur” dedi.
Diğer yandan İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, geçtiğimiz Aralık ayında Meclis tarafından kabul edilen ve hükümetin Mayıs 2018'deki nükleer anlaşmaya yönelik uyguladığı ilk ihlal paketinin ardından ikinci bir nükleer anlaşma ihlal paketi uygulamasını gerektiren yasayı savundu. Yasanın, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın önce İran’ın davranışını değiştirmesi konusundaki ısrarı nedeniyle çöküşün eşiğine gelen, Demokratların eski Başkan Barack Obama'nın yönetimi için diplomatik bir ‘başarı’ olarak gördükleri nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmak isteyen ABD Başkanı Joe Biden üzerindeki baskının artırmayı hedeflediği düşünülüyor. Kalibaf, geçtiğimiz Aralık ayında Meclis’ten geçen 'yaptırımlara karşı stratejik adım' adı altındaki yasanın, ‘nükleer endüstrinin kilitlerini açtığını ve tek taraflı oyunun yönünü değiştirerek zamanın İran'ın lehine işlemesini sağladığını’ söyledi.
İran Meclis Başkanı Kalibaf, ABD yönetimine hitaben, “İran'ın yaptırımların kaldırılmasına ilişkin stratejisi, yaptırımların etkilerini ortadan kaldırmaya odaklıdır. Amerikalılar bir karar vermeli ve yaptırımların tamamen kaldırılmasını sağlamalı. Kağıt üzerindeki vaatler veya yaptırımların kısmi olarak kaldırılması, İran halkının taleplerini karşılamayacaktır” ifadelerini kullandı.
İranlı yetkililer ile halk arasında ortak söylem olduğunun altını çizen Kalibaf, yaptırımların etkili bir şekilde kaldırılması için pratik bir adım beklendiğine işaret ederek, “(Yaptırımların kaldırıldığını) teyit ettikten ve yaptırımların kaldırılmasının kağıt üzerinde olmadığından emin olmamızın ardından nükleer anlaşmada öngörülen yükümlülüklerimizi yeniden uygulayacağımızı defalarca kez duyurduk” şeklinde konuştu.
Buna karşın İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı İran'ın yarı resmi haber ajansı Fars’ın haberine göre İranlı milletvekilleri dün bir açıklama yaparak, ‘4 + 1 ülkeleriyle nükleer anlaşmaya ilişkin atılacak eşzamanlı adımları belirlemeye yönelik herhangi bir müzakere yapılmasının Aralık ayında Meclis’ten geçen yasaya aykırı olduğunu söylediler. Açıklamada, “ABD’nin anlaşmaya geri dönmesi için tüm yaptırımların kaldırılması gerekiyor” denildi. Bu arada İran Meclisi dün, ayrıntılarının gizli tutulması nedeniyle geçtiğimiz hafta kamuoyunun ana gündem maddesi haline gelen Tahran ile Pekin arasındaki kapsamlı stratejik iş birliği anlaşmasını imzalamasını destekleyenler arasına katıldı. Meclis Başkanı Kalibaf, anlaşmanın ABD’ye yönelik ‘önemli bir uyarı’ olduğunu ve uluslararası ilişkilerin ‘ABD pahasına hızla değiştiğini’ söyledi.
Anlaşma ile ilgili kapalı olarak yapılan meclis oturumunda, anlaşmanın imzalanmasından duydukları memnuniyeti ifade eden Kalibaf, “Dünyanın Batı ile sınırlı olmadığı ve gelecek yüzyılın Asya yüzyılı olduğu düşünüldüğünde, bu anlaşmanın imzalanması stratejik bir adımdır. Aynı zamanda bu adım, ABD’nin uluslararası ilişkilerin kendisine rağmen hızla değiştiğini fark etmesi için önemli bir uyarıdır” dedi.
Kalibaf, ABD’nin artık tek taraflı olarak diğer ülkelere dayatabileceği bir model, program veya anlaşma sunacak durumda olmadığını da sözlerine ekledi.
Tahran nükleer anlaşmanın canlandırılması için karşılıklı adımlar atılması önerisini reddederken yaptırımların kapsamlı bir şekilde kaldırılmasını şart koştu
Arakçi: ABD ile ne doğrudan ne de dolaylı müzakeremiz olmayacak
Tahran nükleer anlaşmanın canlandırılması için karşılıklı adımlar atılması önerisini reddederken yaptırımların kapsamlı bir şekilde kaldırılmasını şart koştu
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة