Lübnan’da ekonomik kriz iftar sofralarını vurdu

Lübnanlıların durumunu özetlemek için bu yıl Ramazan ayı ile geçtiğimiz yıl Ramazan ayındaki gıda fiyatlarını karşılaştırmak için basit bir hesaplama yeterliyken iftar sofralarında çok sayıda özleyecekleri öğeler bulunuyor.
3 bin Lübnan lirasını (lbp)  (2 dolar) geçmeyen pirincin fiyatı şimdilerde 8 bin lbp’den satılıyor. Fakir yiyeceği olarak adlandırılan mercimek ise 15 bin lbp’den satılırken, önceki dönemlerde 13 bin lbp (8,5 dolar) bulan 5 litre yağ fiyatı 7 kat artarak 90 bin lbp oldu. Tüccarlar ise karaborsada 13 bin lbp’ye ulaşan dolar kuruna güvenmeye başladı.
Beyrut Amerikan Üniversitesi (AUB) Kriz İzleme Grubu dün yayınladığı endekste, hurma, mercimek, salata, yoğurt gibi temel öğünlerden oluşan bir iftar menüsünün kişi başı 12,5 bin lbp (8 dolar), 5 kişilik bir menünün ise 60.250 lbp (40 dolar) olduğunu ortaya koydu. Bu demek oluyor ki bir ailenin aylık iftar masrafı ülkedeki asgari ücretin iki buçuk katı.  Hesaplanan maliyetler arasında su, meyve, tatlı, elektrik, doğalgaz faturaları ve temizlik ürünleri yer almıyor.
AUB Kriz İzleme Grubu, Lübnan’da aylık geliri 1 milyon 100 bin lbp’yi geçmeyen ailelerin yüzde 42,5’inin geçim sıkıntısı yaşadığını bildirirken, tüm bölgelerde durumun zorlaşacağını bildirdi. Önceki yıllara kıyasla temel iftar maliyet endeksinde hızlı bir artış görülüyor. 2018 yılında aylık 445 bin lbp, 2019’da 467 lbp iken 2020 yılında bu rakam 600 bin lbp’yi buldu.
Süpermarket sırasında bekleyen bir Lübnanlı vatandaş Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda, makarna gibi tok tutan ucuz yiyeceklere güvendiklerini söyleyerek, Ramazan ayı için ayırdığı bütçenin aynı olduğunu pirinç, şeker, yağ ve diğer bakliyatlara zar zor yeteceğini söyledi. Kadın, fettuş salatasının ise gün be gün fiyatlara göre sofrada olup olmayacağının belli olacağını kaydetti.
İlk bakışta Lübnanlı kadının süpermarket sırasında bir saat beklemesinin nedeni yeni tip koronavirüs (Kovid-19) önlemleri olmuş olarak görülse de vatandaşların asıl yağ ve şeker için sırada beklediği anlaşılıyor. Lübnanlılar gıda ürünlerinin artmasıyla birlikle 3 bin 900 lbp bazında satılan sübvansiyonlu ürünlere akın etti. Temel ürünler paralel piyasada 12 bin lbp’yi, aşıyor. Sübvansiyonlu ürünlerin sayısı Pazar ihtiyacından çok daha azdır.
Lübnan Gıda, Tüketici Ürünleri ve İçecek İthalatçısı Sendikası Başkanı Hani Bohsali Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, ithal sübvansiyonlu malzemelerin yüzdesinin geçtiğimiz aylarda düştüğünü ve hali hazırda düşmeye devam ettiğini söyledi. Bohsali açıklamasında bunun nedenin, Lübnan Merkez Bankası ve Ekonomi Bakanlığı’nın bazı durumlarda sübvansiyonlu malzeme ithal eden tüccarların talebi üzerine 3 ayı aşkın fazla bir süre için onayının geciktiğini söyledi.
Geçtiğimiz ay, sübvansiyonlu malzemelerin satış noktalarında sınırlı satış nedeniyle vatandaşlar arasında bu malzemelerin temininde sorun yaşandı.
Diğer malların fiyatı ise dolar kuruna göre farklılık gösteriyor. Ancak sorun Lübnan para biriminin dolar karşısında yaşadığı keskin düşüş.
Yaklaşan Ramazan ayı ile birlikte Ekonomi Bakanlığı satış noktalarını yoğunlaştırarak çok sayıda ihlali kaydetti. Konuyla ilgili Şarku’l Avsat’a konuşan bir kaynak, Bakanlığın sürekli fiyatları takip ettiğini ancak 22 bin satış noktasını 77 ekrandan takip etmenin zor olduğunu bu sebeple yerel otoriteyi temsil eden belediyeler birlikte çalıştıklarını kaydetti. Bakanlık kaynağı açıklamasında, son dönemlerde Ekonomi Bakanlığı’na aktarılan ihbarlarda çok sayıda ihlallere aracılık eden belediyelerin olduğunu söyledi.
Kaynak açıklamasında, hayvancılık ithalatçıları etlerin kasaplara sübvansiyonlu bir fiyata teslim edilmesini garanti eden bir mekanizma üzerinde çalışmaya başlanıldığını söyledi. Bu bir kilo etin 75 bin lbp fiyatına ulaştıktan sonra artık 48 bin lbp’yi aşmayacağı anlamına geliyor.
Temel gıda maddelerini çok sayıda Lübnan vatandaşı için elde etmek zorlaşsa da jellab ve tatlılar gibi gerekli olmayan gıda maddeleri zengin sınıfa has oldu. Geçtiğimiz Ramazan ayında iki litrelik bir jellab 9 bin lbp (6 dolar), bir kilo tatlının fiyatı ise 70 bin lbp’den başlıyor.
Uluslararası Bilgi Kurumu, geçtiğimiz hafta Paskalya bayramı sebebiyle 100 aileden oluşan bir ankette Lübnanlı ailelerin yüzde 45’inin bayram tatlıları yapamadığını tespit ederken, yüzde 35’i ise antepfıstığı ve ceviz yerine hurma ve şeker koyarak düşük maliyetle tatlı yaptığını ortaya koydu. Bu durum Lübnanlı ailelerin yüzde 95’inin bayram alışkanlıklarını değiştirdiği anlamına geliyor.
Uluslararası Bilgi Kurumu’na göre, bu yıl bayram şeker satışları geçtiğimiz yıla göre yüzde 45 artış yaşadı.