Birleşmiş Milletler, Cezayir'de insan hakları konusunda "artan endişeyi" dile getirdi

Cezayir'de güvenlik güçleri başkentte güç kullanarak barışçıl gösterileri dağıttı (AP)
Cezayir'de güvenlik güçleri başkentte güç kullanarak barışçıl gösterileri dağıttı (AP)
TT

Birleşmiş Milletler, Cezayir'de insan hakları konusunda "artan endişeyi" dile getirdi

Cezayir'de güvenlik güçleri başkentte güç kullanarak barışçıl gösterileri dağıttı (AP)
Cezayir'de güvenlik güçleri başkentte güç kullanarak barışçıl gösterileri dağıttı (AP)

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, Cezayir'deki hak ve özgürlüklerin durumuna ilişkin "artan endişeyi" dile getirirken, ülkenin başkentinde dün düzenlenen Hirak gösterilerinde güvenlik güçleri aralarında Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) Muhabiri Halid Dararni'nin de bulunduğu altı gazeteciyi tutukladı.
AFP’nin haberine göre, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Sözcüsü Rupert Colville, dün Cenevre'de düzenlediği bir basın toplantısında şunları söyledi: “BM, "düşünce özgürlüğü ve barışçıl toplanma hakkı gibi birçok temel hakkın hâlâ saldırı altında olduğu" Cezayir'deki durumla ilgili artan endişesini dile getiriyor.”
Cezayir'de haftalık olarak düzenlenen rejim karşıtı Hirak gösterilerinin 13 Şubat'ta yeniden başlamasından bu yana, BM’nin "barışçıl göstericilere karşı aşırı güç kullanımı ve tutuklamalara devam edildiğine" dair raporlar aldığını açıklayan Colville, “Cezayirli yetkililer "barışçıl gösterileri dağıtmak için şiddet kullanmayı bırakıp, düşünce, ifade ve barışçıl toplanma haklarını kullanan kişilerin keyfi olarak tutuklanmasına ve gözaltına alınmasına son vermeli. Nisan ve Mayıs aylarında dört kez öğrenci yürüyüşleri yasaklandı ve yetkililer gösterilerin toplanma noktalarına erişimini engellemeye devam etti. Geçtiğimiz iki ay içinde aktivistler, insan hakları savunucuları, öğrenciler, gazeteciler, blog yazarları ve sıradan vatandaşlara karşı kovuşturmalar devam etti. Hirak aktivistleri, bu yılın Şubat ayında ilan edilen Cumhurbaşkanlığı affından sonra dahi çok geniş yasalar temelinde yargılanıyor. Yetkililer insan hakları ihlallerine ilişkin tüm iddialara yönelik hızlı, tarafsız ve etkili soruşturmalar yürütmeli ve mağdurların tazminat almalarını sağlamalı" şeklinde konuştu.
Bu bağlamda aktivistler dün, polisin 11 aylık tutukluluğunun ardından geçen Şubat ayında hapisten çıkan Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) Muhabiri Halid Dararni'yi tutukladığını söylediler. Ayrıca "El-Haber" gazetesinden Mustafa Bustami, "El-Vatan" gazetesinden Sami Harum ve "Interlini" haber sitesinden Feryal Buziz ve "Road News" haber sitesinden Hekim Hamiş de tutuklanan gazeteciler arasında yer aldılar.
Güvenlik güçleri, öğrencileri başkentteki "Şehitler Meydanı’nda” toplandıkları anda dağıtmak için güç kullandı ve birçoğunu gözaltına aldı. Gösterilerde yer alan Dil Fakültesi öğrencisi Mervan Razik, Şarku’l Avsat'a şunları söyledi: “Şiddet içermeyen siyasi sloganlar atan veya yasalarca suç sayılan herhangi bir şeye imza atmayan barışçıl öğrencilere karşı bu şiddetin nedenini açıkçası anlamıyoruz. Cumhurbaşkanı gösterilerin kendisini rahatsız etmediğini söylemedi mi?”
Tizi Ouzou ve Bejaia eyaletlerindeki (başkentin doğusundaki Kabiliye bölgesi) gazeteciler, güvenlik güçlerinin öğrenci gösterilerini alışılmadık bir şekilde engellediğini belirttiler. Çünkü, polis bu iki valilikteki düzenlenen gösterilerde aktivistlerle genellikle müdahalede bulunmadılar. Gözlemciler, son haftalarda protestolarda gözlenen "hatanın" hükümetin, önümüzdeki hafta başlayacak parlamento seçim kampanyası öncesinde bu gösterileri sona erdirmesine neden olabileceğini belirtiyor.
İçişleri Bakanlığı, Cuma günkü Hirak gösterilerinin düzenlenmesine izin vermeyeceği yönünde güçlü bir izlenim bıraktı. Pazar günü, "haftalık yürüyüşlerle ilgili tehlikeli karışıklıklar" konusunda uyaran Bakanlık, göstericilere gösteri izni için başvuruda bulunmalarını şart koştu.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.