Suriye’de bölgeler arasındaki sınırlar ABD- Rusya uzlaşısına kadar sabitledi

Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalında barınan yerinden edilenler, günlük yaşamlarını sürdürmeye çalışıyor. (AFP)
Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalında barınan yerinden edilenler, günlük yaşamlarını sürdürmeye çalışıyor. (AFP)
TT

Suriye’de bölgeler arasındaki sınırlar ABD- Rusya uzlaşısına kadar sabitledi

Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalında barınan yerinden edilenler, günlük yaşamlarını sürdürmeye çalışıyor. (AFP)
Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalında barınan yerinden edilenler, günlük yaşamlarını sürdürmeye çalışıyor. (AFP)

ABD ile Rusya arasında ‘adıma karşılık adım’ anlaşmasının beklendiği bir dönemde Suriye’nin üç nüfuz alanı arasındaki sınırlar da sabitlenmiş durumda. Anlaşma, kapsamlı bir çözüme kapı aralıyor. Ancak Suriye çatışması on birinci yılına girerken beklenen çözümü dayatmak ve istikrarlı hale getirmek tek başına yeterli değil.
Şam, Moskova ve Tahran iki yıl önce Batı’nın Suriye’ye yönelik yaptırımlarını hafifleteceği, izolasyonu kıracağı ve bunun yanı sıra İdlib’in kontrolünü yeniden sağlamak için askeri bir süreç başlatarak Fırat’ın doğusundaki nüfuzun yeniden tesis edileceği düşüncesiyle harekete geçmişti. Ancak bu gerçekleşmedi.
Moskova geçen yıl mart ayında Suriye’nin kuzeybatısındaki Türk askeri varlığı nedneiyle şaşkınlığını dile getiridi, daha sonra Ankara ile ateşkes anlaşması imzaladı. Değişim bu kadarla sınırlı kalmadı. Joe Biden bu yılın başlarında Beyaz Saray’da göreve geldi. Moskova ve Washington arasında da ateşkes gerçekleşti.
Ayrıca Caesar (Sezar) Yasası’nı hayata geçiren ABD, Şam’a yaptırım uygulamak için Avrupa Birliği (AB) ve İngiltere ile koordinasyon içinde çalıştı. Bu durum, kamu ve özel sektörlerden siyasi normalleşme ve ekonomik iş birliği arayanların isteklerini sınırlayan yasal ve siyasi bir tavan oluşturdu.
Yaklaşık 1,5 yıl boyunca Anayasa Komitesi çalışmalarında siyasi bir çözüme ve atılımlara yönelik pratik bir adım atılmadı. Öyle ki Moskova, 2254 sayılı kararın tüm maddelerine alternatif bir adım attı. Aynı şekilde üç bölge arasındaki temas hatları değişmedi ve her bölge kendi programını takip etti. Şam’da parlamento seçimleri düzenlendi. İki hafta sonra ise hükümet bölgelerinde ve uluslararası alandaki bazı diplomatik misyonlarda cumhurbaşkanlığı seçimleri gerçekleştirilecek.
Mevcut durumda el-Badiye’de, Rusya’nın koruması altında yürütülen mücadelede DEAŞ’a karşı bir savaş yürütülüyor. Dera ve es-Suveyda kırsalında bazı suikastlar ve genişleme faaliyetleri hız kazandı. Resmi siyasi söylem açısından Suriye devletinin her yerinde kontrol ve egemenliğin yeniden sağlanması konusunda bir ısrar mevcut. Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında ‘ulusal gündeme’ uygun reform vaatleri yapıldı. Şam, Rusya ve İran üslerinin ve güçlerinin varlığından yararlanıyor.
Fırat’ın doğusunda, Özerk Yönetim’i yetkilendirme ve Kürt- Kürt siyasi anlaşmalarının uygulanması meselesi var. Bu duruma ABD liderliğindeki Uluslararası Koalisyon’la koordineli olarak DEAŞ hücrelerini kovuşturmak üzere yürütülen bir hamle ve binlerce Arap, yabancı ve yerlerinden edilmiş DEAŞ militanını içeren ‘el-Hol devletçiği’ sorununu çözme çabaları eşlik ediyor. Ayrıca bu yönetim ve kapsamındaki Kürt güçlerin siyasi olarak tanınması çabaları da gündemde. Özerk Yönetim, Koalisyon ve ABD güçlerinin varlığından yararlanıyor.
Ülkenin kuzeybatısında da benzer bir durum yaşanıyor. Nusra Cephesi’nin mirası olan Heyetu Tahriru’ş Şam (HTŞ), siyasi tanınırlık elde etmeye çalışıyor ve lideri Ebu Muhammed el-Cevlani konuşmalarını ve tezahürlerini ABD ve Batı’ya vaaz verecek şekilde değiştirdi. HTŞ ayrıca ülkenin kuzeyindeki diğer gruplarla birlikte kontrolünü genişleten ‘geçici hükümet’ ile rekabet halinde ‘kurtarma’ hükümetini ve kurumlarını güçlendirmeye çalışıyor. Nitekim HTŞ, Şam’dakine paralel olarak, zorunlu şekilde orduya alım hususunda bir süreç başlattı. DEAŞ ve radikalizm yanlılarının peşine düşmeye de devam ediyor. Bölgeden gelen haberlerde Türk kuvvetlerinin ve askeri üslerinin de varlığından yararlandığı iddia ediliyor.
Bölgelerdeki yabancı askeri varlıklar, tek başlarına kapsayıcı değil. Her biri, malların ve yardımların geçişi için ‘temas hatları üzerinden geçişler’ açarak her bölge ile diğeri arasındaki anlaşmalar ve pazarlıklar yoluyla çıkışlar arıyor.
ABD, istikrarı desteklemek ve Fırat’ın doğusundaki bölgelere yönelik yaptırımlarda insani muafiyetler sağlamak için donmuş fonları serbest bırakma sözü verdi. Aynı şekilde yetkisi 10 Temmuz’da sona eren ‘sınır ötesi’ insani yardımlar kararını genişletme ve geçişleri Türkiye- Kuzey Suriye ve Irak- Doğu Suriye’yi kapsayacak şekilde üçe çıkarmayı taahüt etti.
Ancak Rusya, Batı’nın yaptırımlar ve izolasyon uyguladığı sınırlar karşısında, koronavirüs ile mücadele başlığı altında Suriye hükümetine bazı fonlar ve insani yardım sağladı. Ayrıca  Şam’ı Arap Birliği’ne geri döndürmek için de çalışmalar yürütüyor.
Diğer yandan Washington, Biden’ın yönetime gelmesinden bu yana ‘Sezar Yasası’ kapsamında herhangi bir yaptırım uygulamadı. Şam’a yönelik Arap adımlarını takip ediyor. Ayrıca tıbbi, insani ve gıda alanlarında da muafiyetler sağladı.  
Suriye’ye müsamaha göstermenin Rus tarafını ‘sınırların ötesine’ yardım sağlamak için uluslararası kararı genişletmeye teşvik edeceğine ilişkin de bir görüş var. İkili ilişkilerdeki gerilemeye rağmen bu işaretlerin ABD’lilerin ve Rusların Suriye’de ‘adıma karşılık adım’ sürecine başlamalarına hazırlık olduğu da iddia ediliyor.  Batılı bir diplomat konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede “Kapsamlı çözümü başlatmanın tek yolu budur” dedi.



Tunus, Gannuşi dahil olmak üzere önde gelen siyasetçilere ağır hapis cezaları verdi

Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi (DPA)
Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi (DPA)
TT

Tunus, Gannuşi dahil olmak üzere önde gelen siyasetçilere ağır hapis cezaları verdi

Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi (DPA)
Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi (DPA)

Tunus merkezli radyo istasyonu Mosaique FM dün bir mahkemenin, Nahda Hareketi lideri Raşid el-Gannuşi ve eski güvenlik yetkilileri de dahil olmak üzere önde gelen siyasetçilere komplo kurmak suçlamasıyla 12 ila 35 yıl arasında hapis cezaları verdiğini bildirdi.

Bu davada devlete karşı komplo kurmakla suçlananlar arasında, Cumhurbaşkanı Kays Said'in eski Özel Kalem Müdürü Nadia Akkaşa da bulunuyor.

Hakkında 35 yıl hapis cezası bulunan Akkaşa ülkeden kaçtı.

Mosaique FM, bu davada sanık olan eski Başbakan Yusuf eş-Şahid'in, kendisini ceza mahkemesine sevk eden iddianame kararını temyiz ettiğini, temyiz sonucu beklendiği için bu kararın şimdiye kadar hükümlerin kapsamına girmediğini belirtti.

İslami çizgideki Nahda Hareketi’nin deneyimli lideri Gannuşi (84), 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Cumhurbaşkanı Said tarafından feshedilen meclisin başkanı olan Gannuşi, 2023 yılından beri hapiste ve son birkaç ay içinde ayrı davalarda toplam 27 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Bu davada 21 kişiye suçlama yöneltildi, bunlardan 10'u halihazırda hapiste, 11'i ise ülkeden kaçtı.

Mahkeme, eski İstihbarat Teşkilatı Başkanı Kemal Keyzani'yi 35 yıl hapis cezasına, eski dışişleri bakanı Rafik Abdusselam’ı 35 yıl hapis cezasına ve Raşid Gannuşi'nin oğlu Muaz Gannuşi'yi 35 yıl hapis cezasına çarptırdı. Üçü de ülkeden kaçtı.

Cumhurbaşkanı Said, 2021 yılında meclisi feshetti ve ülkeyi kararnamelerle yönetmeye başladı. Ardından bağımsız yargı yüksek konseyini feshetti ve onlarca yargıcı görevden aldı. Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre muhalefet bu hamleyi, 2011 yılında ‘Arap Baharı’ ayaklanmalarını tetikleyen ‘yeni doğan demokrasiyi baltalayan bir darbe’ olarak nitelendiriyor.

Cumhurbaşkanı Said ise bu suçlamaları reddediyor ve attığı adımların yasal olduğunu ve siyasi elitler arasında yıllardır süren kaos ve yolsuzluğu sona erdirmeyi amaçladığını söylüyor.

Cumhurbaşkanı Said'in 2021 yılında iktidarın büyük bir kısmını ele geçirmesinden bu yana muhalefet liderlerinin çoğu, bazı gazeteciler ve Said'i eleştirenler hapiste tutuluyor.

Bu yıl, başka bir mahkemede muhalefet liderleri, iş adamları ve avukatlara yine komplo suçlamasıyla 5 ila 66 yıl arasında değişen hapis cezaları verildi. Muhalefet, bu davanın Cumhurbaşkanı Said’in muhaliflerini bastırmak için uydurulmuş olduğunu söylüyor.

İnsan hakları grupları ve aktivistler, Said'in Tunus'u açık bir hapishaneye dönüştürdüğünü ve yargı ve polisi siyasi rakiplerini hedef almak için kullandığını söylüyorlar.

Tüm bu suçlamaları reddeden Cumhurbaşkanı Said, diktatör olmayacağını, kim olursa olsun, hangi makamda olursa olsun, hiç kimsenin kanunların üstünde olmadığını söylüyor.