Tunus Cumhurbaşkanı Said’den darbe iddialarına karşı meşruiyete bağlılık vurgusu

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)
TT

Tunus Cumhurbaşkanı Said’den darbe iddialarına karşı meşruiyete bağlılık vurgusu

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said devletin meşruiyetine ve birliğine bağlılığını vurguladığı açıklamasında darbeye teşvik tartışmalarına da sert çıktı.
Dün akşam Başbakan Hişam el-Meşişi ve Savunma Bakanı İbrahim el-Bertaci ile gerçekleştirdiği ve daha sonra medyada yayınlanan görüşmede darbe savunucusu olmadığını vurgulayan Cumhurbaşkanı “Darbe meşrutiyetten çıkıştır. Biz darbe ve meşruiyetten çıkılmasının savunucusu değiliz. Kurumlar arası entegrasyonu savunuyoruz” ifadelerini kullandı.
İngiltere merkezli bir internet sitesinde iki gün önce, Başbakan'ın yetkileri azaltılırken parlamentonun askıya alınmasına ve Cumhurbaşkanı Said’in yetkilerinin genişletilmesine yönelik birtakım öneriler içeren, gerçekliği doğrulanmamış gizli bir belge yayınlanmıştı.
Söz konusu öneriler, Cumhurbaşkanı’nın belirli durumlarda ve koşullarda istisnai önlemler almasına izin veren anayasanın 80’inci maddesine dayanıyordu.
2011’den bu yana hiçbir ilerleme kaydedilmeyen bir demokratik geçiş sürecine tanıklık eden Tunus, hükümet kurumları arasında şiddetlenen siyasi ve anayasal bir kriz yaşıyor. Kriz, ocak ayından bu yana hükümet değişikliğine ve 2015 yılından beri ertelenen Anayasa Mahkemesi yasasının imzalanmasının askıya alınmasına neden oldu.
Cumhurbaşkanı Said açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Farklı bakış açılarının olduğu doğru. Ancak devlet kurumları arasında tam bir koordinasyon olması gerektiğinden şüphe yok. Biz tek vücut bir ülkeyiz. Bu tartışmaların kamuoyu önünde olmaması gerekiyor. Zira bu tarz tartışmalar devlete zarar verir”
Emekli anayasa hukuku profesörü olan Cumhurbaşkanı Kays Said, konuşmasının büyük bir kısmında Nahda Hareketi ve müttefiki Tunus'un Kalbi olmak üzere ülkenin önde gelen iki büyük partisi tarafından desteklenen meclise ve hükümete yönelik sarsıcı eleştiriler yaptı. Cumhurbaşkanı birçok kez mevcut siyasi sistemi değiştirmek istediğine yönelik imada bulundu.
Diğer yandan Tunus'un Kalbi Partisi’nden yapılan açıklamaya göre Tunus yargısı dün akşam, mali yolsuzlukla ilgili davalar sebebiyle 24 Aralık’tan bu yana tutuklu olan parti lideri iş adamı Nebil el-Karvi’nin serbest bırakılması talebini reddetti.
2019 yılındaki genel seçimlerde ikinci sırada yer alan Tunus'un Kalbi Partisi’nin siyasi bürosu tarafından yapılan açıklamada, soruşturma hakiminin Nebil el-Karvi’nin “zorunlu tahliyesini” kabul etmediği belirtildi. Parti, bunu mahkeme öncesi azami tutukluluk süresi aşıldığı için yasa ihlali olarak değerlendirdi.
Açıklamada, mahkeme öncesi tutukluluk süresinin yasal olarak 180 gün ile sınırlı olduğu, Karvi’nin 202 gündür hapiste bulunduğu belirtildi. Bu nedenle Karvi’nin serbest bırakılması gerektiği vurgulandı.
2016 yılından bu yana yolsuzlukla mücadele alanında faaliyet gösteren I Watch Organization adlı kuruluş tarafından 2019 yılında açılan dava doğrultusunda, Karvi ve kardeşi Gazi’ye yöneltilen vergi kaçakçılığı ve kara para aklama suçlamalarıyla ilgili soruşturmalar başlatıldı.
Soruşturma yargıcı, 24 Şubat’ta 10 milyon Tunus dinarı (yaklaşık 3,7 milyon dolar) tutarında kefaret ödenmesi karşılığında Karvi’yi geçici olarak serbest bırakma kararı verdi. Ancak bu tarar temyiz mahkemesi tarafından reddedildi.
Karvi, 3 Eylül 2019’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yürüttüğü kampanya sırasında tutuklandı. Karvi aynı yıl 9 Ekim’de, şu anki Cumhurbaşkanı Said’in rakibi olarak katıldığı cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda yapılacak oylamadan birkaç gün önce serbest bırakılmıştı.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.