İran: Yüzde 60 oranında 6,5 kilogram uranyum zenginleştirdik

Ülkenin güneyindeki Buşehr nükleer santralinde bir reaktörün önünde İran bayrağı( Arşiv-AFP)
Ülkenin güneyindeki Buşehr nükleer santralinde bir reaktörün önünde İran bayrağı( Arşiv-AFP)
TT

İran: Yüzde 60 oranında 6,5 kilogram uranyum zenginleştirdik

Ülkenin güneyindeki Buşehr nükleer santralinde bir reaktörün önünde İran bayrağı( Arşiv-AFP)
Ülkenin güneyindeki Buşehr nükleer santralinde bir reaktörün önünde İran bayrağı( Arşiv-AFP)

İran hükümeti dün, dünya güçleriyle nükleer görüşmelerde kafa karışıklığına yol açan bir hareketle şimdiye dek yüzde 60 oranında zenginleştirilen uranyum miktarının yaklaşık 6,5 kilograma ulaştığını duyurdu.
Reuters haber ajansına göre İran Hükümet Sözcüsü Ali Rebii açıklamasında, yüzde 20 oranında da 108 kilogram uranyum zenginleştirildiğini belirterek söz konusu zenginleştirme çalışmalarının İran Meclisinin öngördüğü süreden çok daha hızlı gerçekleştirildiğini kaydetti.
Geçtiğimiz Nisan ayında İran, İsrail’i büyük nükleer tesisi sabote etmekle suçlamasının ardından uranyumu yüzde 60 saflıkta zenginleştirme çalışmalarına başlayacağını açıklamıştı. Açıklama, Tahran ve Washington'ın Viyana'da İran ile dünya güçleri arasındaki 2015 nükleer anlaşmasını canlandırmanın yollarını bulmayı amaçlayan dolaylı görüşmeler yaptığı sırada geldi. Geçtiğimiz yıl İran parlamentosu, eski Başkan Donald Trump'ın 2018’de nükleer anlaşmadan çekilmesine yanıt olarak tutumunu sertleştirmesini gerektiren bir yasa çıkardı.
Trump'ın tek taraflı olarak anlaşmadan geri çekilmesi, İran'ı anlaşmanın atom bombası geliştirmeyi daha uzak hale getirmek için tasarlanan nükleer programı üzerindeki sınırlarını ihlal etmeye itti. Ancak İran nükleer silah arayışını reddediyor.
Rebii açıklamasında, “Yasaya göre... Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (IAEA)  yılda yüzde 20 saflıkta 120 kilogram zenginleştirilmiş uranyum üretmesi gerekiyor. Son rapora göre son beş ayda yüzde 20 saflıkta 108 kilogram uranyum ürettik” ifadelerini kullandı.
Sözcü ayrıca uranyum üretimiyle ilgili açıklamada bulunarak, “Kısa sürede yüzde 60 oranında 6,5 kilogram uranyum zenginleştirdik” dedi.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.