İran ile yürütülen müzakerelerinin üzerine diplomatların yorgunluğu çöktü

İran ile nükleer anlaşma konusunda yürütülen görüşmelerin uzamasıyla Viyana’daki müzakere taraflarına “yorgunluk” çökmeye başladı. Nitekim Rusya Büyükelçisi Mikhail Ulyanov, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda müzakere taraflarının “tükenmişlik hissetmediğini” ancak “biraz yorgun düştüklerini” söyledi.
ABD merkezli Axios haber sitesine göre ABD’li bir yetkili, Biden yönetiminin Hasan Ruhani hükümetinin görev süresinin sona ermesinden önce İran ile bir anlaşmaya varmayı amaçladığını aktardı. Müzakerelerin İran'da yeni hükümetin göreve başlayacağı ağustos ayının başlarına kadar uzamasının “endişe verici” olacağını ifade eden yetkili “Bence yeni hükümet kurulmadan önce elimizde bir anlaşma olmazsa bu imzaların uygulanabilirliğine ilişkin soruları gündeme getirecek” dedi.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile Antalya'da gerçekleştirdiği görüşmenin ardından yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Geçtiğimiz haftalarda kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşılıyorum. Ancak halen verilmesi zor kararlar mevcut. Önemli olan siyasi fırsatı ele geçirmek ve herkesin uyumlu olmasıdır.”
Viyana müzakerelerinin şu an süren altıncı turunun herhangi bir anlaşmaya varılmadan sona ermesine kesin gözüyle bakılıyor.Diplomasi kaynakları Şarku’l Avsat’a verdikleri demeçte, anlaşmanın taslağının “neredeyse hazır” olduğunu ancak teknik açıdan Washington ile Tahran’ın halen siyasi olarak uzlaşması gereken temel noktalarınbulunduğunu belirttiler.
Kaynaklar, İran’ın kendisi için çalışan Avrupalı ve yabancı şirketlerin Washington’ın tekrar anlaşmadan çekilmesi durumunda bundan etkilenmemesi için birtakım garantiler istemesi de dahil olmak üzere her iki taraftan gelen bazı taleplerin anlaşmanın yapılmasını engellediğini de sözlerine eklediler. Kaynakların ifadelerine göre bu garantilerin anlaşma taslağına dahil edilmesi hukuki açıdanoldukça zor.
Bununla birlikte müzakereciler henüz tam bir uzlaşıya varılamamasına rağmen anlaşmanın uygulanmasının görüşülmesi için çalışmalara başladılar. Şarku’l Avsat, komitelerin dün atılacak adımların uygulanması ve sırası ile ilgili olarak bir gün önce kendilerine sunulan bir öneriyi inceledikleri bilgisine ulaştı.
Talepler arasında Washington'ın İran’daki gelişmiş santrifüjlerinin sökülüp Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (UAEA) gözetiminde tutulması gibi Tahran’ın taahhütleri ile ilgili beklentileri de yer alıyor. Ajans ile Tahran arasındaki teknik anlaşmanın bitmesine bir haftadan az bir süre kalmışken (24 Haziran), görünen o ki UAEA Genel Müdürü Rafael Grossi, İran’ın kendisine yanıt verme konusunda ağır davranmasından gittikçe daha fazla “rahatsızlık” duyuyor. Grossi Bloomberg ile gerçekleştirdiği bir röportajda, UAEA’nın nükleer reaktörün içinde güvenlik kameralarını çalışır durumda tutmasına izin verecek anlaşmanın süresini uzatmak için İran tarafından henüz herhangi bir teklif “gelmediğini” söyledi. Tahran ise siyasi bir anlaşmaya vardıktan sonra kamera verilerini UAEA’ya vereceğini duyurmuştu.
Ancak Tahran'ın geçen şubat ayından bu yana kaydettiği kamera kayıtlarını UAEA’nın erişimi olmadan silmesi durumunda bir “kara delik” oluşacağına dair uyarıda bulunan Grossi konuya dair şu açıklamada bulundu:
“Bu bilgiler silinirse İran'ın nükleer faaliyetleri, uranyum zenginleştirme ve bunun gibi diğer uygulamalarını bilgileri ile ilgili olarak geçtiğimiz şubat ayından haziran ayına kadarki dönem bizim için bir kara delik oluşacak. Bunun da Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) ile ilgili ciddi sonuçları olacak.”
İran medya kuruluşları, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif arasında Antalya'daki Diplomasi Forumu kapsamında gerçekleşen görüşmelerde Nükleer Anlaşma’nın yeniden canlandırılması konusunun da gündeme geldiğini aktardılar.

İran’ın yeni Riyad Büyükelçisi Ali Rıza Enayati, Şarku’l Avsat’a yaptığı özel açıklamada, yedi yıl aradan sonra yeniden açılan diplomatik misyonu yönetmek üzere Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da bulunan İran Büyükelçiliği’ne gittiğini bildirdi.

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve İran’ın Riyad Büyükelçisi Ali Rıza Enayati Cumartesi akşamı yaptıkları görüşmede

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan kısa bir süre önce yaptığı açıklamada, iki ülkenin diplomatik misyonlarının çalışmalara yeniden başlaması ve iki büyükelçinin göreve başlamasının ilişkilerin geliştirilmesinde bir başka adım olduğunu vurguladı.

Prens Faysal, Riyad’ın Tahran ile özellikle güvenlik ve ekonomik konularla ilgili önceki anlaşmaları etkinleştirmenin yollarını tartışma konusunda istekli olduğunu da ekledi.

Enayati, Mart ayında Pekin’de imzalanan, iki ülke arasındaki ilişkilerin yeniden başlatılmasına ilişkin anlaşmanın uygulanması kapsamında Riyad’daki diplomatik görevine bugün resmen başladı.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kanaani dün düzenlediği basın toplantısında, Büyükelçi Enayati’nin ikili ilişki ve iş birliğini takip edeceğini ve iki ülke arasındaki ortak çıkarları gözeteceğini söyledi.

İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, Ağustos ayında Suudi Arabistan’a resmi bir ziyarette bulundu ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile görüştü.

Ayrıca Suudi mevkidaşı Prens Faysal bin Ferhan ile bir görüşme de gerçekleştirdi.

Görüşmeler sırasında bakanlar, ortak çıkarlara, karşılıklı saygıya ve bölgesel güvenliğe hizmet edecek şekilde iki ülke arasında işbirliğinin güçlendirilmesiyle yeni bir aşamanın başlatılması konusunda mutabakata vardı.

Prens Faysal söz konusu açıklamasında, Kral Selman bin Abdulaziz’in İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi ülkeye davet ettiğini duyurdu.

Bunun üzerine Abdullahiyan, Kral Selman’ın resmi daveti üzerine uygun bir zamanda Riyad’ı ziyaret edeceğini açıkladı.

İran ile yürütülen müzakerelerinin üzerine diplomatların yorgunluğu çöktü