عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA İran

İran asıllı gazetecinin ABD’den kaçırma planı engellendi

İranlı istihbaratçılar gazeteciyi sürat teknesiyle Venezuela'ya kaçırmaya çalıştı.

Kadın hakları savunucusu gazeteci Masih Alinejad. (Twitter)
Kadın hakları savunucusu gazeteci Masih Alinejad. (Twitter)
TT
TT

İran asıllı gazetecinin ABD’den kaçırma planı engellendi

Kadın hakları savunucusu gazeteci Masih Alinejad. (Twitter)
Kadın hakları savunucusu gazeteci Masih Alinejad. (Twitter)

ABD Adalet Bakanlığı’ndan salı günü yapılan açıklamada İranlı dört istihbarat görevlisi, ABD'de ikamet eden ve İran'daki insan hakları ihlallerini ortaya çıkarma konusunda aktif olarak çalışmalar yürüten İran asıllı Amerikalı bir gazeteciyi kaçırmak için komplo kurmakla suçlandı.
Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, gazeteciyi kaçırma planını kınayarak Başkan Joe Biden yönetiminin Tahran’ın nükleer programını kısıtlama ve İran'ın ülke içindeki ve dışındaki korkunç hamlelerine karşı barışçıl bir şekilde çalışanların seslerini susturma girişimlerine karşı koyma çabalarını sürdürdüğünü vurguladı. Ayrıca yetkililerin dört sanıkla ilgili uygun adımları attığını bildirdi.
Söz konusu dört İranlı ile ilgili ABD Adalet Bakanlığı tarafından Manhattan'daki federal mahkemeye sunulan dava belgesine göre, gazeteci Masih Alinejad, İranlı istibaratçıların kendisini New York Brooklyn’daki evinden kaçırarak deniz yoluyla Venezuela'ya, oradan da İran'a götürmeye çalıştıklarını aktardı.
ABD Adalet Bakanlığı yaptığı açıklamada İranlı dört sanığın Haziran 2020'den bu yana Tahran hükümeti tarafından işlenen insan hakları ihlallerini ortaya çıkaran bir yazarı ve gazeteciyi kaçırmaya çalıştığını kaydetti.
Açıklamada, Başsavcı Yardımcısı Audrey Strauss'un dört sanığın kurbanları zorla İran'a götürmeyi planladıklarını ve eğer gerçekleşseydi bundan kimsenin haberinin olmayacağını söylediği aktarıldı.
Alinejad, Twitter hesabı üzerinden yaptığı açıklamada söz konusu kaçırma planının hedefinde kendisinin olduğunu doğrulayarak, "İran istihbaratının beni kaçırma planını engellediği için Federal Soruşturma Bürosu FBI'a teşekkür ederim" ifadesini kullandı. Ayrıca FBI ajanlarının güvenlikleri için soruşturma sırasında kendisini ve kocasını bir dizi farklı eve naklettiğini kaydetti. Kaldığı evde bir polis aracının kapısında durduğunu işaet ettiği, pencerenin önünde çektiği bir fotoğrafı paylaşan Alinejad, aracın iki haftadır nöbet beklendiğini söyledi
Federal mahkeme tarafından hazırlanan iddianameye göre istihbaratçılar, 2020 ve 2021 yıllarında Alinejad’ın Brooklyn'deki evini gözetlemek, fotoğraflamak ve video kaydetmek için özel dedektiflerden hizmet aldılar.
Reuters ajansına konuşan Alinejad, iddianameyi okuduktan sonra yaşadığı şoku gizleyemeyerek "ABD’de bile güvende olmadığıma inanamıyorum" dedi.
Başsavcılığa göre söz konusu dört istihbaratçı gazeteciyi kaçırıp zorla İran'a götürmeyi planladılar. İranlı grup, New York'tan çıkmak için sürat motoru kullanmak, Venezuela'ya (İran bu ülke ile dostane ilişkilere sahip) deniz yoluyla ulaşmak gibi kaçırdıkları kişiyi ABD dışına çıkarmanın yollarını araştırdı. 
AFP,  iddianameye göre FBI'ın ifşa ettiği ağın ABD’de yaşayan Alinejad dışında Kanada'da, İngiltere’de ve BAE’de ikamet eden başka isimleri de İran'a zorla götürmek için plan yaptığını bildirdi.
İddianameye göre İranlı dört istihbarat görevlisinin adları Ali Rıza Şavarki Farahani (50), Mahmoud Haduin (42), Kiya Sadıki (35) ve Ümid Nuri (45). İddianamede ayrıca Kaliforniya'da yaşayan bir İranlının da kara para aklayarak istihbaratçılara mali destek verdiği belirtildi. 
Başsavcı Mark Lesko, "ABD’de yaşayan herkes, fiziksel bütünlüğüne yönelik herhangi bir taciz, tehdit veya dış güçten zarar görmemelidir" dedi.
İddianameye göre dört sanıktan biri, Alinejad'ın diğer kaçaklarla birlikte resmedildiği bir elektronik cihaza sahipti. Ayrıca çizimin üzerinde Farsça, "Kalabalık gitgide artıyor. Siz mi gelirsiniz yoksa biz mi size gelelim?" yazdığı kaydedildi.
FBI Direktör Yardımcısı William Sweeney salı günü şu açıklamada bulundu:
“İran hükümeti tarafından desteklenen bir grubun, ABD merkezli bir gazeteciyi kaçırmak ve onu zorla İran’a geri götürmek için komplo kurduğunu iddia ediyoruz” dedi.
Alinejad, Adalet Bakanlığı'nın açıklamasının ardından çeşitli medya kuruluşlarına açıklamalarda bulundu. Reuters'e telefonla verdiği demeçte, 8 ay önce FBI’ın kendisiyle temasa geçmeye çalıltığını, kendisini kaçırmayı planlayanlar tarafından çekilmiş fotoğraflarının kendisine gösterildiğinde şok olduğunu belirtti.
"İran’ın bana çok yakın olduğunu gösterdiler” diyen Alinejad, kadınları peçe takmaya zorlayan yasalara karşı yürütülen protestolarla Tahran’ı kızdırdığını söyledi. Ayrıca 2019’da hükümet karşıtı protestolara katıldıkları için öldürülenlere de sosyal medya paylaşımlarında sık sık yer verdiğine dikkat çekti.
Başsavcılık yaptığı basın açıklamasında Tahran’ın İranlı gazeteciyi, dünya genelinde İran rejiminin yasa ve uygulamalarını değiştirmek için kamuoyu görüşü oluşturduğu gerekçesiyle  hedef aldığını belirtti.
Reuters’ın İran medyasından aktardığı habere göre Tahran, İran istihbaratının gazetecinin kaçırılmasının planlanmasında yer aldığına ilişkin "gülünç ve temelsiz" ABD suçlamalarını reddetti. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade, "ABD hükümetinin yeni iddiası o kadar temelsiz ve saçma ki yanıt vermeye bile değmez" dedi.
ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Üyesi Cumhuriyetçi Michael McCaul, Alinejad'ın kaçırılma girişimini engellediği için Adalet Bakanlığı ve Federal Soruşturma Bürosu'nu öven bir bildiri yayınladı.
McCaul bildiride şu ifadeleri kullandı:
"Eski bir federal savcı olarak, İran rejiminin bağımsız ABD topraklarından bir Amerikan vatandaşını kaçırmaya yönelik korkunç bir planını ortaya çıkaran çalışmalarından dolayı Adalet Bakanlığı ve FBI'ı takdir ediyorum. Bu planın ifşa edilmesi, Biden yönetiminin nükleer anlaşma planına geri dönmesinin, İran'ı diğer kötü faaliyetlerini durdurmaya zorlamaya yönelik etkimizi azaltacağının bir başka göstergesidir. Bu, Amerikalıları rehin tutan ve aktif olarak New York sokaklarından vatandaşları kaçırmaya çalışan bir rejimdir. Başkan Biden, vatandaşlarımıza yönelik bu saldırılara son verilmeden İran ile herhangi bir anlaşmaya girmemelidir.”

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

İran'da iki halef seçimi krizi: Ilımlılık ve aşırılık oyunu

Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
TT
TT

İran'da iki halef seçimi krizi: Ilımlılık ve aşırılık oyunu

Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)
Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor (Reuters)

Refik Huri

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin helikopter kazasında ölmesi, İran'ı kritik bir dönemde iki halef kriziyle karşı karşıya bıraktı; birincisi zamanından önce gelen cumhurbaşkanının halefi krizi. İkincisi,1979'da İslam Devrimi'nin fitilini ateşleyen İmam Humeyni’den çok daha uzun süre hüküm süren Dini Lider Ali Hamaney'in sağlık durumu sebebiyle zamanı yaklaşan halefini seçme krizi. Hamaney'in halefinin radikal bir din adamı olacağı kesin ve Reisi öne çıkan bir adaydı. Hem Dini Lider hem de Dini Lider’in istediği seçeneğe oy veren Uzmanlar Konseyi çevresinde önemli bir seçenekti. Reisi'nin halefi konusu ise görünürde Reisi, Ahmedinejad ve Hatemi gibi aşırı muhafazakâr veya Rafsancani ve Ruhani gibi reformcu ve ılımlı bir figür olacak din adamı ya da eski Devrim Muhafızları subayı seçeneklerine açık görünüyor.

Sistemin gerçek hesapları arasında hiçbir fark yok. Zira gerçek güç, “ilahi meşruiyete” sahip olan, kayıp ve beklenen “zamanın sahibinin” vekili olan Dini Liderin elinde. Herhangi bir dini rejim gibi, gittikçe daha da aşırılaşma yönünde ilerlemeye mahkûm bir rejimde, Dini Liderin aşırı muhafazakâr olması doğal. Teorik olarak “halk meşruiyetini” temsil eden cumhurbaşkanlığı makamı için muhafazakâr ya da ılımlı adayları seçen de odur. Seçimler, ister iç koşullar isterse dış ilişkilerin görünen yönü olsun, rejimin her aşamadaki ihtiyaçlarına bağlıdır. Dünyada İran’daki “reformcu akımın” başarısı üzerine oynanan bahisler bağlamında yapılan eski ve yeni tartışmalar ise bir nevi kendini kandırmadır. Dini Liderin iradesi olmadan hiçbir reformcu iktidara ulaşamaz. Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, Hasan Ruhani ve onlardan önce İmam Humeyni'nin ölümünden sonra arkadaşı Ali Hamaney'in Dini Lider konumuna gelmesinde önemli rol oynayan Haşimi Rafsancani'de olduğu gibi, iktidara gelip çizilen kırmızı çizgileri aşmaya çalışan herhangi bir reformcu figür izolasyona mahkumdur.

Hamaney, "bugün ülkenin asıl meselesinin ekonomi ve temel zayıf noktasının da ekonomik mesele" olduğunu düşünüyorsa, Reisi'nin halefi ekonomiye odaklanacak, insanları ekonomik durumdan ve uygulanan sosyal kısıtlamaların sertliğinden kaynaklanan toplumsal memnuniyetsizliklerini azaltmaya ikna edecek ılımlı bir şahsiyet olabilir. Ama bunun aksini düşünenler de var. Bunlara göre Reisi'nin Türkiye, Mısır, Suudi Arabistan, BAE, Katar ve diğerlerine açılma konusunda yaptıkları, ancak ılımlı bir cumhurbaşkanının aksine sorgulanmadan esneklik gösterebilecek katı görüşlü bir cumhurbaşkanı tarafından yapılabilirdi. Pratik olarak Hamaney'in elinde olan anahtar, adayları eleyen ve Reisi'nin aday gösterilmesi sırasında kazanacağı korkusuyla Ali Laricani’nin yarış dışı bırakılmasında olduğu gibi, seçilen adaya tehdit oluşturanların adaylığını önleyen Anayasa Koruma Konseyi'ne ödünç olarak veriliyor. Konsey, eski cumhurbaşkanı Ruhani’nin bile, uzun süredir üyesi olmasına rağmen Uzmanlar Konseyi'ne aday olmaya uygun olmadığına karar vermişti. Bunun nedeni, İmam Humeyni'nin en başından beri İslam Cumhuriyeti'nin en yüksek önceliklerini belirlemiş olmasıdır ve bunlardan en öne çıkanları iki tanedir. Birincisi, "İslam hükümeti velayet ile imanın ikizidir ve düzeni sağlamak bir görev borcudur." İkincisi ise "devrimi ihraç etmek, çünkü rejim kapalı bir ortamda kalırsa kesinlikle yenilgi ile yüzleşecektir." Arap ülkelerindeki Şii milis gruplara “yatırım” yapılması ve Filistin kartına sahip olunmaya çalışılması da bundandır. Bunun hiçbir bölgesel güçte daha önce görülmemiş pratik uygulaması ise Lübnan'da Hizbullah, Irak’ta Haşdi Şabi, özellikle de Hizbullah Tugayları, Seyyid el-Şuhada Tugayı, Kays el-Hazali hareketi, Suriye'de Afganlardan oluşan Fatimiyyun Tugayı ile Pakistanlılardan oluşan Zeynebiyyun Tugayı gibi silahlı mezhepçi ideolojik grupların kurulması, Yemen’de Ensarullah (Husiler), Gazze’de Hamas ve İslami Cihat’ın desteklenmesidir. İran'ın hiçbir şey yapmadan kazanmasını sağlayan da budur. Vekalet ile kazanıyor, vekalet ile savaşıyor ve vekalet ile anlaşıyor. Brookings Enstitüsü Başkan Yardımcısı ve Dış Politika Programı Direktörü Susan Maloney'nin söylediği gibi, Tahran'ın bölgede bahse girdiği şey bir kaos sistemidir. Maloney İran'ın stratejisini "güçlü düşmanlarına, özellikle de ABD'ye karşı avantaj elde etmenin ekonomik açıdan ucuz bir yolu olarak, asimetrik savaşa yatırım yapmak" olarak tanımlıyor. Sahne çok çelişkili ve Sovyetler Birliği'nde yaşanan ve onun çöküşüne yol açan duruma benziyor; içeride ekonomik zayıflık, dışarıda güçlü nüfuz ve büyük harcamaların yapıldığı askeri güç. Hamaney'in 2003'te İran penceresinden gördüğü kadarıyla bölgedeki sahne şöyleydi; “Washington yeni bir Ortadoğu yaratma konusunda tamamen başarısız oldu. Bölgenin jeopolitik haritasının köklü bir değişim içinde olduğu doğru ama bu ABD'nin değil, direniş cephesinin yararına bir değişim. Evet, Batı Asya'nın jeopolitik haritası değişti ama direnişin lehine olacak şekilde değişti.” Dahili sahneye gelince, zorlu ekonomik durumdan duyulan memnuniyetsizlik nedeniyle halk seçimlere katılma konusunda isteksiz. Kadınlara başörtüsünün dayatılmasına, sosyal davranışlar ve giyim üzerindeki kısıtlamaların sıkılaştırılmasına karşı gösteriler düzenleniyor. Son parlamento seçimlerine seçmenlerin ancak yüzde 41'i katıldı. Başkent Tahran'da bu oran yüzde 19'du.Türk analist Murat Yetkin, "İran rejimi uzun menzilli füzeler üretebiliyor ama Cumhurbaşkanı Reisi'nin uçağının yerini tam olarak belirleyemiyor" derken abartmıyordu. Aslında İran'ın uçağın düşüşüne ilişkin hikayesi hâlâ eksik. Dahası kazanın gerçek nedenleri, teknik neden veya sisten mi kaynaklandığı, yoksa sabotaj sonucu mu olduğu gibi sorular cevapsız kalacak kadar boşluklarla dolu. Resim net değil; cumhurbaşkanının uçağı düşerken kendisine eşlik eden iki uçak Tebriz'e dönüş yolculuğuna nasıl devam edebildi? Reisi'nin dini lider konumuna gelmesini engellemek için biri bir komplo mu kurdu? Cenaze törenlerinde Şiiliğin abartılı tezahürleri, soruları gülünç hale getirmeye yönelik bir çaba mıydı?

Totaliter rejimlerde gerçeği bilmek zordur. Ancak içeride baskı ve disipline, bölgede ise kaosa bel bağlayan İslami rejim, din adamları ve Devrim Muhafızları arasında karma bir rejim haline geldi. Devrim Muhafızları, Reisi'nin halefinin seçiminde önemli, Hamaney'in halefinin seçiminde ise daha büyük bir rol oynuyor.