Yeşil duygular, robotlar ve akıllı kartlar, bu yıl ki Hac'da öne çıkan gelişmeler

Hacıların duygulardaki yolculuğuna eşlik eden örnek projeler ve niteliksel girişimler

Kabede sterilizasyon ve su dağıtımı yapan robotlar. (SPA)
Kabede sterilizasyon ve su dağıtımı yapan robotlar. (SPA)
TT

Yeşil duygular, robotlar ve akıllı kartlar, bu yıl ki Hac'da öne çıkan gelişmeler

Kabede sterilizasyon ve su dağıtımı yapan robotlar. (SPA)
Kabede sterilizasyon ve su dağıtımı yapan robotlar. (SPA)

Bir hac mevsiminden diğerine hacılar her yıl Suudi Arabistan'ın hacıların ve ziyaretçilerin yolculuğunu kolaylaştırmak için hayata geçirdiği yeni hizmetlere ve teknolojilere tanık oluyorlar.
Bu istisnai yılda hac ziyareti, Vizyon 2030 çerçevesinde Rahman’ın misafirlerine hizmet programının hedeflerini gerçekleştirilmesi çerçevesinde birçok model projeye ve girişimlere tanık oldu.
Hacılar Mekke-i Mürekerreme’ye akın ederken, Mekke-i Mükerreme ve Kutsal yerlerin geliştirilmesi Kraliyet Komisyonu tarafından denetlenen eş-Şemsi’deki Güvenlik Kontrol Merkezi’nde temsil edilen son projelerle aynı randevuda buluştular. Bu Projede yollardaki kavşak noktalarının ve numaralı kapıların kontrolünü sağlayarak trafiği kolaylaştıran ve Mekke-i Mükerreme’ye gelenlerin bekleme sürelerini azaltan, yolları 6 kulvardan 16 kulvara çıkartmak suretiyle süreyi 45 dakikadan 7 dakikaya indiren akıllı bir sistem.
Diğer taraftan hacıların kutsal mekânlara yolculuğunda onlara görsel bir kimlik kartı eşlik ederken, kutsal mekânlar arasındaki hareketi kolaylıkla organize etmek ve mekânın koordinatlarını hacıların koordinatlarına bağlamak için (yeşil, kırmızı, mavi ve sarı) renkler ile ayırt edilen yollar yapıldı. Ayrıca Hac ve Umre Bakanlığı, engellilerin hac yapmalarını sağlamak da dahil olmak üzere çeşitli girişimler başlattı.
Kutsal mekanların Kraliyet Komisyonu'nun yürütme kolu olan Kadana Şirketi aracılığıyla hayata geçirilen ve kutsal yerlerdeki kamplarının lokasyonu konusunda yeni bir erişim oluşturan model kamp uygulaması da hacıların dikkatini çekti. Mina'da 3800 metrekarelik parçalı bir alanda özel sektörle ortaklaşa olarak çadır, mutfak, yemek ve tuvaletlerin bulunduğu bir proje hayata geçirildi. Bu proje kapsamında, yüksek standartları ve sürdürülebilirlik ile gelişimsel kimliği yapılan tuvaletlerin yanı sıra merkezi bir mutfak kurulmuştur.
Kraliyet Komisyonu ayrıca çevreyi güzelleştirme, araziyi ve doğayı aşırı tahribattan koruma bağlamında 260 ton organik ve katı atığı arıtma hedefiyle, Yeşil Suudi Arabistan Girişimi ile uyumlu ve özel sektörle ortaklaşa "Yeşil Duygular" girişimini başlattı.
Aynı şekilde tonlara ulaşan kullanılmış ihram parçalarından meydana gelen katı atıkların ayrıştırılarak yeni ürünlerin üretimine dönüştürülmesini hedefleyen ihram girişimi ile kutsal mekanlarda hacılar ve işçiler için 90 bin sterilizatör ve kişisel hijyen kiti dağıtmayı amaçlayan “Tahara” girişimi başlatıldı.
Tümü, hacıların ibadetlerini akıllı ritüel kartı da dahil olmak üzere entegre bir sistem üzerinden gerçekleştirmelerini kolaylaştırmayı amaçlayan uygulamalara ve elektronik programlara yapay zeka ile çalışan robotlarla, Nisk adı verilen hacı için akıllı bileklik projesi ve hacıları eğitmek ve yönlendirmek için akıllı cihazlar için uygulamalardan oluşuyor. Nemre Camii'nde Wi-Fi hizmetinin başlatılması, kutsal mekanların camilerinde interaktif ekranlar projesi ve fıkhi sorulara uzaktan cevap veren otomatik rehber” hizmeti, Vizyon 2030'a ayak uyduran elektronik hizmetler aracılığıyla farklılığı sağlamak için “Hizmetler Gözetim” girişimine ve “Al Tafvic” programına da katıldı.
Ayrıca Hac ve Umre Hayır Kurumu ile yapılan bir anlaşma ile Hac sırasında ilk kez “İsra el-Hac” sergileri gerçekleştirildi.
Proje kapsamında bu yılki hac mevsimi hacıların tercihleri ve ihtiyaçları doğrultusunda kutsal mekanlarda önceden paketlenmiş yemekler hacılara sunuldu. Gıda güvenliği için onaylanmış standartların uygulanmasıyla yüksek kalitede yakalanırken, depolama sürecinde de üst düzey gerekliliklere ve kontrollere tabi tutulmuştur.



İnternet trafiğinin yarısından fazlasını botlar ele geçirdi

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

İnternet trafiğinin yarısından fazlasını botlar ele geçirdi

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir rapora göre, tüm internet trafiğinin yarısından fazlası artık botlardan oluşuyor.

Siber güvenlik firması Imperva'nın analizi, otomatik ve yapay zeka destekli botların 2024'te tüm internet trafiğinin yüzde 51'ini oluşturduğunu ve "kötü botlar" diye adlandırılan botların, firmanın 2013'te bunları izlemeye başlamasından bu yana en yüksek seviyede olduğunu ortaya koydu.

Araştırmacılar OpenAI'ın ChatGPT'si ve Google'ın Gemini'ı gibi gelişmiş yapay zeka araçlarının ortaya çıkmasının internet kullanıcıları için yeni siber tehditlere yol açtığını belirtti.

Thales Cybersecurity Products'ın uygulama güvenliği genel müdürü Tim Chang, "Yapay zeka odaklı bot yaratımındaki hızlı artışın dünya çapındaki işletmelere ciddi etkileri var" dedi.

Otomatik trafik tüm internet faaliyetlerinin yarısından fazlasını oluşturduğundan, kuruluşlar her geçen gün daha üretken hale gelen kötü botlardan kaynaklanan yüksek risklerle karşı karşıya.

sdfrgt
Kaynak: 2025 Imperva Kötü Bot Raporu

Bu yapay zeka araçları spam kampanyaları yürütmek ve hatta siteleri sahte trafikle boğarak çevrimdışı bırakan dağıtılmış hizmet reddi (DDoS) saldırıları gerçekleştirmek için kullanılabiliyor.

Imperva 2025 Kötü Bot Raporu'na göre en fazla risk altındaki sektörler finansal hizmetler, sağlık hizmetleri ve e-ticaret.

Raporda geçen yıl her gün ortalama 2 milyon yapay zeka destekli saldırı izlendi ve bunların yüzde 54'ünü Bytespider internet arama aracı oluşturdu.

TikTok'un sahibi ByteDance'in geliştridiği ByteSpider botunun hakimiyeti, yaygın şekilde meşru bir araç olarak görülmesine bağlandı. Araştırmacılar bunun onu "sahtecilik için ideal bir aday" haline getirdiğini söyledi.

Raporda, "Erişilebilir yapay zeka araçlarının sayısındaki artış, siber saldırganların giriş engelini önemli oranda azaltarak büyük ölçekte kötü niyetli botlar oluşturup dağıtmasına olanak sağladı" dendi.

Üretken yapay zekanın bot geliştirmeyi basitleştirmesiyle, otomatik tehditler hızla gelişiyor. Daha sofistike, yakalanması zor ve yaygın hale gelerek hem basit hem de gelişmiş kötü botların büyümesini körüklüyor. Saldırganlar artık yapay zekayı yalnızca bot üretmek için değil, başarısız girişimleri analiz etmek ve tespitleri daha verimli bir şekilde atlatmak için tekniklerini geliştirmekte de kullanıyor.

Independent Türkçe