Lübnan’da ilaç krizi yaşanırken koronavirüs vakalarının artması felaket uyarısı veriyor

Refik Hariri Hastanesi’nde jeneratör odasında çalışan bir görevli. (AFP)
Refik Hariri Hastanesi’nde jeneratör odasında çalışan bir görevli. (AFP)
TT

Lübnan’da ilaç krizi yaşanırken koronavirüs vakalarının artması felaket uyarısı veriyor

Refik Hariri Hastanesi’nde jeneratör odasında çalışan bir görevli. (AFP)
Refik Hariri Hastanesi’nde jeneratör odasında çalışan bir görevli. (AFP)

Lübnanlılar, sağlık sektörünün ilaç ve tıbbi malzeme yetersizliği, hemşire sayısının ciddi bir seviyede yetersiz olması, elektriğin katı bir şekilde karne ile dağıtılması ve jeneratörler için yakıt kıtlığı sonucunda daha önce görülmemiş bir krize tanık oluyor. Aynı zamanda Lübnanlılar, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vakalarındaki hızlı artış ve hastaneye kaldırılması gereken vaka oranları nedeniyle yaklaşmakta olan bir sağlık felaketinin yaşanmasından korkuyor.
Sağlık Komitesi Başkanı Milletvekili Asım Araci, Cuma günü kaydedilen vaka sayısının Çarşamba gününe kıyasla 200 vaka arttığını ve hastaneye kaldırılan 17 hastadan 5’inin suni solunuma ihtiyacı olduğunu açıkladı ve bu sayıların çökmekte olan sağlık sektörünün gölgesinde son derece endişe verici olduğunu belirtti.
Araci, geniş çaplı bir salgın senaryosu ile karşı karşıya kalmamak için koruyucu önlemlere uyulması, ülkeye gelenlerin takip edilmesi ve aşı olunması çağrısında bulundu.
Aynı çerçevede, ülkede koronavirüs hastalarını kabul eden en büyük devlet hastanesi olan Refik Hariri Üniversite Hastanesi’nin müdürü Firas el-Abyad, şu anda tüm hastanelerin ülkeyi etkisi altına alan bir önceki dalgaya göre daha az hazırlıklı olduğunu açıkladı. Abyad doktor ve hemşirelerin yurtdışına göç ettiğini, ilaçların tükendiğini ve Refik Hariri Üniversite Hastanesi’nin bile bu yükü taşımakta zorluk çektiğini belirtti.
Hemşireler Sendikası, Lübnan lirasının çöküşü nedeniyle maaşları değerlerinin yüzde 90’ından fazlasını kaybetmeleri ile 2019 yılından bu yana Lübnan’dan ayrılan ve yurtdışında iş fırsatları arayan deneyimli hemşire sayısı bin 600’ü aşması sonucunda hemşirelik sektöründe görülmemiş bir göç olduğuna yönelik birden fazla kez uyarıda bulunmuştu.

Lübnan’da iki yıldır ciddi bir kriz mevcut
Lübnan, özellikle 9 aydan uzun bir süredir hükümet kurulamaması sebebiyle potansiyel bir çözümlerin olmaması ile iki yıldır ciddi bir kriz yaşıyor. Dünya Bankası bu krizi 19.yüzyılın ortalarından bu yana yaşanan en kötü küresel krizler arasında sınıflandırdı.
Abyad, elektrik krizine ve hastaneleri tehdit eden yakıt sıkıntısına da dikkat çekti ve vaka sayılarının yükselmesi ile oluşan baskının yanı sıra yakıt kıtlığı nedeniyle çalışmaya devam edemeyeceklerine yönelik endişeler yaşanırken, hastanenin iki veya üç saat elektrik aldığını, geri kalan zamanlarda ise jeneratörlerin elektrik sağladığını belirtti.
Abyad, hastanelerin birçok kez antibiyotik, anestezi ilaçları yetersizliği sebebiyle sıkıntı çektiğini, bu nedenle hasta yakınlarının ilaçları diğer hastanelerden veya eczanelerden talep etmek zorunda kaldıklarını açıkladı ve vaka sayısındaki artışın Lübnan’ın yılbaşında tanık olunana benzer derecede büyük bir artışa yol açması durumunda bir felaket yaşayacağı uyarısında bulundu.
Gözlemcilerin belirttiğine göre, Lübnan’daki ilaç krizi, özellikle de ilaç şirketlerinin günlerdir greve girmesi ve ilaç ithal etmeyi ve eczanelere dağıtmayı bırakmasının ardından giderek daha karmaşık bir hal alıyor.
Sağlık Bakanlığı yakın bir zamanda, döviz rezervlerindeki azalma sebebiyle ithal ilaçları dolarların resmi fiyattan yani, 1 dolar başına 1500 Lübnan lirası ile temin edemeyeceğini duyuran Lübnan Bankası’nın ilaç ithalatını finanse etmesi için faturalarını düşürdü. Bir dizi ilaç için destek değeri 12 bin Lübnan lirasına düşerken, kronik veya tedavisi olmayan hastalıklarda kullanılan ilaçlara yönelik finansal destek aynı kaldı.
Bu kararın ardından ithalatçılar, resmi fiyat bazında finansman sağlanan ilaçların ithalatını durdurdu. İthalatçılar, Lübnan Bankası’ndan ilaç ihraç eden üretici firmalar lehine 600 milyon doları aşan birikmiş ve düzenlenmiş ödemelerin kapatılmasını talep ettiler. Mali desteğin azaltıldığı ilaçları ithal etmeyi de durduran ithalatçılar Sağlık Bakanlığı’nın talep ettiği gibi bir dolara karşı 12 bin Lübnan lirası fiyatı üzerinden eczanelere ilaç sağlayamayacaklarını zira çok büyük zarara uğrayacaklarını belirtiler.
Lübnan Ocak ve Şubat aylarında, çoğu hastanenin hasta kapasitesini aşması ile ciddi bir koronavirüs salgınına tanık olmuş ve hastaları koridorlarda ve otoparklarda tedavi etmek zorunda kalmıştı.
Lübnan koronavirüs vaka sayılarında aylarca istikrarını korudu ancak gurbetçilerin yaz tatilini geçirmek üzere ülkeye akın etmesi ile vaka sayıları yükselmeye başladı. Lübnan dün 744 yeni vaka kaydetti böylece salgının başlangıcından bu yana kaydedilen toplam vaka sayısını 553 bin 615’e ulaştı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.