İran’da vaka oranı ilk kez 30 bini aştı

Tahran halkı Delta varyantının hızla yayılmasından korkuyor (EPA)
Tahran halkı Delta varyantının hızla yayılmasından korkuyor (EPA)
TT

İran’da vaka oranı ilk kez 30 bini aştı

Tahran halkı Delta varyantının hızla yayılmasından korkuyor (EPA)
Tahran halkı Delta varyantının hızla yayılmasından korkuyor (EPA)

Resmî rakamlara göre İran’da yeni tip koronavirüs (Kovid-19) kaynaklı günlük vaka oranı bir haftadan kısa bir süre içinde rekor sayıya ulaşarak ilk kez 30 bini aştı.
Kovid-19’dan en çok etkilenen Ortadoğu ülkesi İran'da Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, son 24 saat içinde 322 kişinin salgın nedeniyle hayatını kaybettiği ve 31 bin 814 yeni vaka tespit edildiği belirtildi.
Böylece, ülkedeki toplam vaka sayısı 3 milyon 723 bin 246’ya ulaşırken koronavirüs kaynaklı can kaybı ise 89 bin 122’ye yükseldi. Yetkililer daha önce resmî rakamların gerçek vaka sayısının altında olduğunu kabul etmişti. Pazartesi günü açıklanan verilere göre, ülkede yeni tip koronavirüs (Kovid-19) günlük vaka sayısı salgının başlangıcından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
İran’da koronavirüs kaynaklı günlük vaka oranı bir haftadan kısa bir süre içinde ikinci kez rekor sayıya ulaştı. 20 Temmuz’da açıklanan bir önceki rekorda ise günlük 27 bin 444 vaka tespit edilmişti. 26 Temmuz’da açıklanan rekor vefat oranı ise 496’da kaldı.
Ülkedeki yeni rekor vaka oranı, başkent Tahran ve Elburz eyaletlerinde devlet daireleri ve bankaların Kovid-19 enfeksiyonlarındaki son artışı engellemek amacıyla bir hafta süreyle faaliyetlerinin durdurulmasının ardından yeniden açıldığı bir günde geldi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani bu ayın başlarında, ülkede özellikle son derece bulaşıcı olan Delta varyantıyla bağlantılı “beşinci dalga” konusunda uyarıda bulunmuştu. Ayrıca Ruhani son dönemde ülkede koronavirüs yayılımını sınırlamak için önleyici tedbirlere olan bağlılığında bir düşüş olduğunu belirtti. Kovid-19 salgınının başlamasından bu yana, İranlı yetkililer, öncelikle ABD yaptırımlarının neden olduğu zor ekonomik koşullar nedeniyle, dünyanın birçok ülkesi tarafından kabul edilenler gibi kapsamlı kapatmalar uygulamadı.
İranlı yetkililer, özellikle aşıları elde etmek için gerekli mali transferleri yapmanın zorluğu nedeniyle, yaptırımların Kovid-19 karşıtı aşıların ithal edilme olasılığı üzerindeki etkisinden şikâyet ettiler. Şubat ayında başlatılan ulusal aşı kampanyası umulandan daha yavaş ilerlemeye devam ediyor. Yaklaşık 83 milyon nüfusa sahip İran’da 8,1 milyon kişi tek doz aşı alırken 2,4 milyon kişi tam doz aşı aldı.
İran Sağlık Bakanlığı, yüksek risk taşıyan 232 bölgenin kırmızı kategoride olduğunu, orta riskli olarak 117 bölgenin turuncu ile sınıflandırıldığını açıklarken düşük riskli 99 şehrin ise sarı kategoride olduğunu belirtti.

 


Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe