Lenderking, Yemen Başbakanı ile artan Husi saldırılarını görüştü

Yemen Parlamentosu, oturumların önümüzdeki haftalarda Seiyun'da yapılmasına yönelik hazırlıkları onayladı.

Yemen Başbakanı Muin Abdulmelik dün Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad'da ABD Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking ile görüştü. (SABA)
Yemen Başbakanı Muin Abdulmelik dün Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad'da ABD Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking ile görüştü. (SABA)
TT

Lenderking, Yemen Başbakanı ile artan Husi saldırılarını görüştü

Yemen Başbakanı Muin Abdulmelik dün Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad'da ABD Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking ile görüştü. (SABA)
Yemen Başbakanı Muin Abdulmelik dün Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad'da ABD Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking ile görüştü. (SABA)

Yemen Başbakanı Dr. Muin Abdulmelik, İran destekli Husi milislerinin Marib, Şebve ve Lahc kentlerine yönelik artan saldırıları çerçevesinde ABD Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking ile Riyad'da bu tırmanışın sonuçlarını görüştü. Lenderking, Washington'un Yemen’de barışı sağlama ve savaşı durdurma çabalarının bir parçası olarak toplantıdan önceki gün Riyad’a geldi. 
Bu gelişmelere, Nisan 2019'da Seiyun’da gerçekleşen oturumun ardından faaliyetleri askıya alınan parlamentonun denetleme ve yasama rolünü etkinleştirme çabaları çerçevesinde, Yemen Parlamentosu Başkanlığı heyetinin Seiyun’da (Hadramut'un en büyük ikinci şehri) oturumlar düzenlemeye hazırlanmak için onay vermesi eşlik etti.
Yemenli resmi kaynaklara göre Başbakan Abdulmelik, Lenderking ile görüşmesinde, Husi darbe milislerinin tırmanışı, sivillere ve Marib'de yerinden edilenlere yönelik sürekli saldırıları ve tüm barış girişimlerini reddetmesine yönelik uluslararası tutumları ele aldı.
Yemen resmi ajansı SABA’da yer alan habere göre toplantıda Husi milislerinin eylemlerinin sonuçları nedeniyle cezalandırılmasının önemine dikkat çekilirken, grubun çatışmayı körüklemeye devam etmesi ve uluslararası istikrar ve barışı tehdit eden terör örgütleri ile Husiler arasındaki mevcut çatışmaya değinildi. Ayrıca ekonomik ve insani dosyaların yanı sıra, uluslararası toplumun ekonomik istikrarı desteklemeye ve insani krizin şiddetini hafifletmeye odaklanmasının önemine dikkat çekildi. Toplantıda, Safir petrol tankerinin mevcut durumu masaya yatırılırken, Husilerin BM’den bir teknik ekibin tankerin bakımı ve boşaltılması için tankere erişimini reddetme konusundaki uzlaşmazlığı ve İran'ın Yemen'e ve bölgeye müdahalesi ele alındı.
Kaynaklar, Yemen hükümeti ile ABD arasında, özellikle askeri tırmanışın ve Husi milislerinin çeşitli cephelerde çatışmayı körüklemesinin bir an önce durdurulması gerektiği ve Suudi Arabistan’daki sivillere ve Yemen’de yerinden edilmiş kişilere karşı işlenen suçlar gibi birçok dosya ve meseleye ilişkin görüşlerinde bir uyum olduğuna dikkati çekti. Taraflar ayrıca, Yemen hükümetine ekonomik istikrarı sağlamak ve Husilerin yakıt ithalatı ve fiyatlarındaki manipülasyonunu sona erdirmek için uluslararası desteğin önemi konusunda fikir birliği sağladı.
Aynı kaynaklar toplantıda, Suudi Arabistan’ın yoğun çabalarına ek olarak Riyad Anlaşması'nın uygulanmasının tamamlanması için devam eden çabalar ve bu yönde ulaşılanlar ile Yemen'in uluslararası toplumdaki ortaklarıyla koordinasyon halinde devam eden terörle mücadele çabalarının gözden geçirildiğini bildirdi. Başbakan Abdulmelik açıklamasında, barışın koşullarının karmaşık olmadığını, daha ziyade durumun meşru otoriteye karşı silah zoru kullanan Husi milislerinin BM ve uluslararası kararlara uymasını gerektirdiğini belirtti. Başbakan bunun sağlanması için daha etkili uluslararası baskılar uygulanması gerektiğinin altını çizdi.
Yemen hükümetinin barışı sağlamaya yönelik BM’nin ve uluslararası toplumun çabalarını ve hamlelerini memnuniyetle karşıladığını belirten Abdulmelik, hükümetin barışı sağlamak için nesnel koşulları sağlama konusundaki istekliliğine atıfta bulundu. Başbakan, “Bu tutum, Husilerin uzlaşmazlığı ve Marib ve diğer bölgelerdeki tırmanışıyla karşılık buluyor. Yemen halkı, Husilerin İran’dan destek alarak daha fazla savaş suçu işlemeye ve ihlalde bulunmaya devam etmeleri nedeniyle acı çekiyor. Husiler, bağlantımız olmayan dosyalar üzerinde uluslararası toplumun takas etmesi karşılığında Yemen’in, bölgenin ve tüm dünyanın güvenlik ve istikrarını tehdit ediyor.
SABA’ya göre Abdulmelik açıklamasını şu sözlerle sürdürdü:
“Beklediğimiz şey, uluslararası toplumun ve BM’nin bu milislere karşı daha ciddi bir muamelede bulunmaları. Örneğin BM Safir petrol tankeri konusunda yıllardır Husilerle müzakerelerde bulunuyor. Ağır sonuçları olacak bu yakın felaketi önlemek için tüm imkanları sağlamamıza ve tüm çözümleri kabul etmemize rağmen şimdiye kadar hiçbir ilerleme kaydedilmedi.”
Yemen Başbakanı hükümetini ekonomik olarak desteklemek için acil ve hızlı bir müdahaleye ihtiyaç olduğunu vurgularken, Yemenli kaynaklara göre Lenderking ise ülkesinin insani krizi şiddetlendiren Husilerin Marib’e yönelik saldırılarının derhal durdurulması konusundaki tutumunu yineledi. Ayrıca ABD'nin Yemen hükümetinin çabalarına desteğini ve Riyad Anlaşması'nın uygulanmasını tamamlama, ekonomik istikrarı sağlama ve Yemen halkının acılarını hafifletme konusundaki istekliliğini vurguladı.
ABD Yemen Özel Temsilcisi Salı günü Riyad'a geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Lenderking'in Riyad’ı ziyareti sırasında Suudi Arabistan ve Yemen hükümetlerinden üst düzey yetkililerle görüşeceğini ve"insani krizi şiddetlendiren ve Husilerin Marib’e ve diğer bölgelere yönelik artan saldırılarının sonuçlarını tartışacağını bildirdi. 
Sözcü açıklamasında, "Lenderking, Yemen hükümeti ve Suudi Arabistan Krallığı'nın Yemen ekonomisini istikrara kavuşturmak, Yemen'in kuzeyine zamanında yakıt ithalatını kolaylaştırmak ve Husilerin akaryakıt ithalatı ve fiyatlarının manipülasyonuna ilişkin faaliyetlerini sona erdirmek için acilen çaba gösterme ihtiyacını ele alacak” ifadelerini kullandı.
Açıklamada ayrıca, "Lenderking, kapsamlı bir barış sürecini başlatmanın önemini ve yeni bir BM Yemen Özel Temsilcisi’nin hızla atanmasını görüşmek üzere uluslararası toplumdan ve BM Yemen Özel Temsilciliği ofisinden temsilcilerle bir araya gelecek" ifadesi yer aldı.
Aynı bağlamda, Sultan el-Berkani başkanlığındaki Yemen Parlamento Başkanlığı üyeleri dün (Çarşamba) Seiyun şehrinde, meclisin bir an önce toplanması için gerekli düzenlemeleri görüştü. Resmi kaynaklara göre görüşmede, devlet kurumları arasındaki uyumun sağlanması ve bu istisnai durumda sorumluluklarını üstlenmesi konusu ele alındı.
Patlamento Başkanlığı, Genel Sekreterlik’in çalışmalarını Seiyun şehrinden yönlendirmesini ve Parlamento Başkanlığı’nın önümüzdeki haftalarda tüm oturumlar için uygun koşulları sağlamak için çalışmasını onayladı.
Sahada düzeyinde ise askeri medyaya göre Yemen Ulusal Ordusu dün (Çarşamba) Yemen’de meşru hükümeti destekleyen Arap Koalisyonu'nun uçaklarının desteğiyle, Husi milislerinin Saada (ülkenin kuzeyinde) kentinin Bakim ilçesindeki Mahcar bölgesinde bulunan ordu mevzilerine yönelik şiddetli bir saldırısını püskürtmeyi başardı.
Söz konusu saldırı, milislerin Marib'in batısında, kuzeybatı ve güneyinde şiddetli saldırılarını sürdürürken, aynı zamanda Beyda'nın kuzeyinde ve Şebve’nin batısında füze ve insansız hava araçları saldırıları başlatmasıyla eş zamanlı yaşandı. 
Askeri kaynakların bildirdiğine göre Yemen ordusu, en son Salı günü Beyhan ilçesinde Ulusal Ordu güçlerinin mevzilerini balistik füzeyle hedef alan iki Husi insansız hava aracını düşürmeyi başardı. Saha kaynaklarına göre Husilerin saldırısında 20 asker ve 1 sivil öldü veya yaralandı.
Husi milisleri, meşruiyetin en önemli kalesi olan petrol eyaletini kontrol altına almak umuduyla Marib'in batısında, kuzeybatı ve güneyinde şiddetli saldırılar düzenliyor ve BM'nin uluslararası destekli savaşı durdurma planını reddediyor.
Yemen krizinin siyasi bir çıkmaza girmesi, darbecilere karşı verilen mücadelede yedi yıl boyunca ilerleme kaydedilememesi ve darbe karşıtı güçler arasındaki anlaşmazlık üzerine siyasi ve halk sahnesinde, meşru saflarda radikal reformların hızlandırılmasına yönelik birçok çağrı yükseldi. Bu çağrılar, dünyanın en büyük insani krizini yaşayan ülkede darbenin ortadan kaldırılmasını ve istikrarın yeniden sağlanmasını amaçlıyor.



Refah Sınır Kapısı ve cephe hattı Gazze meselesini körüklüyor

2023 yılının Kasım ayında Refah Sınır Kapısı’nın Gazze Şeridi tarafındaki Filistinliler (AFP)
2023 yılının Kasım ayında Refah Sınır Kapısı’nın Gazze Şeridi tarafındaki Filistinliler (AFP)
TT

Refah Sınır Kapısı ve cephe hattı Gazze meselesini körüklüyor

2023 yılının Kasım ayında Refah Sınır Kapısı’nın Gazze Şeridi tarafındaki Filistinliler (AFP)
2023 yılının Kasım ayında Refah Sınır Kapısı’nın Gazze Şeridi tarafındaki Filistinliler (AFP)

Refah Sınır Kapısı’nın açılması konusunda Mısır ile İsrail arasında çıkan anlaşmazlık ve aynı cephede Hamas üyesi olduğu sanılan unsurların İsrail güçlerine düzenlediği saldırı, Gazze'de gerginliği yeniden alevlendirdi.

Mısır dün, İsrail'in ‘Refah Sınır Kapısı’nın Filistin tarafından sadece çıkış için açılması konusunda bir anlaşmaya varıldığı’ iddiasını yalanladı. Mısırlı bir yetkili, “Sınır kapısı, eğer anlaşma sağlanırsa, geçiş noktası ABD Başkanı Donald Trump'ın barış planına çerçevesinde her iki yönde de giriş ve çıkış için açılacak” dedi. İsrail hükümetinin Hükümet Faaliyetleri Koordinatörlüğü, sınır kapısının ‘önümüzdeki günlerde, yalnızca Gazze sakinlerinin Mısır'a çıkması için’ açılacağını bildirdi.

Öte yandan sahada silahlı unsurlar, Refah Sınır Kapısı’nda konuşlu İsrail güçlerine tanksavar füzeleriyle saldırdı.

Bir diğer gelişmede, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki iktidar koalisyonu, Filistin devleti kurulmasını öngören Trump’ın Gazze’deki savaşı sona erdirme planını desteklemekten kaçınmak için, muhalefetin dün İsrail parlamentosu Knesset'te önerdiği oylamayı boykot etti.


Petrol zengini Babnusa'dan sonra HDK’nin yeni hedefi Kadugli mi, el-Ubeyd mi?

Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) Kordofan eyaletindeki el-Ubeyd şehrine düzenlediği saldırının yol açtığı yıkım (Sosyal medya)
Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) Kordofan eyaletindeki el-Ubeyd şehrine düzenlediği saldırının yol açtığı yıkım (Sosyal medya)
TT

Petrol zengini Babnusa'dan sonra HDK’nin yeni hedefi Kadugli mi, el-Ubeyd mi?

Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) Kordofan eyaletindeki el-Ubeyd şehrine düzenlediği saldırının yol açtığı yıkım (Sosyal medya)
Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) Kordofan eyaletindeki el-Ubeyd şehrine düzenlediği saldırının yol açtığı yıkım (Sosyal medya)

İki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli çatışmaların ardından Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) geçtiğimiz pazartesi günü, Orta Sudan’daki Batı Kordofan eyaletinin merkezi Babnusa şehrinde, Sudan ordusunun son kalesi olan 22. Piyade Tugayı üzerinde ‘tam kontrol’ sağladığını duyurdu. Bu arada bazı askeri uzmanlar, petrol zenginliği ve süt ürünleri üretimi ile tanınan stratejik şehrin düşmesinin, kuzey ve güneydeki diğer bölgelere yönelik yeni saha kazanımları için bir sıçrama noktası haline gelebileceğini öngörüyor. Olayın üzerinden iki gün geçmesine rağmen Sudan ordusundan resmi bir açıklama gelmezken, orduya yakın platformlarda, şehirdeki birliklerin aynı eyaletteki Heglig bölgesine çekildiği iddiaları paylaşıldı.

Kordofan şehirleri sallantıda

Kordofan’daki büyük şehirler, HDK’nin baskılarının artmasıyla sallantıda. Sudan ordusunun elinde sadece, Batı Kordofan’da Nuhud ve Babnusa’nın düşmesinin ardından Kuzey Kordofan eyaletinin el-Ubeyd ve Um Ruvabe şehirleri ile Batı Kordofan’daki petrol zengini Heglig kaldı. Güney Kordofan eyaletinde ise ordu Kadugli ve Deleng’i kontrol ederken, HDK ed-Dubeybat’ta hakimiyet kurmuş durumda. Diğer yandan HDK’nin müttefiki olan Sudan Halk Kurtuluş Hareketi’nin Abdulaziz el-Hilu kanadı, Güney Kordofan’daki Nuba Dağları’ndaki Kauda şehrini kontrol ediyor.

Babnusa’nın önemi

Batı Kordofan eyaletinde, Doğu Darfur sınırına yakın konumda bulunan Babnusa, başkent Hartum’a yaklaşık 600 kilometre uzaklıkta yer alıyor. Sudan demiryolu ağının en önemli kavşaklarından biri olan şehir, ülkenin batısı ile doğusu ve kuzeyini birbirine bağlıyor. Babnusa, Sudan’ın önde gelen süt fabrikalarına ev sahipliği yapmasının yanı sıra petrol zenginliği ile ekonomik açıdan stratejik bir şehir olarak kabul ediliyor.

dfvg
El-Faşir'in Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) eline geçmesinin ardından şehirden kaçmak zorunda kalan yerlerinden edilmiş Sudanlılar, 26 Ekim 2025 (AFP)

HDK, Babnusa’nın düşüşünün ardından izleyeceği net stratejiyi henüz açıklamamış olsa da, eski Sudan ordusu askerleri olası senaryolar üzerinde değerlendirmelerde bulundu. İsminin açıklanmasını istemeyen eski bir Sudan ordusu subayı, Babnusa’nın hem askeri hem de coğrafi açıdan büyük öneme sahip olduğunu, düşmesinin savaşın gidişatında kritik bir dönüm noktası oluşturabileceğini ve bunun, Güney Kordofan’ın başkenti Kadugli, Deleng ve ordunun hâlâ kontrolünde tuttuğu diğer bölgelerin ele geçirilmesine kapı açabileceğini belirtti. Subay, “HDK, Kuzey Kordofan eyaletinin başkenti el-Ubeyd’i öncelikli askeri hedefleri arasına almış ve sürekli saldırılar düzenlemeye devam etmiştir. Kuvvetlerini stratejik noktalara yaymaları, şehre yönelik bir saldırının her an gerçekleşebileceğini gösteriyor” dedi.

HDK ateşkese uymadı

Kaynak, HDK’nin tek taraflı bir ateşkes ilan etmiş olmasına rağmen buna uymadığını ve 22. Piyade Tugayı’na bağlı askerlerin mevzilerine yönelik saldırılarına devam ederek şehri ele geçirdiğini belirtti. Bu durum, grubun askeri hedeflerinin henüz tamamlanmadığını ortaya koyuyor.

Askeri uzmanlara göre HDK’nin bu bölgeyi ele geçirmesi, ona daha fazla askeri operasyon için iyi bir üs sağlıyor. Uzmanlar, kuvvetlerin müttefiki olan Abdulaziz el-Hilu liderliğindeki Halk Kurtuluş Hareketi’ni destekleyerek, Güney Kordofan eyaletinin başkenti Kadugli’yi ele geçirmeye çalışmasının muhtemel olduğunu belirtiyor. Bu, ordunun eyaletteki önemli bazı kasabaları ele geçirmesinin ardından gelen stratejik bir adım olarak değerlendiriliyor.

Sudan ordusunun eski Genelkurmay Başkan Yardımcısı ve sözcüsü Tümgeneral Muhammed Beşir Süleyman, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Babnusa’nın HDK’nin eline geçmesinin beklenen bir gelişme olduğunu ve kenti kontrol eden tarafın operasyonel manevra alanını büyük ölçüde genişleteceğini söyledi. Süleyman, “Babnusa, petrol zenginliğiyle ekonomik açıdan önemli bir eyalette yer alıyor. Ayrıca demografik yapısı, HDK’nin sosyal tabanlarını oluşturuyor. Bu durum, onlara siyasi bir boyut kazandırıyor; özellikle Darfur bölgesi ile bağlantılı olarak kontrol alanlarını genişletmek ve Kordofan’da savaşçılar için lojistik destek sağlamak amacıyla bir tür geçici yönetim oluşturma stratejisi izliyorlar” ifadelerini kullandı.

efrf
El-Faşir'den gelen Sudanlı mülteciler, Tine Mülteci Kampı (Reuters)

Süleyman, HDK’nin Babnusa’yı ele geçirmesinin, ordunun Kuzey Kordofan eyaletindeki operasyonel ilerleyişine karşı onu daha avantajlı bir askeri konuma getirdiğini, buna rağmen ordunun el-Ubeyd’in batısı ve Nuba Dağları’nda elde ettiği zaferlerin önemini koruduğunu belirtti.

Ordu neye ihtiyaç duyuyor?

Süleyman, ordunun Kuzey ve Batı Kordofan’daki tüm cephelerde operasyonları yönetebilmesi için doğru planlamaya ihtiyaç duyduğunu vurguladı. Bunun, kuvvetler, lojistik destek ve yedeklerin sağlanması gibi büyük askeri kaynakları gerektirdiğini ifade ederek, “Operasyonel başarısızlığa yer yok. Stratejik hedef, Darfur’un yeniden kontrolünü sağlamak” dedi.

Eski asker, HDK’nin Babnusa’yı ele geçirerek başarmayı hedeflediği askeri amaçların başında, Sudan ordusunu Batı Kordofan’daki sosyal tabanlarından uzaklaştırmak olduğunu söyledi.

Süleyman, “Bu bölgeyi kontrol etmek HDK’ye, operasyonlarında asker ve teçhizat tedarikini sürdürme imkânı sunuyor, böylece daha fazla toprak kazanabiliyor, aynı zamanda Darfur’u güvence altına alıyor ve stratejik öneme sahip el-Ubeyd şehrine yönelik operasyonlarını geliştirebiliyor” dedi.

Süleyman ayrıca, HDK’nin kenti ele geçirme çabasının, askeri ve siyasi olarak konumunu güçlendirme, kara hakimiyetini genişletme ve böylece daha güçlü bir müzakere pozisyonu elde etme amacı taşıdığını vurguladı. Bu çerçevede, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır’ın dahil olduğu Dörtlü’nün Sudan’da üç aylık bir insani ateşkes sağlama çabaları da devam ediyor.


Gazze halkı, savaşın neden olduğu yıkımın ardından kültürel mirasını korumak için zamanla yarışıyor

Gazze şehrinde yaşanan savaş sırasında İsrail bombardımanı sonucu hasar gören Büyük Ömer Camii'nin iç restorasyon çalışmaları sırasında çekilmiş bir fotoğraf, 17 Kasım 2025 (Reuters)
Gazze şehrinde yaşanan savaş sırasında İsrail bombardımanı sonucu hasar gören Büyük Ömer Camii'nin iç restorasyon çalışmaları sırasında çekilmiş bir fotoğraf, 17 Kasım 2025 (Reuters)
TT

Gazze halkı, savaşın neden olduğu yıkımın ardından kültürel mirasını korumak için zamanla yarışıyor

Gazze şehrinde yaşanan savaş sırasında İsrail bombardımanı sonucu hasar gören Büyük Ömer Camii'nin iç restorasyon çalışmaları sırasında çekilmiş bir fotoğraf, 17 Kasım 2025 (Reuters)
Gazze şehrinde yaşanan savaş sırasında İsrail bombardımanı sonucu hasar gören Büyük Ömer Camii'nin iç restorasyon çalışmaları sırasında çekilmiş bir fotoğraf, 17 Kasım 2025 (Reuters)

Gazze Şeridi’nde 70 bin kişinin hayatını kaybetmesi, çok sayıda kişinin yaralanması, yüz binlerce insanın yerinden edilmesi ve neredeyse bütün mahallelerin yok olmasının ardından, yeniden inşa artık hayal gücünü zorlayan, neredeyse tasavvur edilemez bir görev haline geldi.

Buna rağmen, bölgede en değerli tarihi yapılar arasında yer alıp ağır hasar gören az sayıdaki noktada, işçiler şimdiden çalışmaya başladı. Amaç, geçmişten geriye kalan az sayıdaki kalıntıyı toprak altından çıkarmak.

Bu alanlar arasında, Gazze’nin eski kent merkezinde bulunan ve savaş sırasında İsrail güçlerinin hedef aldığı en önemli kültürel miras olan Büyük Ömer Camii de bulunuyor. İsrail ordusu, avlularının altında savaşçılar tarafından kullanılan bir tünel bulunduğunu öne sürerek yapıyı bombaladığını açıklamıştı. Filistinliler ise böyle bir tünelin varlığını reddediyor ve saldırının Gazze’nin dini ve kültürel mirasını yok etmeye yönelik olduğunu savunuyor.

dfrgt
Gazze şehrinde bulunan Büyük Ömer Camii'nin içindeki enkazı temizleyen bir işçi, 17 Kasım 2025 (Reuters)

Batı Şeria’daki Beytüllahim’de bulunan Miras Koruma Merkezi’nde mimar ve kültürel miras uzmanı olarak görev yapan ve şu anda savaşta zarar gören alanları kurtarmak için Gazze’de çalışan Hammude ed-Dehdar, İsrail’in bu yapıların yıkımının Filistin tarihini silebileceğini düşünerek ‘yanıldığını’ söyledi.

Dehdar, Gazze’de Reuters’a yaptığı açıklamada, bu yapıların kadim bir halkın ortak hafızasını temsil ettiğini belirterek, “Bu miras, korunması ve savunulması için ortak çaba gerektiren bir bellektir” dedi.

İsrail ordusu ise Hamas hedeflerine yönelik her saldırının, bu tür alanları tehlikeye atabilecek olması nedeniyle sıkı bir onay sürecinden geçtiğini açıkladı.

fgt
Gazze şehrinde savaş sırasında hasar gören tarihi Paşa Sarayı'nda restorasyon çalışmaları yürüten işçiler, 11 Kasım 2025 (Reuters)

İsrail ordusu tarafından yapılan açıklamada, “İsrail ordusu, kültürel miras alanları ile tarihi ve kültürel önemi bulunan mekânlara azami hassasiyetle yaklaşmaktadır. Bu alanlar ve sivillerin zarar görmesini en aza indirmek, saldırı planlamasında temel bir önceliktir” ifadeleri yer aldı.

Zamansız hikayeler

Nüfusunun büyük bölümü, bugün İsrail sınırları içinde kalan şehir ve köylerden zorla göç ettirilmiş mülteciler ya da onların çocuklarından oluşan Gazze Şeridi’nde, Büyük Ömer Camii, Gazze halkını kendi kültürel mirasına ve Ortadoğu’nun zengin mimari tarihine bağlayan temel unsurlardan biriydi.

Halk arasında anlatılan geleneksel hikâyelere göre Samson’un onu esir alanların üzerine tapınağı yıktığı yer olduğu söylenen bu alan, İslam’ın 7. yüzyılda Halife Ömer bin Hattab döneminde Akdeniz’e ulaşmasından önce bir Bizans kilisesine de ev sahipliği yapıyordu. Bölge İslam hâkimiyetine girdikten sonra yapı camiye dönüştürüldü.

Sonraki yüzyıllar boyunca yapı; Memlükler, Haçlılar ve Osmanlılar tarafından pek çok kez yeniden şekillendirildi ve Orta Çağ’da bölgenin mimari harikalarından biri olarak ün kazandı.

Caminin minaresi, Gazze siluetinin en belirgin unsurlarından biriydi. Cemaat, kubbeli tavanlar altında ve cilalı taşlarla döşeli avlularda ibadet eder; namazın ardından caminin görkemli cephesinin önünden geçerek kapılarından dışarı çıkar ve eski kentin çevresindeki çarşı sokaklarına doğru akardı.

frgt
Gazze şehrinde savaş sırasında hasar gören tarihi Paşa Sarayı'nda restorasyon çalışmaları yürüten işçiler, 11 Kasım 2025 (Reuters)

Yakındaki Kayseriyye Çarşısı, dükkânlarıyla ünlüydü; esnafı ve komşuları, âşıkların düğün takılarından kıskanç kayınvalidelerin hikâyelerine uzanan unutulmaz öyküler anlatırdı. Bugün bunlardan geriye neredeyse hiçbir iz kalmadı.

Ağır hasar gören bir diğer yapı da 13. yüzyıla uzanan tarihi Paşa Sarayı oldu. Bir müzeye ev sahipliği yapan yapının sergilediği eserler artık kayıp.

Dehdar, kültür ve miras söz konusu olduğunda bunun yalnızca eski bir bina ya da tarihi taşlardan ibaret olmadığını vurgulayarak, “Her taş bir hikâye anlatır” dedi.

Filistin’in Batı Şeria merkezli Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı Müsteşarı Cihad Yasin ise Filistinli yetkililer ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) tarihi alanların restorasyonu için üç aşamalı bir plan hazırladığını, ilk maliyetin 133 milyon dolar olarak öngörüldüğünü belirtti.

Yasin, önceliğin çökme riski taşıyan yapıların hızlı müdahaleyle desteklenmesi olduğunu söyledi. Ancak beyaz çimento ve alçı sıkıntısı yaşandığını, Gazze’deki kaynakların sınırlı olduğunu ve restorasyon malzemelerinin fiyatlarının ciddi şekilde arttığını ifade etti.

sdfgt
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta İsrail hava saldırıları sırasında hasar gören, kısmen yıkılmış Berkuk Kalesi, 16 Kasım 2025 (Reuters)

Gazze Şeridi’nde kültürel mirasın yıkımı, evlerini ve geçim kaynaklarını kaybetmiş yaslı aileler arasında bile ayrı bir acı yaratmaya devam ediyor.

Münzir Ebu Asi, küçük kızı Kenzi’nin Büyük Ömer Camii’nin vurulduğunu duyunca hissettiği derin üzüntü nedeniyle onu teselli etmek zorunda kaldığını söyledi.

Ebu Asi, “Küçük kızım Kenzi çok üzüldü. Camiye saldırı haberini duyduğumuzda biz de şaşırdık; neden böyle bir şey yapıldı?” dedi.

Sözlerini sürdüren Ebu Asi, Paşa Sarayı’nın da bombalanmasının ardından artık kesin bir kanaate vardıklarını belirterek, “Bu işgalin, Filistin kimliğini yok etmek, her türlü Filistin eserini silmek istediği artık bizim için kesinleşti” ifadesini kullandı.