İran’daki bir insan hakları örgütü: İran ülke dışında bulunan 540 muhalifi öldürdü veya kaçırdı

Gazeteci Ruhullah Zam 2019’da Irak’ta İran istihbarat ajanları tarafından kaçırılarak Tahran’a nakledilmiş ve geçtiğimiz yıl idam edilmişti. (Mizan Haber Ajansı)
Gazeteci Ruhullah Zam 2019’da Irak’ta İran istihbarat ajanları tarafından kaçırılarak Tahran’a nakledilmiş ve geçtiğimiz yıl idam edilmişti. (Mizan Haber Ajansı)
TT

İran’daki bir insan hakları örgütü: İran ülke dışında bulunan 540 muhalifi öldürdü veya kaçırdı

Gazeteci Ruhullah Zam 2019’da Irak’ta İran istihbarat ajanları tarafından kaçırılarak Tahran’a nakledilmiş ve geçtiğimiz yıl idam edilmişti. (Mizan Haber Ajansı)
Gazeteci Ruhullah Zam 2019’da Irak’ta İran istihbarat ajanları tarafından kaçırılarak Tahran’a nakledilmiş ve geçtiğimiz yıl idam edilmişti. (Mizan Haber Ajansı)

İran’daki saygın bir insan hakları örgütü, ülke dışında suikast ve adam kaçırma olaylarına kurban giden 540 İranlının ismini açıkladı.
Yaklaşık 20 yıldır İran’da insan hakları ve demokrasinin pekiştirilmesi noktasında çalışmalar yapan, kar amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşu Abdurrahman Boroumand Vakfı, vakfın İran güvenliğine atfedilen infaz ve adam kaçırma olaylarını belgelemek için çalıştığını belirtti.
Abdurrahman Boroumand 1991 yılında Paris’te İran İstihbarat ajanları tarafından suikasta uğrayan muhalif bir politikacıydı. Fransız güvenlik güçleri Boroumand’ın katillerini bulamadı. İran ise söz konusu saldırıyı üstlenmedi.
Kurum, istatistiklerin rejimin tüm kurbanlarını içermediğini belirttiği raporda, “Rejim çalışanları 1979’dan bu yana yurt dışında bulunan mülteci muhaliflere karşı yüzlerce operasyon gerçekleştirdi. Muhaliflerin birçok kez kaçması sebebiyle bu operasyonları defalarca tekrarladı” ifadelerini kullandı.
Rapora göre İran güvenlik güçleri Irak’ın Kürdistan bölgesinde 380 operasyon, Irak’ın geri kalan bölgelerinde 30 operasyon, Pakistan’da 30 operasyon, Türkiye’de 28 operasyon, Fransa’da 13 operasyon ve Afganistan’da 9 operasyon gerçekleştirdi. Operasyonların 20 farklı ülkeyi içerdiği bildirildi.
232706-1146875912.jpeg
İran güvenlik güçlerinin Belucistan muhalifi Abdulmelik Rigi’yi kaçırıp Tahran’a götürmesinin ardından etrafını sardığı sırada görüntüsü. (Mehr Haber Ajansı)
Şarku'l Avsat'ın Independet Arabia kaynaklı haberine göre, İran, söz konusu operasyonların çoğunu gerçekleştirdiği yönündeki iddiaları reddediyor ancak kimisiyle de övünüyor. Rejim, 2019’da Irak’ta muhalif gazeteci Ruhullah Zam ve 2020’de Türkiye’de Ahvazi liderlerinden siyasi aktivist Habib Asyud’un kaçırılması gibi güvenlik güçlerinin başarısı olarak tanımladığı operasyonlarla övündü. İran devlet televizyonu bu iki kişiyi kaçıran kimselerin fotoğraflarını yayınladı. Ruhallah Zam’a ölüm cezası verilirken, Habib Asyun’un akıbeti bilinmiyor.
Ayrıca rejim, 1992’de Almanya’da Mikonos restoranına düzenlenen suikasta karışan Kazım Darabi dahil olmak üzere, yurt dışında çeşitli suikastlara karışan isimleri cezalarını tamamlamalarının ardından ülkeye kabul etti. Söz konusu operasyon İranlı Kürt muhaliflerin dört liderinin ölümüne neden olmuştu.
Öte yandan iki hafta önce ABD savcısı, İran istihbaratının ABD’de yaşayan muhalif gazeteci Masih Alinejad’ı kaçırma isteğini ortaya çıkarmış, ayrıca, gazetecinin Venezuela’ya nakledilmesinden sonra onu İran’a kaçırmayı planlayan İran istihbaratındaki ajanların isimlerini açıklamıştı.
Söz konusu kurumun raporu, mültecilere ev sahipliği yapan bazı ülkeleri yerleşik muhalifleri korumamakla suçladı. Ayrıca bazı hükümetlerin İran’a karşı suçlamalardan kaçınmak için İran istihbaratındaki ajanların söz konusu tutuklama operasyonlarını gerçekleştirdikten sonra topraklarını terk etmelerine izin verdiğini söyledi.
Abdurrahman Boroumand Vakfı, söz konusu eylemleri durdurma noktasında küresel koordinasyon ve ortak bir işbirliği olmadığı takdirde, İran’ın sınırları dışında uyguladığı şiddetin devam edeceği konusunda uyarıda bulundu.



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.