İran Cumhurbaşkanı, para piyasalarını ve enflasyon oranını kontrol altına alacak ‘acil ve hedefe odaklı’ adımlar atılmasını istedi

İran Cumhurbaşkanı Reisi, ekonomi kurmaylarından Viyana’daki müzakerelere güvenmemelerini talep etti

İran’da yeni hükümetin ekonomi ekibi, dün, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi başkanlığında ilk toplantısını gerçekleştirdi (İran Cumhurbaşkanlığı)
İran’da yeni hükümetin ekonomi ekibi, dün, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi başkanlığında ilk toplantısını gerçekleştirdi (İran Cumhurbaşkanlığı)
TT

İran Cumhurbaşkanı, para piyasalarını ve enflasyon oranını kontrol altına alacak ‘acil ve hedefe odaklı’ adımlar atılmasını istedi

İran’da yeni hükümetin ekonomi ekibi, dün, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi başkanlığında ilk toplantısını gerçekleştirdi (İran Cumhurbaşkanlığı)
İran’da yeni hükümetin ekonomi ekibi, dün, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi başkanlığında ilk toplantısını gerçekleştirdi (İran Cumhurbaşkanlığı)

İran’ın yeni Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, ABD’nin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle çöküşün eşiğine gelen İran ekonomisine yeniden istikrar kazandırmak amacıyla ekonomi ekibine döviz piyasalarındaki dengesizliği ve enflasyondaki artışı kontrol altına almak için ‘acil ve hedefe odaklı’ adımlar atmaları talimatı verdi.
Cumhurbaşkanı Reisi'nin, Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi (DMTK) Genel Sekreteri Muhsin Rızai'yi ekonomi işlerinden sorumlu yardımcısı olarak atadığı bir cumhurbaşkanlığı kararnamesinin yayınlanmasından birkaç gün sonra yeni hükümetin ekonomi ekibi, dün, ilk toplantısını gerçekleştirdi. Bunun yanı sıra önümüzdeki günlerde Merkez Bankası’na yeni bir başkan ataması bekleniyor. Reisi’nin ekonomi ekibi, Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir, Cumhurbaşkanlığı Ofisi Direktörü Gulamhüseyin İsmaili, Bütçe ve Planlama Teşkilatı Başkanı Mesud Mirkazımi, Ekonomi Bakanı İhsan Handuzi ve Çalışma Bakanı Hüccetullah Abdulmelik’ten oluşuyor. Ancak Reisi’nin ekonomi ekibinde yer alan isimlerle ilgili, İran Şura Meclisi’nde gerçekleştirilen hükümetin güvenoyu aldığı oturumda ekonomik sorunlarla başa çıkma yeteneklerine gerçekten sahip oldukları konusunda bir takım şüpheler vardı.
İran Cumhurbaşkanlığı resmi internet sitesine göre Reisi, ekonomi ekibine döviz piyasasını ve enflasyon oranını kontrol etmek amacıyla ‘acil ve hedefe yönelik’ adımlar atma talimatı verdi. Ayrıca, uzmanlarla genel bütçeyi destekleyecek ve İran para biriminin değerini artıracak çözümlerin ele alınacağı istişarelerde bulunulmasını istedi. Cumhurbaşkanı Reisi, “Atılan adımların, vatandaşların günlük hayatlarına yansımaları olmalı. Hükümetin bu konuyla ilgilendiğinden emin olmalılar” ifadelerini kullandı.
Cumartesi günü yeni kabineyi kabul eden İran’ın dini lideri (Rehber) Ali Hamaney'in ekonomiye yönelik ‘tavsiyelerini’ uygulamaya çağıran Cumhurbaşkanı Reisi, ‘Hameney’in konuşmasının ekonomiyle ilgili bölümlerinin hükümetin ekonomi ekibinin tüm üyeleri tarafından yakından ve daimi olarak takip edilmesi gerektiğini’ söyledi.
Hamaney’in uygulanmasını istediği 10 madde arasında, ‘ekonomik sorunların nükleer anlaşma ile ilgili müzakerelere ve bunların sonuçlarına bağlanmaması ve kararlar alınırken iç dinamiklerin başlıca referans olması’ yer alıyordu.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’nın (ISNA) haberine göre Reisi, ekonomi kurmaylarından, hükümetin sınırlı geliri olan kişilere sağladığı mali yardımları gözden geçirmelerinin yanı sıra bankacılık sistemini desteklemelerini istedi.
Öte yandan Reisi hükümetinin göreve başlamasının döviz piyasalarına yansıması olumsuz oldu. Dolar ise geçtiğimiz Mart ayından bu yana en yüksek seviyesine yükseldi. Oysa İran Şura Meclisi geçtiğimiz hafta hükümete güvenoyu verilmesi konusunda zamanla yarışıyordu.
İran İstatistik Merkezi tarafından geçtiğimiz hafta yayınlanan bir rapora göre yıllık enflasyon oranı Temmuz ayında yüzde 45,2'ye yükseldi. Bu arada İran Çalışma, Kooperatif ve Sosyal Refah Bakanlığı, 83 milyon İranlıdan 26,5'inin kötüleşen yaşam şartları nedeniyle yoksulluk sınırının altında yaşadığını bildirdi.
Dolar ise hafta sonunda 280 bin İran riyalini aştı. Donya-e-eqtesad gazetesinin haberine göre dün akşam İran piyasalarının kapanmasının ardından dolar riyal karşısında küçük bir artış kaydettikten sonra 275 bin riyale geriledi.



Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)
TT

Hüseyin Emir Abdullahiyan: Süleymani'nin dostu, İsrail'in düşmanı

Merhum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, arka planda Kasım Süleymani (AFP)

İran'ın kuzeybatısında pazartesi günü meydana gelen helikopter kazasında Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile birlikte hayatını kaybettiği açıklanan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Tahran'ın İsrail ve Batı karşıtı politikalarının ateşli bir savunucusuydu.

Reisi, 60 yaşındaki Abdullahiyan’ı Ağustos 2021'de atadı.

2013'ten 2021'e kadar bu görevi yürüten Muhammed Cevad Zarif'in yerine geçmek gibi zor bir görevi vardı; Zarif, önde gelen aktif bir diplomat, akıcı bir İngilizce konuşan, uluslararası çevrelerde tanınan bir yüz ve İran'ın dış politikasını yöneten deneyimli bir isimdi.

İran devlet televizyonu Emir Abdullahiyan'ı, Tahran tarafından yönetilen ve Lübnan Hizbullah'ı, Filistinli Hamas ile İslami Cihad hareketleri ve Iraklı silahlı gruplar gibi İran'ın ezeli düşmanı İsrail karşıtı grupların yer aldığı "Direniş Ekseni'nden üst düzey bir diplomat" olarak tanıttı.

Emir Abdullahiyan atandığı gün yaptığı açıklamada, bu grupların "İran'ın müttefikleri" olduğunu ve "onları güçlendirmenin hükümetin gündeminde olduğunu" söyledi.

Kapsamlı geziler

Ekim 2023'te İsrail ile Hamas arasında Gazze'de savaşın başlamasından beri bölgeye yaptığı ziyaretleri yoğunlaştırdı. Tahran, İsrail'e karşı Filistin hareketini ve savaşın çıkmasına yol açan 7 Ekim 2023 operasyonuna desteğini gizlemedi, ancak aynı zamanda bu operasyonun içinde yer almadığını da vurguladı.

Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)Emir Abdullahiyan, Kasım Süleymani'nin izinden gidiyor gibi görünüyordu (Getty)

Geçtiğimiz nisan ayında, Tahran'ın Yahudi devletini sorumlu tuttuğu ve Şam'daki İran konsolosluk binasını yerle bir eden hava saldırısına karşılık olarak, İran'ın İsrail'e 300'den fazla insansız hava aracı ve füzeyle gerçekleştirdiği benzeri görülmemiş saldırıyı savundu.

İran'ın tepkisinin "meşru savunma ve uluslararası hukuk çerçevesinde" gerçekleştirildiğini söyledi.

Emir Abdullahiyan daha sonra İsrail'in İran'ın orta kesimindeki İsfahan eyaletine bir misilleme amaçlı saldırı düzenlediğine dair haberleri "çocuk oyuncağı" diyerek küçümsedi.

İzolasyonun Azaltılması

Mesleki kariyeri boyunca Devrim Muhafızları ile olan yakın ilişkileriyle tanınan Emir Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu olan Kudüs Gücü'nün komutanı ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan kariyeri boyunca Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu. Abdullahiyan, Devrim Muhafızları'nın dış operasyonlarından sorumlu Kudüs Gücü'nün komutanı olan ve 2020 yılında Irak'ın başkentinde bir ABD saldırısı sonucu öldürülen Tümgeneral Kasım Süleymani'ye yakındı.

Emir Abdullahiyan, üç yıl boyunca İran'ın uluslararası sahnedeki izolasyonunu azaltmak ve ABD yaptırımlarının ülkesinin ekonomisi üzerindeki etkisini azaltmak için çalıştı.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Çin'in himayesindeki bir anlaşma çerçevesinde Mart 2023'te Suudi Arabistan ile uzlaşmaya varılmasına yol açan süreçte kilit bir figür olmasa da İran'ın Arap komşularıyla ilişkilerin geliştirilmesinde rol oynadı.

1964 yılında Tahran'ın doğusundaki Damgan şehrinde doğan Abdullahiyan, 1991 yılında Tahran Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu.

1997-2001 yılları arasında Irak'ta ve 2007-2010 yılları arasında ise Bahreyn'de görev yaptı.

2011'den bu yana Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. Bu görevinde, Ali Ekber Salihi (Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci hükümetinde) ve Zarif (Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ilk hükümetinde) gibi iki farklı bakanla çalıştı.

Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri) Merhum İran Dışişleri Bakanı, Devrim Muhafızları'na yakınlığıyla biliniyordu (Sosyal paylaşım siteleri)

Ancak 2016 yılında Zarif onu görevden aldı. Bu hareket muhafazakârlar tarafından, Ruhani ve bakanına yönelik büyük eleştiriler yapılmasına neden oldu.

ISNA'ya göre daha sonra Umman Büyükelçiliği görevini reddetti ve 2021 yılında Dışişleri Bakanlığı'na gelmeden önce, Meclis Başkanı'nın uluslararası işlerden sorumlu özel yardımcısı olarak çalışmaya başladı.

Emir Abdullahiyan, uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlayan 2015 anlaşmasının çökmesinin ardından, Washington'un 2018'de eski Başkan Donald Trump tarafından anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlatılması çabalarına dahil oldu.