Irak-Suriye sınırındaki hava saldırısıyla ilgili belirsizlik sürüyor

Geçen hafta cuma Basra’da görülen bir Haşdi Şabi unsuru (AFP)
Geçen hafta cuma Basra’da görülen bir Haşdi Şabi unsuru (AFP)
TT

Irak-Suriye sınırındaki hava saldırısıyla ilgili belirsizlik sürüyor

Geçen hafta cuma Basra’da görülen bir Haşdi Şabi unsuru (AFP)
Geçen hafta cuma Basra’da görülen bir Haşdi Şabi unsuru (AFP)

ABD liderliğindeki Uluslararası Koalisyon, Suriye-Irak sınırının Suriye tarafında yer alan Elbukemal (Ebu Kemal) bölgesine yapılan saldırıyla bir ilgisinin olmadığını açıkladı.
Dün sabahın erken saatlerinde silahlı insansız hava aracı (SİHA) ile düzenlenen saldırıyla ilgili Haşdi Şabi’nin suçladığı İsrail ise sessizliğini koruyor.
Haşdi Şabi örgütü çatısı altındaki bazı silahlı grupların siyasi kanadı kabul edilen Hadi el-Amiri liderliğindeki Fetih Koalisyonu, çarşamba sabahın erken saatlerinde Haşdi Şabi’ye ait bir mevziye kaynağı henüz bilinmeyen yaklaşık 4 hava saldırısının düzenlendiğini ve 3 askeri aracın kullanılamaz hale geldiğini duyurdu.
Bununla birlikte Irak’ın Anbar vilayetine bağlı Kaim ilçesinin Kaymakamı Ahmed el-Mahallavi, saldırının Suriye toprakları içerisinde gerçekleştiğini ve Irak topraklarına zarar vermediğini belirtti.
ABD liderliğindeki Uluslararası Koalisyon, dün yaptığı açıklamada, Irak-Suriye sınırında herhangi bir hava saldırısı düzenlemediğini ilan etti. Koalisyon’un açıklaması, henüz faili belirlenemeyen saldırının arkasında İsrail’in olduğu varsayımını gündeme getirdi.
Haşdi Şabi çatısı altında faaliyet gösteren grupların yanı sıra resmiyette bir bağlılığı olmamasına rağmen Haşdi Şabi’den emir alan birtakım silahlı gruplar Irak-Suriye sınırında mevzileniyor. Bu grupların bazıları Suriye’deki iç savaşta aktif olarak yer alıyor ve oradaki mevzileri koruyor. Söz konusu mevziler daha önce birçok kez ABD ve İsrail tarafından hedef alındı. Bu saldırılarda ölen veya yaralanan onlarca Haşdi Şabi mensubu oldu.
İran’a yakınlığıyla bilinen Fetih Koalisyonu, hava saldırılarından İsrail’i sorumlu tuttu. Fetih Koalisyonu yaptığı açıklamada, saldırıyı en sert ifadelerle kınadığını belirterek, “Irak’ın egemenliğine açıkça yapılan bu saldırıların tekrarlanması Irak hükümeti ve Meclisi dahil herkesin, Irak’ın egemenliğinin korunmasından ve evlatlarımıza tam güvenlik sağlanmasından yana tavır almasını gerektiriyor” ifadelerini kullandı. Açıklamada “Bu saldırılardan sorumlu ülkeleri tespit etmek ve ülkenin onurunu, sınırlarını ve çocuklarımızın temiz kanlarını korumak için her türlü yola başvurmanın” gerektiği kaydedildi. Açıklamada, “Tüm yabancı güçlerin Irak topraklarından çekilmesi, Irak’ın egemenliğine ve evlatlarının kanlarına karşı haddini aşmayı önlemeyi garanti etmenin yoludur” denildi.
Fakat Irak-Suriye sınırında hedef alınan mevzilerin sahibi kabul edilen Haşdi Şabi Heyeti, saldırıyla ilgili herhangi bir pozisyon almadı. Bu durum, hedef alınan mevzilerin resmi olarak Haşdi Şabi’ye değil, İran destekli bir silahlı gruba ait olduğu varsayımını güçlendiriyor.
Haşdi Şabi çatısı altındaki silahlı gruplardan hiçbiri, sahip olduğu mevzilerin hava saldırısına uğradığı yönünde bir bilgi paylaşmadığı gibi Irak-Suriye sınırındaki saldırıyı kınayan bir açıklama da yayınlamadı. Bu durum saldırıyla ilgili belirsizliği daha da artırıyor. Irak-Suriye sınırındaki saldırıda imha edilen 3 araçtan ikisinin alevler içinde kaldığı görülen fotoğraflar daha önce basın yayın organları tarafından paylaşılmıştı.



İki video Suriye Adalet Bakanı'nın görevden alınması çağrılarına yol açtı

Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)
Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)
TT

İki video Suriye Adalet Bakanı'nın görevden alınması çağrılarına yol açtı

Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)
Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)

İnsan hakları örgütleri, Suriye’deki yeni yönetimin Adalet Bakanı Şadi el-Veysi'nin 2015 yılında internette dolaşan iki videoda iki kadının infazı sırasında hazır bulunduğunun görülmesi üzerine Suriye'nin yeni yetkililerini soruşturma yapmaya çağırdı.

Son günlerde iki video sosyal medya kullanıcıları tarafından yaygın bir şekilde paylaşıldı. Bu videolardan birinde, silahlı adamlar fuhuş yapmakla suçlanan peçeli bir kadından sokak ortasında diz çökmesini istiyor, ardından içlerinden biri kadını başından vurarak öldürüyor.

Ölüm cezası

Diğer videoda ise silahlı bir kişi, fuhuş suçlamasıyla hakkında ölüm kararı verilen bir kadını infaz kararı okunduktan sonra başından vuruyor.

İlk videoda el-Veysi'nin olayı cep telefonuyla çektiği görülürken, ikinci videoda el-Veysi'nin infaz kararını okuması ağır eleştirilere ve görevden alınması çağrılarına yol açtı.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) Direktörü Rami Abdurrahman, el-Veysi'nin söz konusu iki videoda yer aldığını doğruladı. Abdurrahman, el-Veysi'nin o dönemde, ertesi yıl El Kaide'den ayrıldığını ve adını Heyetu Tahriru’ş-Şam (HTŞ) olarak değiştirdiğini açıklayan Nusra Cephesi'nin şeriat yargıcı olduğunu söyledi.

Muhalif gruplar

HTŞ, Aralık 2024'te Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesine yol açan muhalif saldırıya liderlik etmişti.

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığı habere göre  el-Veysi'nin videoda yer almasıyla ilgili sorusuna yeni Suriye yönetiminden bir kaynak ‘şu anda yorum yapılamayacağını’ söyledi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün (HRW) Ortadoğu ve Kuzey Afrika araştırmacısı Hibe Zeydan, el-Veysi'nin iki kadının sahada infaz edilmesinde açıkça yer almasının ‘hesap verebilirlik ve adaletle ilgili karmaşık soruları gündeme getirdiğini’ söyledi ve ‘şeffaf ve bağımsız bir soruşturmanın kritik önemde olduğunu’ bildirdi. Zeydan, iki videonun yayınlanmasına rağmen el-Veysi'nin hükümetteki rolünün devam etmesinin ‘yönetimin adalet ve hesap verebilirlik konusundaki kararlılığı hakkında rahatsız edici bir mesaj verdiğini’ belirtti.

HTŞ ve El Kaide

HTŞ yıllar önce El Kaide ile bağlarını koparmış olsa da birçok Suriyeli, yetkililerin çeşitli Suriyeli bileşenlere ve uluslararası topluma yönelik güven verici mesajlarına rağmen, grubun bileşenleri dışlayan ve kadınların rolünü marjinalleştiren katı bir dini rejim kurma yolunda ilerlediğinden endişe ediyor.

Suriye Adalet ve Hesap Verebilirlik Merkezi (SJAC) Direktörü, el-Veysi'nin görevden alınması çağrısında bulunarak, adalet bakanı olarak atanmasını bir ‘skandal’ olarak nitelendirdi. “Bu, Suriye'deki ve ötesindeki herkese en kötü mesajı gönderiyor. Bunlar sadece iki video ve işler aslında bundan daha kötü olabilir” diyen SJAC Direktörü, benzer olayların Suriye'deki yeni yönetimin ‘gerçek bir geçiş dönemi adaleti sürecine girmekten’ kaçınmasına yol açabileceğine dair korkularını dile getirdi.

Suriyelilerin öfkesi

Beşşar Esed'in 8 Aralık 2024'te devrilmesinin ardından Şam'ı ziyaret eden uluslararası delegeler, ülkedeki siyasi sürecin kapsayıcı olmasının ve sivil haklar ile temel özgürlüklere saygı gösterilmesinin önemini yineledi.

Her iki video da sosyal medyada Suriyeliler arasında öfkeye yol açtı.

Feminist aktivist Ruveyde Kenan Facebook hesabında şunları yazdı: “Şu anda ihtiyaç duyulan şey Adalet Bakanı Şadi el-Veysi'nin görevden alınmasıdır. Çünkü kendisi Suriye'nin, Suriyelilerin ve Suriyeli kadınların geleceği için bir felakettir.”