Buteflika'nın ölümünün ardından Cezayir tarihinde yeni bir sayfa açılıyor

Cezayir'de, eski Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika'nın 84 yaşında hayatını kaybetmesi nedeniyle bayraklar yarıya indirildi ve üç gün ulusal yas ilan edildi.

İç savaşın ardından 1999'da göreve gelen eski Cumhurbaşkanı Buteflika, 2015 yılında geçirdiği kısmi felç ve kötü giden sağlığına rağmen ülkeyi yönetmeye devam etmişti.

Buteflika'nın, Şubat 2019'da beşinci dönem için yeniden cumhurbaşkanı adayı olması, bardağı taşıran son damla olmuş ve bir toplumsal tepki dalgasının fitilini ateşlemişti.

Cezayir'de, bu dönemde başlayan protesto dalgası karşısında, ülkedeki rejimin bel kemiği niteliğindeki Cezayir ordusunun, gösterilere desteğini açıklaması ve cumhurbaşkanlığına karşı yaptığı sözlü uyarılar karşısında, Buteflika, Nisan 2019'da görevi bırakmak zorunda kalmıştı.

Buteflika'nın ölümüyle ilgilenen kaynakların Şarku'l Avsat'a bildirdiğine göre, dün Cezayir Cumhurbaşkanlığı ile Buteflika'nın ailesi arasında mezar yeri konusunda "görüşmeler" yapıldı. Yetkililer cenazenin kıdemli Cezayirli liderlerin defnedilmiş oldukları başkentin doğu banliyösünde bulunan Aliye Mezarlığı’na defnedilmesini ve devlet töreni yapılmasını önerdi. Buteflika’nın erkek kardeşi Abdurrahim ve kız kardeşi Zuhur ise törenin aile içinde gerçekleşmesini ve cenazenin annelerinin ve erkek kardeşleri Mustafa ve Abdulgani'nin defnedildiği Ben Aknun Mahallesi mezarlığına defnedilmesini istediklerini ifade ettiler. Cenazenin bugün öğleden sonra veya en geç yarın defnedilmesi bekleniyor.

Ailesine yakın isimler, cumhurbaşkanının sağlığının son iki yılda önemli ölçüde kötüleştiğini ve artık hareket edemez hale geldiğini bildirdi. 2 Nisan 2019 tarihindeki istifasından bu yana Buteflika, uzun yıllardır sağlığını takip eden uzman bir ekip tarafından evinde muayene edildi.

Cezayir’de dün sosyal medya, 20 yıl iktidarda kalan Buteflika'nın ölümü haberleriyle dolup taştı. Cezayirlilerin bir kısmı onu, ülkenin geçen yüzyılın doksanlı yıllarında karşı karşıya olduğu yıkıcı terörizm nedeniyle yaşanan kan ve gözyaşı sayfasını düren itibarlı bir lider olarak görüyor. Bu pozisyonda olanlar, onun iktidarı sırasında yayılan yozlaşmanın, hakimiyeti ele geçiren iş insanları ve politikacıların “kötü çizgisinden” kaynaklandığına inanıyor ve söz konusu iş insanları ve politikacıların, 27 Nisan 2013'te geçirdiği felç nedeniyle duyularının çoğunu kaybeden Buteflika adına önemli kararlar aldıklarını ileri sürüyorlar.

Bir başka kesim ise Buteflika’nın 1999'da ordudan ve Ulusal Kurtuluş Cephesi'nden (FLN) intikam almak amacıyla iktidara geldiğini ileri sürüyor ve dönemin dışişleri bakanı ve rejimin şımarık çocuğu olarak nitelendirdikleri Buteflika’yı, kendisini iktidarın "meşru varisi" olarak görmekle suçluyor.

Bu görüşe sahip olanlar, Buteflika’nın yaptığı en büyük hatanın, 2008'de anayasayı değiştirerek kendisine üçüncü bir dönem hakkı tanıyarak iktidarını uzatması olduğunu söylüyorlar.

Bu dönemin ikinci yılından bu yana, yönetim aleni bir şekilde küçük kardeşi ve baş danışmanı Said Buteflika'ya (yolsuzluk suçlamasıyla hapiste) geçti. Kardeş Buteflika yolsuzluğa bulaşan işadamlarına (şu anda hapiste olan) ekonomi ve yatırımın anahtarlarını teslim etmişti.

Buteflika, iktidarının çoğu döneminde ordudan ve askeri istihbarattan korundu. 2004 yılında kendisinin ikinci kez seçilmesine itiraz eden Muhammed el-Amari ile savaşında ordu istihbarat şefi Korgeneral Muhammed Medin'i kullandı ve Amari’yi görevden aldı. Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika’ya olan güçlü bağlılığıyla tanınan Cezayir Ahmed Gaid Salih, 2004 yılında Muhammed el-Amari'nin yerine Genelkurmay Başkanı olarak atandı. Ardından Savunma Bakan Yardımcısı görevine getirilen Gaid’i, istihbarat şefi Korgeneral Muhammed Medin'i 2015 yılında görevden almak için kullandı.

Salah, 22 Şubat 2019'da Buteflika’nın beşinci dönem adaylığına karşı sokağın tepkisine rağmen Cumhurbaşkanına yönelik güçlü desteğini sürdürdü. Başlangıçta protestoculara karşı çıkan Gaid, daha sonra Buteflika'ya istifa etmesi için baskı yaptı.

Buteflika lise öğreniminin ardından 1956 yılında 19 yaşında Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN) saflarına katıldı. Ülke 1962 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra ilk Ulusal Kurucu Meclis üyesi oldu. 25 yaşındayken Spor ve Turizm Bakanlığı görevine getirilen Buteflika, 1963'te Dışişleri Bakanı olarak atandı. 1964’te Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN) parti kongresinde devlet organlarına kadro ve yetkililerin çoğunluğunu sağlayan iki yapılı Merkez Komite ve Siyasi Büro üyeliğine seçildi.

Buteflika, Huari Bumedyen liderliğinde Cumhurbaşkanı Ahmed Bin Bella'ya karşı yürütülen 19 Haziran (Haziran) 1965 darbesine aktif olarak katıldı. Daha sonra Devrimci Konsey üyesi olan Buteflika, Bumedyen'in ölümünden sonra 1981'de Cezayir'den ayrıldı ve uzun yıllar İsviçre ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında mekik dokuyarak hayat sürdü.