عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İdlib'deki muhalifler Rusya'nın baskısından endişeli

Çizdikleri resimleri taşıyan İdlib kırsalındaki çocuklar. (AFP)
Çizdikleri resimleri taşıyan İdlib kırsalındaki çocuklar. (AFP)
    İdlib/Firas Kerem
TT
TT

İdlib'deki muhalifler Rusya'nın baskısından endişeli

Çizdikleri resimleri taşıyan İdlib kırsalındaki çocuklar. (AFP)
Çizdikleri resimleri taşıyan İdlib kırsalındaki çocuklar. (AFP)

Rus savaşçılar, rejim güçlerinin Suriye'nin kuzeybatısındaki gerilimi azaltma bölgelerindeki topçu ve füze atışlarıyla eşzamanlı olarak hava saldırılarını sürdürüyor. İdlib'in güneyindeki Cebel ez-Zaviye’deki binlerce sivilin evlerini terk etmeye ve onlarca sivilin öldürülmesine ve yaralanmasına neden olan gerilimi azaltma bölgesindeki şiddet hız kazanıyor.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), iki Rus savaş uçağının 22 Eylül sabahı İdlib'in güneyindeki Cebel ez-Zaviye’de bulunan Kansafra bölgesini yüksek patlayıcı vakum füzeleriyle bombaladığını bildirdi. İdlib'in kuzeybatı bölgelerinde başlatılan yeni bir Rus hava bombardımanında Heyetu Tahrir’uş Şam grubunun bir üyesi öldürüldü. Örgütün birçok unsuru da yaralandı.
SOHR, eylül ayının başından bu yana İdlib, Hama ve Halep'in büyük kısmını kapsayan, "gerilimi azaltma bölgesi” olarak bilinen alana Rus hava saldırılarının sayısının arttığını kaydetti. Rus savaş uçakları, yüksek patlayıcı termobarik füzelerin kullanıldığı 172 hava saldırısı düzenledi. İdlib bölgelerine 122, Lazkiye kırsalına 25, Hama kırsalına 2 ve Cebel Şeyh Bereket ve Halep’teki Darat İzze çevresine de 18 hava saldırısı yapıldı.
İdlib'in güneyindeki Cebel ez-Zaviye'deki el-Bara bölgesi sakinlerinden biri şunları aktardı:
“İdlib'in güneyindeki Cebel ez-Zaviye bölgelerine rejim güçleri ve Ruslar tarafından yapılan kara ve hava bombardımanı ve başlatılan askeri operasyonlar karşısında muhalif grupların ve kontrolü altındaki alanların garantörü nerede?”
Türkiye’nin saldırılara müdahale etmediğini öne süren Suriyeli bölgede son zamanlarda en az 20 Rus hava saldırısının gerekleştiğini bildirdi.
İdlib'in güneyindeki Cebel ez-Zaviye köylerine rejim güçleri ve İranlı milisler tarafından yapılan kara bombardımanına ek olarak Rus hava saldırıları sonucu nüfusun yüzde 80’inin bölgeyi terk ettiğini belirten vatandaş, bölgenin neredeyse ıssızlaştığını kaydetti. Ayrıca Cebel ez-Zaviye’deki birçok köyde 200'den fazlası kişinin saldırılarda yaralandığını, aralarında çocukların ve kadınların da olduğu 200'den fazla sivilin de öldürüldüğünü aktardı.
İdlib'in güney kırsalından göç eden 49 yaşındaki Cuma es-Sicnavi de şunları aktardı:
“Kendisini gerilimi azaltma sürecinde rejim güçlerinin ve İranlı milislerin garantörü olarak tanımlayan Rusya karşısındaki tutumu nedeniyle kendisini muhaliflerin garantörü olarak niteleyen Türkiye’nin tutumu dikkat çekici. Suriye'nin kuzeybatısında muhaliflerin kontrolündeki gerilimi azaltma bölgeleri geçen haziran ayından bu yana Ruslar, rejim güçleri ve İranlı milislerin çeşitli silahlarıyla gerçekleştirdikleri askeri saldırılarla karşı karşıya. Bölge halkı sığınmacı ve göçmen konumuna düştü. Cebel köylerinin halkı, bölgenin son zamanlarda tanık olduğu askeri gerilimden dolayı çok acı çekti. Rus savaşçıları veya rejin unsurları tarafından yapıldığı tahmin edilen bombardımanda ölen bir vatandaşın ailesi, keşif uçaklarının görüş alanından uzağa gömmek istedikleri cesedi gece yarısına kadar evde tutmak zorunda kaldı. Bölgede yaşam standartlarının bozulması ve tıbbi hizmetlerin yetersizliği de yaralıların hayatını tehdit ediyor.”
Özgür Suriye Ordusu’nda Komutan Albay Mustafa Bakur da konuya ilişkin şu açıklamayı yaptı:
“Ruslar, Türklerle yapılan tüm görüşmelerden önce, özellikle Suriye'nin kuzeyindeki Türk noktalarının yakınında ve kurtarılmış bölgelerde askeri operasyonlarını sürdürdü.”
Bakur açıklamasında mevcut gerilimin Türkiye Cumhurbaşkanı’na, kurtarılan bölgelerin bombalanmasını durdurması karşılığında taviz vermesi için baskı yapmak amacıyla yaklaşan Rus-Türk zirvesi hazırlıkları çerçevesinde gerçekleştiğini öne sürdü.
Bakur, ABD'nin Fırat'ın doğusundan çekilme olasılığına ilişkin bilgilerin henüz doğrulanmadığını, bunun Ruslar için Afganistan'daki kadar öncelikli bir dosya haline geldiğini iddia etti.
İnsan hakları aktivisti Ömer Hac Ahmed de duruma dair şunları söyledi:
"Tüm siyasi göstergeler ve birkaç gün önce Rusya ve Türkiye dışişleri bakanları arasındaki karşılıklı yapılan açıklamalar, Suriye’nin kuzeybatısındaki gerilimi azaltma bölgesinde rejim güçleri ve Ruslar tarafından başlatılan operasyonların Moskova tarafından baskı yapmak için kullanıldığını gösteriyor.”

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
TT
TT

Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)

Sudanlıların, 15 Nisan 2023’ten bu yana yaşadıkları savaşın ve insani trajedinin yakın zamanda sona ereceğine dair umutları giderek zayıfladı. İlk kurşunun sıkıldığı andan itibaren bölgesel ve uluslararası girişimlerin tıkanması, kamuoyundaki karamsarlığı daha da derinleştirdi.

Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın inisiyatif alması ve Başkan Donald Trump’tan doğrudan müdahale istemesi, karamsar tablo içinde yeni bir umut penceresi açtı; Suudi Arabistan, kilitlenmiş sürecin çözümünde belirleyici bir aktör olarak öne çıktı.

Veliaht Prens, kısa süre önce ABD’ye yaptığı resmî ziyaret sırasında, savaşın durdurulmasına yardımcı olması için Başkan Trump’tan müdahale talep etti. Trump, 19 Kasım’da düzenlenen ABD–Suudi İş Forumu’nda yaptığı açıklamada bu talebi doğruladı.

dfrgt
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Riyad’daki el-Yemame Sarayı’nda Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ı kabul ederken (SPA)

Veliaht Prens’in Sudan’daki savaşı sona erdirmek için kendisinden doğrudan müdahale istediğini ifade eden Trump,  “Prens, Sudan konusunda belirleyici bir adım atmamı talep ediyor” dedi. Trump, ABD’nin çatışmanın bitirilmesinde etkin bir rol oynayacağını da sözlerine ekledi.

Halk ne diyor?

Savaşın harabeye çevirdiği Hartum’da vatandaşlar, Suudi hamlesini “kardeşlerden beklenen” bir adım olarak görüyor. Ahmed Musa, “Veliaht Prens’in yaptığı, kardeş bir ülke olan Suudi Arabistan’dan beklenen bir adımdır” diyor.

Hızlı Destek Güçleri’nin kontrolüne giren Faşir’de yaşayan Hava İbrahim, savaşın yıkımını şu sözlerle anlatıyor: “Savaş yeşili kuruyu yok etti; çok zarar gördük.”

Kuşatma altındaki Kuzey Kordofan’ın başkenti Ubeyd’en İsa Abdullah ise genel ruh hâlini şöyle özetliyor: “Savaştan etkilenmeyen ev kalmadı; bu nedenle kardeşlerin müdahalesini memnuniyetle karşılıyoruz.”

Sudan Kurucu İttifakı'nın (Te'sis) fiilî başkenti konumundaki Nyala’dan F. Cibril, kamuoyunun temel beklentisinin çatışmaların sona ermesi, insani yardımların ulaştırılması ve yerinden edilenlerin geri dönüşü olduğunu belirtti.

sa
Güney Sudan’ın Renk şehrinde bir sınır noktasından ayrılmayı bekleyen, yerinden edilmiş ailelerin kişisel eşyalarını taşıyan bir kamyon (Arşiv – AFP)

Sudanlılar dışarıdan dayatılan bir çözümden ziyade, tarafları yeniden müzakere masasına getirecek, siyasi süreçlerin zaman kazanmak için kullanılmasını engelleyecek “tarafsız” bir arabulucu istiyor. Kamuoyunda Suudi Arabistan’ın bu rolü üstlenebileceği düşünülüyor.

Geri adım sinyalleri

Resmî düzeyde tepkiler tek çizgide ilerlemedi. Trump’ın 19 Kasım 2025’te Veliaht Prens’in talebini açıklamasının hemen ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Abdülfettah el-Burhan adımı memnuniyetle karşıladı ve X’te “Teşekkürler Prens Muhammed bin Selman, teşekkürler Başkan Trump” mesajını paylaştı.

Suudi ve ABD girişimlerine destek açıklayan Burhan hükümeti, barış için hazır olduğunu vurguladı; ancak Dörtlü Grup çerçevesindeki arabuluculuğa mesafeli durarak Suudi Arabistan’ın tek başına yürüteceği bir süreci ön plana çıkardı.

Askerî bir anlaşma mı?

Eski Başbakan Abdullah Hamduk’un liderliğindeki sivil-demokratik ittifak Sumud, Suudi çabalarını “yeni bir yol açabilecek olumlu bir adım” olarak değerlendirdi; ancak çözümün yalnızca askerler arasında kalmaması ve sivil aktörlerin kapsamlı bir uzlaşmaya dâhil edilmesi şartını koydu.

HDK’ye yakın Sudan Kurucu İttifakı da Suudi Arabistan’ın  hamlesini desteklediğini ve bunun krallığın Sudan’ın çöküşünü önleme konusundaki hassasiyetini yansıttığını söyledi.

Girişim başarılı olur mu?

Sudanlılar, Suudi–ABD girişimlerinin ateşkesi zorlayan, insani yardım geçişlerini mümkün kılan ve krizi yeniden üretmeyen bütüncül bir diplomatik çerçeveye dönüşmesini umuyor. Avukat Hatem İlyas, Şarku’l Avsat’a bu yaklaşımın “en büyük ihtiyaç” olduğunu ifade etti.

İlyas, Şarku’l Avsat’a, savaşın en büyük zorluğunun meşruiyet mücadelesi, toplumsal bölünme, kurumların zayıflığı ve çok sayıda aktörün çıkar çatışmalarından kaynaklanan karmaşık yapı olduğunu ifade etti.

rty6
Faşir’den kaçan Sudanlılar, 19 Kasım 2025’te Kuzey Sudan’daki Debbe kentinde bulunan “El-Ifad” yerinden edilmişler kampına ulaştıktan sonra dinlenirken (AFP)

Tüm belirsizliklere karşın, Sudan’ın doğusundan batısına uzanan kentlerde ortak bir duygu öne çıkıyor. Paris’te yaşayan gazeteci Muhammed el-Esbat, kamuoyunda silahların susmasına ve uzun süredir beklenen barışa giden yola dair temkinli ama güçlü bir beklentinin hâkim olduğunu ifade etti.

Yakın bir çözüme dair umutların zayıflamasının ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ın 15 Aralık’ta Riyad’a yaptığı ziyaret ve Veliaht Prens’le gerçekleştirdiği üst düzey görüşme, yeniden iyimser bir hava yarattı.

Riyad’da bu görüşmenin yapılması bile, savaşın durdurulması ve insani felaketin sona erdirilmesine yönelik yeni bir umut kapısı araladı. Genel kanaat, “Suudi Arabistan’ın Sudan’da savaşı durdurma dosyasını önceliklerinin başına aldığı” yönünde.

Savaşın yorduğu, canlar aldığı, geçim kaynaklarını yok ettiği ve milyonları mülteci ile yerinden edilmiş kişi hâline getirdiği Sudanlılar, ülkelerine, evlerine ve özledikleri hayatlarına dönmeyi umut ediyor. Peki bu kez girişimler kalıcı bir barış getirecek mi?

ARAP DÜNYASI

Şam–SDG hattında belirsizlik: Anlaşma iddiaları yalanlandı

Fotoğraf:  Reuters
Fotoğraf:  Reuters
TT
TT

Şam–SDG hattında belirsizlik: Anlaşma iddiaları yalanlandı

Fotoğraf:  Reuters
Fotoğraf:  Reuters

Suriye’nin El Vatan gazetesi, bugün (perşembe) hükümetten bir kaynağa dayandırdığı haberinde, Suriye hükümeti ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında yakın zamanda bir askerî anlaşmaya varılacağı yönündeki iddiaların yalanlandığını aktardı.

Kaynak, SDG ile temasların şu anda durmuş olduğunu ve hükümetin, Suriye Savunma Bakanlığı tarafından sunulan bir öneriye SDG’nin verdiği yanıtı değerlendirdiğini vurguladı.

Suriye televizyonu ise bugün, bir kaynağa dayandırarak, ABD arabuluculuğunda hükümet ile SDG arasında, unsurların yıl sonundan önce Suriye ordusu ve iç güvenlik güçlerine entegre edilmesini öngören bir askerî anlaşmaya yakında varılmasının beklendiğini bildirmişti.

Televizyonun aktardığına göre, söz konusu anlaşma Savunma ve İçişleri bakanlıklarına 90 bin unsurun entegre edilmesini ve Rakka, Deyrizor ve Haseke’de Savunma Bakanlığına bağlı güçler içinde SDG’ye tahsis edilecek üç askerî tümeni kapsıyor.

Kaynak ayrıca, hükümet güçlerinin Suriye’nin kuzeydoğusuna girişi, askerî karar alma mekanizması ile görev, yetki ve sorumlulukların dağılımı gibi başlıca ihtilaflı konuların hâlen müzakere edildiğini belirtti.

ARAP DÜNYASI

Katz: İsrail, yerleşimlerini korumak için Gazze Şeridi’nde güvenlik kuşağı kuracak

Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)
Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)
TT
TT

Katz: İsrail, yerleşimlerini korumak için Gazze Şeridi’nde güvenlik kuşağı kuracak

Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)
Batı Şeria’da Cenin kenti yakınlarında bulunan ve tahliye edilen İsrail yerleşimi Sanur’da İsrailli askerler (EPA)

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, bugün (perşembe) Gazze savaşıyla ilgili açıklamalarında, “Gazze’de kazandık” dedi. Hamas ile olası bir ateşkes anlaşmasına değinen Katz, ülkesinin “Gazze’den asla ayrılmayacağını” söyledi. Katz, İsrail Gazze Şeridi içinde, yerleşimleri korumak amacıyla bir güvenlik kuşağı oluşturacağını ifade etti.

Savunma Bakanı Katz, Hamas’ın silah bırakması gerektiğini yineleyerek, aksi takdirde “İsrail’in bu görevi kendisinin yerine getireceğini” ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın Yedioth Ahronoth gazetesinden aktardığı habere göre Katz, Bnei Akiva, Ulpanot Merkezi ve Makor Rishon’un ortak düzenlediği Ulusal Eğitim Konferansı’nda yaptığı konuşmada, ABD Başkanı Donald Trump’ın planı çerçevesinde Hamas silah bırakmazsa İsrail’in bu adımı bizzat atacağını söyledi.

Haberde, ordunun Gazze’den çekilmesini ve bölgenin Filistinlilere devrini içeren anlaşmaya karşın, Katz’ın Gazze Şeridi’ni çevreleyen bir güvenlik kuşağının yerleşimlerin korunması amacıyla kurulacağını ifade ettiği belirtildi.

Öte yandan Batılı ülkeler iki devletli çözümden söz etmeyi sürdürürken, İsrail parlamentosu Knesset, Haziran 2024’te Ürdün Nehri’nin batısında bir Filistin devletinin kurulmasını reddeden kararı resmen kabul etmişti. Kararda, 7 Ekim olaylarının ardından bir Filistin devleti kurulmasının “teröre ödül” anlamına geleceği savunulmuş ve bunun Hamas’ı daha da teşvik edeceği öne sürülmüştü.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile aşırı sağcı dini kanattan bazı bakanlar da defalarca Filistin devleti kurulmayacağını dile getirmişti.