Irak Başbakanı Kazımi yalan seçim vaatlerine karşı uyardı

BM Irak Özel Temsilcisi seçimlere etkin katılım çağrısında bulundu.

Fotoğraf: Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi (AP)
Fotoğraf: Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi (AP)
TT

Irak Başbakanı Kazımi yalan seçim vaatlerine karşı uyardı

Fotoğraf: Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi (AP)
Fotoğraf: Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi (AP)

Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi, ülkede erken seçimlerin yapılacağı 10 Ekim tarihi yaklaştıkça vatandaşları, seçmenden oy almak amacıyla yalan seçim vaatlerinde bulunan siyasetçilere karşı uyarmaya devam ediyor.
Kazımi’nin geçtiğimiz günlerde bu yöndeki uyarısını birçok vesileyle tekrarlaması, ülkedeki yürütme otoritesinin başındaki ismin uzun yıllardır seçim sürecini kuşatan tehlikelerin ve etkili siyasi partilerin çoğunun seçmenden oy almak için başvurduğu ‘hileli yolların’ boyutlarının farkında olduğunu gösteriyor.
Kazımi çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Hayali kamu atamaları veya arazi dağıtımı gibi yalan vaatler karşılığında oy satın alma girişimlerine karşı uyarıyorum. Bu tür girişimlere inanmayın. Vatandaşın yalan iddialarla kandırılmasını tamamen reddediyoruz. Bu iddialar tarafımızca izlenecek” dedi.
Kazımi cuma günü de Twitter hesabından paylaştığı mesajda vatandaşa seslenerek, “Haksız bir şekilde bürokrasi basamaklarını hızlıca tırmanmaya çalışanların atama yapma ve arazi dağıtımı gibi hayali vaatlerde bulunan ve oy satın alanlara inanmayın. Tehdit edenlere ve ortalığı karıştıranlara kulak asmayın. Onları özgür ve şeffaf seçimlerde oylarınızla uzaklaştırın” ifadelerini kullandı.
Kazımi’nin, adayların kamuya atama gerçekleştirme veya arazi dağıtma gibi vaatlerine karşı tekrar tekrar uyarması dikkati çekti. Bu uyarılar, birçok adayın yoksul halk kesimlerin içinde bulunduğu durumdan faydalanarak yalan vaatlere başvurmasının ardından geldi. Ancak sahadaki gerçeklik ise son yıllarda yoksul kesimlerin bu tür vaatlere aldırış etmediklerine işaret ediyor.
Arazi dağıtma vaadi daha çok Nuri el-Maliki’nin liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu ile anılıyor. Nitekim bu vaat en çok 2014 seçim döneminde kullanıldı. O dönem Maliki başbakanlık görevini yürütüyordu. Çoğu Iraklının hatırladığı üzere o dönem yayılan bir videoda Kanun Devleti Koalisyonu’ndan aday olan Hakim Mahmud el-Hasan’ın seçmenlere milletvekili olmak şartıyla takdir edilen arazi bedeli karşılığında bono dağıtıyordu. Hasan milletvekili seçildikten sonra dağıttığı bonoların sahte olduğu ortaya çıktı. Ne var ki Bağımsız Yüksek Seçim Komiserliği Hasan’a karşı harekete geçmemişti. Seçim Komiserliği bu ayın ortasında ise “seçim kartı satın almak” suçlamasıyla hakkında adli dava açılması sebebiyle Eşvak Fahd Ubud el-Gariri’nin adaylığını düşürdü.
Seçim Komiserliği salı günü “seçim talimatnamelerindeki kurallara aykırı davrandıkları” gerekçesiyle iki kişinin daha adaylığını düşürdü. Komiserlik talimatnamelere aykırı 100 durum tespit ettiğini ve bunlarla ilgili işlem başlattığını aktardı.
Öte yandan, Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis Plasschaert, Iraklı vatandaşlara seçim fırsatını değerlendirme ve seçim sandığına gitme çağrısı yaptı. Plasschaert dün Iraklılara seslendiği kısa açıklamasında, erken seçimlerin Ekim 2019 protestolarının en önemli taleplerinden biri olduğuna dikkat çekti.
Plasschaert, açıklamasında şunları kaydetti:
“Ekim 2019’da birçok Iraklı sokağa indi ve ekonomik, sosyal ve siyasi fırsatların olmamasına karşı protesto yaptılar. Vatandaşlarının haklarını koruyan ve herkese fırsat sunan bir ülkede yaşama yönündeki açık isteklerini dile getirdiler. Aradan geçen 2 yılın ardından temel taleplerinden biri gerçekleşiyor o da 10 Ekim 2021’de yapılması beklenen erken seçimlerdir. Seçim sandığında sesinizi duyurabileceğiniz fırsatınızı olacak. Bu seçimler Iraklılara aittir ve onu Iraklılar yönetecek. BM daime her adımda ortak olarak kalmaya devam edecek. Bu, sizin ülkeniz, sizin geleceğiniz ve sizin oyunuz. Fırsatı değerlendirin.”



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.