عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Mısır ve Tunus’tan Libya seçimlerinin zamanında yapılmasına destek

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı, Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı ile yaptığı görüşmede (Başkanlık Konseyi)
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı, Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı ile yaptığı görüşmede (Başkanlık Konseyi)
    Kahire/Halid Mahmud
TT
TT

Mısır ve Tunus’tan Libya seçimlerinin zamanında yapılmasına destek

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı, Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı ile yaptığı görüşmede (Başkanlık Konseyi)
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı, Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı ile yaptığı görüşmede (Başkanlık Konseyi)

Mısır ve Tunus, kardeş ülke Libya’ya güvenlik, istikrar ve egemenliğin geri dönüşünün önünü açacak şekilde Libya krizini sona erdirme arzularını dile getirdiler. Diğer taraftan,  5+5 Ortak Askeri Komite toplantıları dün, ABD ve BM, Libya'daki paralı askerlerin, yabancı savaşçı ve güçlerin ülkeden geri çekilmesi için kapsamlı bir eylem planının geliştirilmesinde ilerleme kaydetme çağrılarında bulunurken, İsviçre'nin Cenevre kentinde ikinci gününe girdi. Mısır Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Bessam Radi, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ve Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said'in önceki akşam yaptıkları telefon görüşmesinde, Libyalıların yol haritasında üzerinde anlaştıklarına uyularak, cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin bu yıl sonundan önce zamanında yapılması gerektiğini vurguladıklarını bildirdi. Ayrıca, ilgili uluslararası kararlar uyarınca tüm yabancı güçlerin ve paralı askerlerin Libya'dan çıkışının önemine dikkati çektiler.
ABD'nin Trablus Büyükelçisi Richard Norland, Ortak Askeri Komite’nin kaydettiği ilerlemeyi sürdürmeye devam edeceğine dair umudunu dile getirdi. Norland,  dün yaptığı kısa bir açıklamada, “Cenevre toplantıları Libya'yı bölmeye devam eden askeri, güvenlik ve mali konularda ortak bir zemin bulmak için başka bir fırsat oluşturuyor” dedi.
BM misyonu, geçen yıl 23 Ekim'de imzalanan ateşkes anlaşması çerçevesinde Cenevre toplantısında ilgili BM Güvenlik Konseyi kararlarını ve Libya konulu Berlin Konferansı'nı ele aldı. Ayrıca Ortak Askeri Komite üyelerini, paralı askerlerin ve yabancı kuvvetlerin geri çekilmesi için bir eylem planı geliştirmek üzere bu fırsatı değerlendirmeye çağırdı.
Açılış konuşmasında, Libya Destek Misyonu Başkanı Jan Kubis, Komite’ye şunları kaydetti:
“Eğer bu eylem planında uzlaşıp anlaşabilirseniz, halkınıza ülkedeki tüm kurum ve otoritelerde değişime yol açması beklenen ve sağlam bir halk meşruiyetine dayanan seçimlerde ilerleme de dahil olmak üzere bir umut mesajı gönderirsiniz.”
Konunun karmaşık ve bölge ülkeleri ile uluslararası toplum için endişe verici olduğunu belirten Kubis, Birleşmiş Milletler ve uluslararası ortaklarının, ateşkesle ilgili BM gözlemcilerini denetim için göndermeleri ve Libya gözetimi altında geri çekilme sürecini doğrulamak da dahil olmak üzere bu çabayı desteklemeye hazır olduklarını vurguladı.
Öte yandan, Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ve milletvekilleri Musa el-Koni ve Abdullah el-Lafi, önceki gün Ulusal Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayeh ile yaklaşan seçimler için son hazırlıkları görüştüler. Başkanlık Konseyi tarafından yapılan açıklamaya göre, toplantıda planlanan seçim sürecinin uygulanmasına yönelik mekanizmalar ve başarısı için en iyi teknik ve güvenlik araçlarının hazırlanması konusu ele alındı.
Komisyon Yönetim Kurulu Başkanı, geçerli uluslararası ilke ve standartlara uygun olarak adil ve şeffaf bir seçim sürecinin yürütülmesi için Komisyonun yaptığı son hazırlıkları ele alırken, sonuçlarıyla siyasi sürece dahil olan tüm tarafların kabul ettiği serbest seçimlerin yapılmasına katkıda bulunmak için herkesin üzerinde uzlaştığı yaklaşan seçim sürecine ilişkin yasal ve anayasal bir çerçevenin oluşturulması gerektiğinin altını çizdi. 
Öte yandan, Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdülhamid Dibeybe, dün Doha'da görüştüğü Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani'nin, Libya dosyasında Katar'ın rolünün olumlu olacağını teyit ettiğini ve ne zaman istenirse seçimleri destekleyeceklerini belirttiğini aktardı.
Dibeybe, Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani'yi bu ay sonunda yapılacak Libya İstikrar Konferansı'na katılmaya davet ettiğini, toplantıda başta yatırım ve yeniden yapılanma alanı olmak üzere iki ülke arasındaki ikili ilişkileri güçlendirmenin ve geliştirmenin yollarını tartıştığını kaydetti. 
Dibeybe, dün akşam Dışişleri ve Maliye Bakanları ile Petrol Şirketi Başkanı’nın da aralarında bulunduğu büyük bir heyetin başkanlığında göreve başlamasından bu yana ilk kez Katar'a resmi bir ziyarette bulundu. Libya Hükümet Sözcüsü Muhammed Hammude, iki günlük ziyaretin iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirmeyi ve enerji ve yatırım alanlarında işbirliği yollarını tartışmayı amaçladığını söyledi.
Öte yandan Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanları Komitesi Sendikası, Dibeybe hükümetinin komite üyelerinin aidatlarını ödememe sözünü yerine getirmemesini protesto etmek için önümüzdeki Pazar gününden itibaren oturma eylemi yapacağını duyurdu.
Sendikadan resmi bir kaynak, bu adımın, yakın zamanda Giryan şehrinde düzenlenen bir forumda, ‘Dibeybe’nin üniversite öğretim üyelerinin koşullarıyla ilgili alaycı ve sorumsuz açıklamaları’ olarak nitelendirdiği duruma cevaben geldiğini belirtti.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
TT
TT

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)

Sudan’da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) dün, kuşatma altındaki Güney Kordofan eyaletinin yönetim şehri Kadugli’ye insansız hava aracı (İHA) saldırısı düzenleyerek Birleşmiş Milletler (BM) karargahını hedef aldı. Bu saldırı sonucunda Bangladeşli altı asker hayatını kaybetti. Şehirdeki bazı insani yardım kuruluşları ve BM ajansları, personelini tahliye etmeye başladı. Şehir ayrıca sakinlerinin toplu göçüne tanık oluyor.

Sudan Geçici Egemenlik Konseyi, saldırıyı ‘uluslararası insani hukukun ciddi bir ihlali ve açık bir ihlali’ olarak nitelendirdi.

Konsey tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Korunan bir BM tesisini hedef almak, organize terörizme eşdeğer tehlikeli bir tırmanış ve suç teşkil eden bir davranıştır ve uluslararası hukuku kasıtlı olarak hiçe saymayı ve insani yardım ve uluslararası misyonların çalışmalarını doğrudan tehdit etmeyi amaçlamaktadır.”

Açıklamada, BM ile uluslararası topluma BM tesislerinin korunmasını sağlamak için ‘kararlı tutumlar ve caydırıcı önlemler’ alınması çağrısı yapıldı.

Bu gelişme, BM Genel Sekreteri António Guterres'in HDK’yı ‘kötü aktörler’ olmakla suçlamasından iki gün sonra yaşandı. Buna karşın HDK, BM'yi ‘çifte standart’ uygulamakla suçladı.

ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir