Halep'in kuzeyinde askeri gerilim tırmanırken Şam İdlib kırsalını bombaladı

Türk kaynaklar, SDG'ye yönelik operasyonun Washington ve Moskova'dan gelecek sinyali beklediğini söylediler

Halep'in kuzeyinde Türkiye destekli Suriyeli muhalif gruplardan bir savaşçı (Şarku’l Avsat)
Halep'in kuzeyinde Türkiye destekli Suriyeli muhalif gruplardan bir savaşçı (Şarku’l Avsat)
TT

Halep'in kuzeyinde askeri gerilim tırmanırken Şam İdlib kırsalını bombaladı

Halep'in kuzeyinde Türkiye destekli Suriyeli muhalif gruplardan bir savaşçı (Şarku’l Avsat)
Halep'in kuzeyinde Türkiye destekli Suriyeli muhalif gruplardan bir savaşçı (Şarku’l Avsat)

Türkiye, İdlib şehrinin kuzeyindeki İdlib - Bab el Hava yolu üzerinde, Maarrat Misrin-Kefraya kavşağı yakınlarında Türk güçlerine ait askeri bir araca yapılan saldırının ardından İdlib'deki gerilim hattına girdi. Öte yandan Suriye'nin kuzeyinde Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) omurgasını oluşturan ve çoğunluğu Kürtlerden oluşan Halk Koruma Birlikleri’ne (YPG) karşı askeri bir operasyon olasılığına ilişkin açıklamalar arttı.
Türk güçleri, İdlib'in güney kırsalındaki Maarrat en-Numan ve Kefer Roma'daki Suriye rejimi güçlerinin mevzilerini bombalarken rejime bağlı güçler, İdlib'in güneyindeki Deyr Sunbul, el-Bara, Feleyfil ve el-Fatira bölgelerinin yanı sıra Halep'in batı kırsalındaki temas hatlarındaki diğer bölgelere füzeli bombardımanlar gerçekleştirdi.
Suriye İnsan hakları Gözlemevi (SOHR), Suriye rejimi güçleri tarafından yaklaşık 5 top mermisi ile düzenlenen saldırıda Türkiye sınırındaki İdlib’e bağlı Sarmada beldesinde Sivil Polis Merkezi’nde görevli en az bir polis memurunun da aralarında bulunduğu 3 kişinin öldüğünü bildirdi. Bombardımanda Sarmada Polis Merkezi, nüfus müdürlüğü ve şehrin doğusunda bulunan gayri resmi mülteci kampı hedef alındı. Bombardımanda yaralanan ve aralarında sivillerin de olduğu yaklaşık 15 kişi bölgedeki sahra hastanelerine kaldırılarak tedavi altına alındılar. SOHR, bombardımandan kısa bir süre önce, Halep-Lazkiye yolu üzerinde İdlib'in güneyindeki Cebel ez-Zaviye ile İdlib'in doğusundaki Serakib'deki Maarat en-Numan bölgesi ve temas hatlarındaki rejim güçlerine asker, tank ve roketatar taşıyan onlarca araçtan oluşan yeni askeri takviyelerin yapıldığını bildirdi.
Bu gelişmeler, Suriye rejimine yakınlığı bilinen basın kuruluşlarının, İdlib'de yakında başlayabilecek bir savaşla ilgili gerginliği artırdığı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Suriye'nin kuzeyinde askeri bir harekâtın başlamasıyla ilgili açıklamalarda bulunduğu bir dönemde gerçekleşti. Söz konusu harekâtın, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında Suriye'nin kuzey ve kuzeydoğusundaki bölgeler karşılığında İdlib'deki bölgelerin takas edilmesiyle ilgili üstü kapalı bir anlaşma yapılmış olabileceğine dair endişelerin ortasında Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi bölgelerini hedef alması bekleniyor.
Suriye Ulusal Kurtuluş Cephesi’nden bir komutan, Alman Haber Ajansı’na (DPA) yaptığı açıklamada, önceki gece Türk ordusuna ait askeri bir konvoyun Türkiye-Suriye sınırındaki Bab el-Hava bölgesine gitmek üzere İdlib'in kuzeyindeki Maarrat Misrin ilçesi yakınlarından geçtiği sırada el yapımı bir patlayıcının infilak etmesi sonucunda 2 askerin şehit olduğunu, 3 askerin ise yaralandığını söyledi.
Maarrat Misrin beldesi sakinleri, Türk ordusuna ait bir konvoyun geçişi esnasında çok şiddetli bir patlamanın bölgeyi sarstığını bildirdi. Olayın ardından Suriye Milli Ordusu (SMO) unsurları yolları kapattı. Yaralı askerler, Türk askeri konvoyuna refakat eden bir ambulansla Bab el-Hava Sınır Kapısı’ndan Türkiye’ye nakledildi.
SOHR ise İdlib'in kuzeyinde İdlib-Bab el-Hava yolu üzerindeki Kefraya-Maarrat Misrin kavşağı yakınlarında Türk güçlerine ait bir askeri konvoyun geçişi sırasında bir el yapımı patlayıcının infilak etmesi sonucunda iki Türk askerinin şehit olduğunu, 4 askerin de yaralandığını söyledi.
Basında yer alan haberlerde, Türk güçlerinden herhangi bir zayiatın olmadığı, ancak Türkiye'ye sadık Suriyeli muhalif gruplar arasında zayiat yaşandığı ve patlamanın arkasında Ensar Ebu Bekir es-Sıddık Tugayı olduğu belirtildi. Patlama, Heyet Tahrir el-Şam’ın (HTŞ) İdlib'de Türk güçlerini hedef aldığını iddia eden Ensar Ebu Bekir el-Sıddık Tugayı’ndan bir kişinin tutuklandığını duyurmasından birkaç saat sonra meydana geldi. Daha önce İdlib ilinin kuzeyindeki İdlib - Nabeş yolu üzerinde Türk güçlerine ait askeri bir aracın 11 Eylül'de hedef alınması sonucunda 3 Türk askeri şehit olmuş, 4 asker de yaralanmıştı. Saldırının sorumluluğunu, Ensar Ebu Bekir el-Sıddık Tugayı üstlendi. Türk güçleri M4 Halep-Lazkiye uluslararası karayolu üzerinde ve İdlib'deki askeri noktalarının çevresindeki tali yollarda askeri devriyeler düzenlemeye devam ederken aramaları sırasında el yapımı patlayıcılar ve roket güdümlü el bombalarıyla bilinmeyen taraflarca zaman zaman saldırılara uğruyor.
Öte yandan Türk güçleri, Rakka'nın kuzeyindeki Ayn İsa ilçesi kırsalındaki Ummu'l-Beramil köyünü ve M4 uluslararası karayolunu ağır silahlarla bombaladı ve maddi hasar meydana geldi. SOHR, geçtiğimiz Perşembe günü, kimliği belirsiz bir uçağın Rakka'nın kuzeyinde SDG'nin kontrolündeki el-Hataş köyüne hava saldırısı düzenlediğini bildirdi. Hava saldırısının, can veya mal kaybına yol açıp açmadığına dair bilgi verilmezken bölgedeki rastgele bir kampın çevresinin hedef alındığını kaydedildi.
Diğer taraftan Türkiye’nin SDG bölgelerini insansız hava araçları (İHA) bombalayacağına dair spekülasyonlar, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin nüfuz bölgelerinde Türkiye’nin tehditlerinin artması ve Rusya'nın Türkiye’nin bu bölgeleri hedef almasına yeşil ışık yakması ile vatandaşlar arasında bir gerilim ve beklenti havası hâkim. SOHR, SDG yönetiminin Rusya'nın Suriye rejimine ve Türkiye’ye SDG'deki Suriyeli olmayan liderlerin hedef alınmasına yeşil ışık yaktığı bilgisinin alınmasının ardından geçtiğimiz Cuma günü unsurlarına ihtiyati bir tedbir olarak Deyrizor, Rakka, Şeddadi ve kontrolü altındaki diğer bölgelerdeki karargâhlarından 3 gün süreyle ayrılmamaları talimatı verdiğini bildirdi. Moskova, bu şekilde SDG’li önde gelen isimlere Suriye rejimine taviz vermeleri için baskı uyguluyor. SOHR, Rusya'nın Türkiye menşeli İHA’lara Türkiye ile Suriye arasındaki sınırın tamamında 25 Ekim'e kadar yabancı uyruklu SDG liderlerini hedef almasına izin verdiğini belirtti.
Suriye'deki Türk güçleri komutanlığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Suriye'nin kuzeyinde ‘teröristlere’ karşı bir yakında bir operasyon gerçekleştirilebileceğine ilişkin açıklaması çerçevesinde komutası altındaki birliklere hazırlıklarını artırmalarını ve her türlü olasılığa karşı tam olarak hazırlıklı olmalarını istedi.
Bir başka gelişmede ise Türk güçleri, dün, Halep'in kuzeyindeki el-Malikiye ve eş-Şevariga köylerinde SDG’nin konuşlu olduğu bölgeleri bombaladı.
Türk güçleri ve onlarla birlikte hareket eden muhalif gruplar, dün akşam, Halep'in kuzey kırsalındaki el-Alkamiye ve Mar'anaz köylerini de havan toplarıyla bombalarken Rus savaş uçakları, Afrin üzerinde uçuşlar gerçekleştirdi.
İki Türk yetkili dün Reuters'a yaptıkları açıklamada, Ankara'nın eğer ABD ve Rusya ile yapılan görüşmeler başarısız olursa SDG'nin omurgasını oluşturan YPG’ye karşı yeni bir askeri harekat başlatmaya hazırlandığını söylediler. Yetkililer Suriye'nin kuzeyindeki bölgelerin, özellikle de sürekli olarak Türkiye’ye yönelik saldırıların düzenlendiği Tel Rıfat bölgesinin temizlenmesi gerektiğini vurguladılar.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz Pazartesi günü Halep'in kuzeyinde iki özel harekat polisinin şehit edilmesinin ardından yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyindeki 'terör yataklarına' karşı sabrının tükendiğini belirterek, “Buralardan kaynaklanan tehditleri ya oralarda etkin olan güçlerle birlikte ya da kendi imkanlarımızla bertaraf etmekte kararlıyız” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin yeni askeri harekatının ne zaman ve nasıl olacağına dair belirsizliği sürerken Reuters’a konuşan Türk yetkililerden biri, ordu ve istihbarat servisinin operasyon için hazırlık yaptıklarını belirtti. Bu konuda kararın alındığına dikkati çeken yetkili, “Bazı ülkelerle gerekli koordinasyon yapılacak... Konu Rusya ve ABD ile görüşülecek” dedi.
Türk yetkili, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu ayın sonlarında Roma'da yapılması planlanan G20 Zirvesi’nde konuyu ABD Başkanı Joe Biden ile görüşeceğini belirtti.
Üçüncü bir Türk yetkili ise, YPG’nin Türkiye sınırlarından en az 30 kilometre daha geri itilmesi gerektiğini söyledi. Rusya'nın İran destekli bazı unsurlarla birlikte son saldırıların gerçekleştiği bölgeleri tamamen kontrol ettiğini ve Erdoğan'ın Biden ile görüşmesinin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşeceğini belirten yetkili, “Eğer görüşmeler sonuç vermezse öyle görünüyor ki Tel Rıfat ve diğer bölgelere operasyon kaçınılmaz olacak” şeklinde konuştu.
Diğer yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün, İstanbul'a veda ziyaretinde bulunan Almanya Başbakanı Angela Merkel ile yaptığı görüşmede, Suriye'deki gelişmeleri, İdlib'deki insani durumu ve mülteci meselesini ele aldı. Almanya Başkanı Merkel ise, Avrupa Birliği'nin (AB) Türkiye'nin taşıdığı mültecilerin yükünü hafifletmek için desteğini sürdüreceğini vurguladı. Merkel, AB’nin daha önce bu amaçla Türkiye’ye 6 milyar Euro sağladığını hatırlattı.



Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Burhan: Kordofan ve Darfur'da HDK'nın kontrolündeki tüm bölgeleri geri alacağız

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)
TT

Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Burhan: Kordofan ve Darfur'da HDK'nın kontrolündeki tüm bölgeleri geri alacağız

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan dün yaptığı açıklamada, Sudan ordusunun Kordofan ve Darfur'da Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) kontrolündeki tüm bölgeleri geri almaya kararlı olduğunu söyledi. Orgeneral Burhan, “HDK’yı Sudan'dan kovacağız ve haklı olduğumuz sürece zafer bizim olacak. Bu savaşı onurlu bir şekilde ve herhangi bir dış müdahale olmadan sürdürmeye kararlıyız” dedi.

Orgeneral Burhan, Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakan Muhammed bin Selman'ın Sudan'da barışı sağlamaya yönelik çabalarından ötürü teşekkür etti. Orgeneral Burhan, Veliaht Prensin ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmenin Sudan'da olup bitenlerin gerçek resmini netleştirdiğini belirtti.

Mevcut savaştan büyük zarar gören Sudan halkının Suudi Arabistan Veliaht Prensi'nin çabalarını memnuniyet ve takdirle karşıladığını söyleyen Orgeneral Burhan, “Bu girişim, ülkemizi yıkım ve bölünmeden kurtarmak için bir fırsat. Kızıldeniz'in güvenliği herkes için önemli olduğu için, bu girişime güveniyor ve onu gerçeğin ve bölgenin sesi olarak görüyoruz” ifadelerini kullandı.

HDK'nın iki numarası Abdurrahim Dagalu'yu destekleyen aşiret liderleri ve belediye başkanlarına mantıklı davranmaları ve çocuklarını ‘bu cehenneme’ göndermemeleri çağrısında bulunan Orgeneral Burhan, bu aşiretlerden birçok gencin savaşta öldürüldüğünü belirtti.


Gazze Ateşkesi: BM Güvenlik Konseyi'nin kararının ardından ne olacak?

Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)
Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)
TT

Gazze Ateşkesi: BM Güvenlik Konseyi'nin kararının ardından ne olacak?

Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)
Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)

Nebil Fehmi

Gazze ateşkes anlaşmasını, çeşitli iç nedenlerden dolayı çeşitli tarafların, özellikle de Hamas ve İsrail’in gönülsüzce kabul ettiği gerekli bir anlaşma olarak gördüm. Anlaşma, mecazen “garantör devletler” olarak adlandırılan ABD, Mısır, Katar ve Türkiye tarafından kabul edildi ve nedeni de bu ülkelerin, İsrail'in Gazze'deki toplu katliamlarını ve Gazze sakinlerinin açlıktan ölmeye devam etmesini, bunun bölgesel ve uluslararası konumlarına yönelik etkilerini kabul etmekte zorluk çekmeleriydi.

 

Elbette, anlaşma gönülsüzce sağlandı ve Mısır'ın, bölgesel ve uluslararası liderlerin katıldığı Şarm el-Şeyh Konferansı'nda sunduğu sağlam siyasi teklifi desteklemekle birlikte, anlaşmanın 20 maddesinin sadık kalınarak, kapsamlı bir şekilde uygulanarak hayata geçirilmesinin çok sayıda risk ve tehlike ile karşı karşıya kalacağının en başından beri farkındaydım. Gazze Şeridi için geçici uluslararası ve Filistinli idari organların oluşturulması ve yetkilendirilmesi, güvenlik düzenlemeleri, uluslararası gücün yetkilendirilmesi ve Gazze’nin yeniden inşası ve kalkınmasıyla ilgili insani yardım sağlanması da dahil olmak üzere birçok unsurun hayata geçirilmesinde yoğun müzakereler, ölçülü duruşlar ve meşruiyet ilkelerine bağlılık gerekiyor. Tüm bunlar, İsrail güçlerinin geri çekilmesiyle ilişkilendirilmeli ve tüm süreç, İsrail ile birlikte yaşayacak egemen bir Filistin devleti kurulması bağlamında ele alınmalı. Dolayısıyla tüm bu unsurlara Filistinli bir renk de kazandırılmalı ve buna saygı duyulmalı.

Tüm bu nedenlerden dolayı ve beklenen zorlukların, kapsamlı diplomatik eylem gerekliliğinin bilincinde olarak, güçlendirilmesi ve pekiştirilmesi gerektiği için Gazze anlaşmasını mecazi olarak, kurşun kalemle yazılmış bir çerçeve anlaşmasına daha yakın bir anlaşma olarak tanımladım. BM Güvenlik Konseyi tarafından uygun bir süreçle uluslararası alanda onaylanmasını talep ettim ve talep etmeye devam ediyorum. BM'nin Filistinlilerin kendi kaderini tayin hakkını teyit eden çok sayıda karar yayınladığı, ayrıca, İsrail'in meşruiyetinin temelini oluşturan ve bir Filistin devletinin kurulmasına bağlı olan Taksim Planı'nı yayınlayan kuruluş olduğu göz önüne alındığında, uluslararası hukukla uyumlu olması için bu şarttır.

Bu nedenlerden dolayı, ABD ve daha sonra Rusya, Güvenlik Konseyi'ne bir karar taslağı sunduğunda ne aşırı endişelendim ne de aşırı iyimserliğe kapıldım. Başkan Trump ve yönetimine ait bir anlaşmanın uygulanması bekleniyorsa, ABD'nin Konsey kararlarına ortak olması veya bunlarla uyumlu olması doğal ve mantıklı olduğundan endişeli değildim. Ancak, taslak kararın başlangıçta ABD tarafından ilgili Arap taraflarıyla yeterli istişare yapılmadan sunulması nedeniyle iyimser de değildim. Üstelik yönetim, en başından kararın unsurlarının müzakere edilemez olduğunu deklare etti ki bu, medyan okuyan ve ciddiyetsiz bir tavırdı çünkü herkes, hükümlerinin Gazze Anlaşması'nın hedefleriyle uyumlu olmasını sağlamak için müzakere edilmeden kararın kabul edilmeyeceğini biliyordu. Dahası, Konsey'in diğer üyeleri, özellikle de daimi üyeler, tek taraflı, İsrail yanlısı bir ABD yönetiminin Konsey'in kararlarını ve yönünü tekeline almasından rahatsız olurdu.

Bu konuda bir Güvenlik Konseyi kararının mümkün olan en kısa sürede yayınlanmasını desteklesem de –kaldı ki bunu öneren ilk kişi ben olabilirim- ilk Amerikan taslak kararının üslubu ve içeriği hakkında bazı çekincelerim vardı. Çekincelerimin en önemli nedenlerinden biri, metin ve prosedürler ile nihai bir çözüm ve “iki devletli çözüm” arasında yeterince bağlantı kurulmamasıydı. Ayrıca, İsrail'in yükümlülüklerinden kaçma ve statükoyu korumak için başkalarının ihlallerini bahane olarak kullanma gibi tipik uygulamalarına karşı güvencelerden de yoksundu. Bu durum, karar aracılığıyla İsrail işgalini fiilen meşrulaştırıyor. Ayrıca, ABD'nin İsrail'e yönelik taraflı tutumunun ve herhangi bir başarısızlıktan dolayı onu sorumlu tutmayı reddedeceğinin de farkındayım. Yine taslak karar, Güvenlik Konseyi'nin uluslararası barış ve güvenliği sağlama sorumluluğunu da dikkate almadı.

Çatışmaların barışçıl çözümü bağlamında, zorluklar ve koşullarla başa çıkmanın en iyi yolunun, ister kabul ederek, ister değiştirerek veya reddederek, bunları objektif bir şekilde ele almak olduğuna her zaman inandım. Bu arada, alternatif fikirler önerilmeli, Şarm Şeyh'te Mısır’ın yaptığı teklifi destekleyen uluslararası ivmeden yararlanmak için yoğun ve çok yönlü diplomatik temaslar yürütmeli, aynı zamanda nihai metinleri, uluslararası hukuka uygunluklarına göre onaylamaya veya reddetmeye hazırlanılmalı. ABD'nin, taslak karar Konsey tarafından kabul edilmeden önce, Arap ve İslam ülkelerinden gelen gözlemleri karşılıksız bırakmayan bazı küçük değişiklikler içeren çeşitli versiyonlarını sunmuş olması, bu değerlendirmenin geçerliliğinin bir göstergesi. Bu değişiklikler arasında İsrail tarafını büyük ölçüde rahatsız eden, kendi kaderini tayin hakkı ile Filistin devletine yapılan atıftı.

Güvenlik Konseyi'nin 17 Kasım Pazartesi günü 13 lehte ve Rusya ile Çin'in çekimser oylarıyla kabul ettiği kararla birlikte, tüm maddelerinin uygulanması yakından izlenmelidir. Bu, Şarm Şeyh'te yorumlandığı şekliyle ateşkes anlaşmasının hedeflerini korumak, İsrail'in olağan oyalama taktiklerine karşı koymak, uluslararası meşruiyetin temel unsurlarını aksaklık veya değişiklik olmaksızın güvence altına almak için elzemdir. Nihai hedef, özellikle İsrailli yetkililerin bunu reddettiklerine dair defalarca işaretler verdikleri göz önüne alındığında, İsrail ile komşu bir Filistin devletinin kurulmasıdır.

Anlaşmanın uygulanışını, elde edilen kazanımları korumak ve Güvenlik Konseyi kararının bir ilerleme mekanizması olarak hizmet etmek yerine çözüme engel oluşturmak için kullanılmasını önlemek amacıyla bazı noktaları yakından izlemenin yolları var.

İlk olarak, İsrail işgalinin sona erdirilmesinin amacının kapsamlılığını ve gerekliliğini vurgulamak için Arap, İslam ve diğer ülkelerle temasların yoğunlaştığına şahit olmalı ve İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmeye devam etmesinin yakından ve kararlı bir şekilde izlenmesini sağlamalıyız.

İkinci olarak, durumu ve anlaşma hükümlerinin uygun şekilde uygulanıp uygulanmadığını takip etmek üzere Arap, İslam ve diğer ülkelerden oluşan teknik komitelerin oluşturulması faydalı olacaktır. Bu, herhangi bir ihlal konusunda Amerikan tarafıyla üst düzey siyasi temasların önünü açacaktır.

Üçüncü olarak, temaslar yoğunlaştırılmalı, insani yardım artırılmalı ve Gazze'nin yeniden inşası için çalışmalar başlatılmalıdır. Mısır'ın bir insani yardım konferansı düzenleme girişimi bunun en iyi örneğidir.

 Dördüncüsü, krizin asıl nedeninin Filistin'in durumu değil, İsrail politikaları olduğuna dair inancıma rağmen, Filistin Ulusal Otoritesi’nin Suudi Arabistan ve Fransa'nın sponsor olduğu BM konferansının kararları doğrultusunda öz reform sürecini hızlandırması yararlı olacaktır. Bu, İsrail ve ABD'ye ilerlemeyi durdurma bahanesi vermemek, Gazzeli kurumların Filistin kimliğini pekiştirmelerini kolaylaştırmak ve Batı Şeria'dan ayrılmalarını önlemek için hayati önem taşımaktadır. İsrail'in geri çekilmede gecikmesi de endişe vericidir, çünkü Gazze'yi İsrail tarafından güvenli bir bölge ve izole bir Filistin bölgesi olarak ikiye bölme planlarına dair çok sayıda haber bulunmaktadır.

Beşinci olarak, bu bağlamda, uluslararası toplumun büyük çoğunluğunun, Şarm Şeyh’in yorumladığı şekliyle Gazze Anlaşması'nın daha geniş bir yorumunu benimseme taahhüdünden yararlanmalıyız. Bu, sonunda statükoyu meşrulaştıran kısmi ve aşamalı bir anlaşmaya varılmaması için önemlidir. Zira İsrail, Filistin sorununu çözme ve bağımsız bir Filistin devleti kurma sürecinin bir parçası olarak, anlaşmanın Gazze'den çekilme ile ilgili bölümünü tam olarak uygulama konusunda gerçek bir niyet göstermiyor.


Cinayet suçu ve mezhepçi mesajlar: Humus’ta sivil barışı kim hedef alıyor?

Halep’te Suriye İçişleri Bakanlığı güvenlik personeli, 18 Kasım 2025 (AFP)
Halep’te Suriye İçişleri Bakanlığı güvenlik personeli, 18 Kasım 2025 (AFP)
TT

Cinayet suçu ve mezhepçi mesajlar: Humus’ta sivil barışı kim hedef alıyor?

Halep’te Suriye İçişleri Bakanlığı güvenlik personeli, 18 Kasım 2025 (AFP)
Halep’te Suriye İçişleri Bakanlığı güvenlik personeli, 18 Kasım 2025 (AFP)

İsmail Derviş

Suriye’nin merkezindeki Humus şehri, şehrin güneyindeki Zaydal beldesinde bir adam ve karısının öldürülmesinin ardından güvenlik olaylarına sahne oldu. Adam ve karısı evlerinde ölü bulundu. Kadının cesedi yanmış ve evin duvarlarına mezhepçi sloganlar yazılmıştı.

Humus İç Güvenlik Komutanı Tuğgeneral Murhaf el-Nasan, yetkili makamların ihbarı aldıktan sonra derhal bölgeyi güvenlik kordonu altına aldığını ve delilleri topladığını söyledi. Suçun nasıl işlendiği, fail ya da faillerin kimliğinin tespit edilmesi ve yargı karşısına çıkarılmaları için kapsamlı bir soruşturma başlatılırken, sivillerin güvenliği ve bölgedeki istikrarı sağlamak için gerekli önlemler alındığını belirten Nasan, “Anlaşmazlık tohumları ekmeyi ve mezhepçi söylemleri alevlendirmeyi amaçlayan bu suçu kınıyoruz” dedi. Nasan, bölge sakinlerine itidal gösterip herhangi bir tepki göstermemeleri çağrısında bulunan Nasan, soruşturmayı sorumluluk ve tarafsızlık içinde çalışan yetkili makamlara bırakarak faillerin yakalanması ve güvenliğin sağlanması için çalışıldığını belirtti.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre  Humus’un el-Beyada ilçesi başkanı Mustafa Dahman, yaptığı açıklamada, “Pazar sabahı Humus şehrinde bir çiftin öldürüldüğü ihbarını aldıklarını ve şehirde menfur bir suç işlendiğini söyledi. İhbarı alır almaz, ekiplerimiz olay yerine giderek gerekli soruşturmaları başlattı. Olayın ardından, kurbanların yakınları tarafından bazı aşırılıklar yaşandı ve bu da bazı mülklerin zarar görmesine ve bazı masum insanların yaralanmasına neden oldu. Bu durum, iç güvenlik güçlerinin gerginliğin yaşandığı tüm mahalleleri kapsayan bir güvenlik kordonu oluşturarak bölgeyi hemen kapatmasına neden oldu. Ayrıca, şehirde saat 17:00'den ertesi gün saat 05:00'e kadar sokağa çıkma yasağı uyguladık. Durum şu anda tamamen kontrol altında ve ekiplerimiz her yere konuşlandırıldı” dedi.

Dahman, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Vatandaşlarımıza, kargaşayı kışkırtanların tuzağına düşmemeleri için çağrıda bulunuyoruz. Suç mahallinde bulunan mezhepçi sloganlar, kaosu kışkırtmanın açık ve kasıtlı olduğunu ortaya koyuyor. Amacın bu güvenli şehrin huzur ve güvenliğini bozmak olduğu açık.”

Olayın ayrıntıları

Yerel kaynaklar, kurbanların Abdullah el-Abud ve eşi olduğunu bildirdi. Humus'ta tanınmış Beni Halid aşiretinden olan çiftin cinayetinin ardından, aşiretin genç erkekleri cinayetin işlendiği mahalleye saldırdı. Bunun üzerine güvenlik güçleri bölgeye sevk edilerek durumu kontrol altına aldı ve mahalle sakinleri arasında mezhepsel çatışmanın çıkmasını önledi. Savunma Bakanlığı, kurbanların ailelerine bu suçun cezasız kalmayacağına dair güvence verdi. Ancak, aynı zamanda bölge sakinlerine konuyu yetkili makamlara bırakmaları, çatışmaya çağrılarına kapılmamaları ve şehirde sükuneti korumaları çağrısında bulundu.

Kurbanların üyesi olduğu Beni Halid aşireti başta olmak üzere aşiretler işlenen cinayeti kınayan ortak bir bildiri yayınladı. Bildiride, suçun işlendiği bağlamda kullanılan kışkırtıcı dilin, amacın bölgede çatışmayı körüklemek, güvenlik gerginliği yaratmak ve toplumda bölünmeler oluşturmak olduğunu açıkça gösterdiğine vurgu yapıldı. Bildiride yetkili makamların failleri tespit edip adalete teslim ederek hak ettikleri cezayı almalarını sağlamak için üzerlerine düşen görevi yerine getirmeleri, devleti ve güvenlik önlemlerini tam olarak desteklemeleri ve kabileyi çatışmaya sürüklemeye yönelik her türlü girişimden kaçınmaları çağrısında bulunuldu. Ayrıca Humuslulara itidalli davranmaları, yetkili makamlarca yayınlanan genelgelere tam olarak uymaları, sivil barışı ve komşuluk haklarını korumak için ulusal ve sosyal sorumluluklarını yerine getirmeleri ve her türlü kışkırtmadan kaçınmaları çağrısı yapıldı.

Olayın siyasi ve sosyal boyutları

Suriye Sosyal Kalkınma Merkezi Başkanı Rıdvan el-Atraş, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada, “Humus'taki cinayetler ve Beni Halid aşiretinin bu çatışmaya karışması, siyasi ve sosyal sonuçlar doğuruyor. Suriye'de mezhepçi gerilimin tırmanması da dahil olmak üzere geniş kapsamlı yansımaları olabilir. Aşiretler ve mezhepler arasındaki cinayetler ve misilleme kampanyaları, Suriye’de mezhepsel gerilimin tırmanmasına yol açabilir. Suriye toplumları mezhepsel ve dini çeşitlilikleriyle bilinir ve bu tür olaylar kaosa yol açabilir ve sivil barışa yönelik en büyük tehditlerden biri olan mezhepsel çatışmaları şiddetlendirebilir” ifadelerini kullandı.

Suriye hükümetinin ülkenin istikrarını koruma konusunda zaten önemli zorluklarla karşı karşıya olduğunu ve mezhepçi gerilimlerin bu istikrarı tehdit ederek ulusal birliğin kalbine darbe vurabileceğini düşünen Atraş, bunun yanında azınlıkları koruduğunu iddia eden İsrail gibi birçok dış gücün, bu tür gerilimlerden yararlanarak Suriye'nin iç işlerine müdahaleyi artırabileceğinin altını çizdi. Atraş, İsrail veya dış güçlerin yanı sıra, hükümete muhalif Suriyeli partilerin de yaşananlardan faydalanabileceğini de sözlerine ekledi.

Sorumlu kim? Bu durumdan kim kazanç sağlıyor?

Bu olayın arkasındaki kişilerin şüphesiz mezhep kökenli çatışmaları körüklemeyi amaçladığını, çünkü bu tür olayların Suriye toplumunun farklı kesimleri arasındaki güveni zedelediğini ve bunun da hükümete muhalif olan belirli grupların çıkarlarına hizmet ettiğini belirten Atraş, diğer taraftan Suriye içinde mezhepsel bölünmeleri güçlendirmek için sert bir söylem benimseyen ve kendi gündemleri için mezhep kökenli şiddet ortamı yaratmaya çalışan grupların da olduğunu vurguladı. Atraş’a göre hükümetin bu sorunu çözmek için öncelikle olayla ilgili kapsamlı ve şeffaf bir soruşturma yürütmesi önündeki en iyi seçenek. Bu soruşturma tarafsız olmalı ve tüm ilgili tarafları kapsamalı. Böylece suçun sorumluları ve çatışmayı kışkırtanların kimler olduğu belirlenebilir. Bu da hükümet kurumlarına güvenin yeniden tesis edilmesi için önemli bir adım olacak.

Şam yönetiminin medyayı sakinleştirmek için çabalarını artırması ve medyanın da mezhep ya da aşiret kökenli çatışmaları körükleyebilecek herhangi bir açıklamayı yayınlamaktan kaçınması gerektiğini vurgulayan Atraş, hükümetin mezhep ya da aşiret kökenli çatışmaları kışkırtma girişimlerine müsamaha göstermeyeceğini kanıtlaması ve bununla çelişmeyecek şekilde ulusal birlik mesajına odaklanmasının önemli olduğunu kaydetti.

Neden Humus?

Öte yandan Suriyeli siyasi analist Ahmed Şehade, Humus'ta yaşananların, Suriye’nin Arap ülkeleri ve ABD ile yakınlaşmasının ardından ülkeyi istikrarsızlaştırmak amacıyla İran'ın desteklediği eski rejimin kalıntıları tarafından kasıtlı olarak gerçekleştirilen bir eylem olduğunu düşünüyor.

Şehade, Independent Arabia’ya verdiği röportajda, cinayetin Humus’ta işlendiğini, bunun nedeninin şehrin Lübnan sınırına yakınlığı ve Irak tarafında çöl bölgesine doğru açılması olduğunu söyledi. Humus’un Suriye'nin merkezi bir bölgesi ve önemli mezhepsel, dini ve aşiret çeşitliliğine sahip olduğunu belirten Şehade, “Bu yüzden bu cinayet, bölgede mezhepsel çatışmaları körüklemek ve kabile ve mezhep gerilimlerini tırmandırmak amacıyla özenle planlanmıştı. Daha spesifik olarak, amaç bir tarafı kışkırtmak ve tepki vermeye zorlamaktı. Karşılık, daha sonra mağduriyet için bir bahane olarak kullanıldı. Bugün vatandaşlar için çözüm, olayı soruşturan ve kamu güvenliğini sağlayan devlet kurumlarına güvenmekten geçiyor” ifadelerini kullandı.

Sonuç olarak Suriye'nin orta kesimlerindeki Humus’ta, bir adam ve karısının öldürülmesi ve olay yerinde duvarlara mezhepçi sloganların yazılmasıyla geniş çaplı güvenlik gerginlikleri yaşandı. Bu olay, sivil barışın hedef alındığına dair endişeleri artırdı. Ancak yetkililer, bölgeyi hızla kordon altına aldı ve sokağa çıkma yasağı uygularken durumu tamamen kontrol altına aldıklarını açıkladılar. Öte yandan kurbanların mensup olduğu Beni Halid aşireti, olayın amacının güvenlik durumunu istikrarsızlaştırmak ve mezhepçi gerilimleri alevlendirmek olduğunu öne süren analizler üzerine, itidal ve devlete güven çağrısında bulunarak halkı çatışmaya sürüklenmemeleri için uyardı. İç ve dış güçlerin bu olayı, toplumsal bölünmeler yaratmak ve şehrin istikrarını bozmak için kullanmaya çalıştığı yönünde bazı teoriler de ortaya atıldı. Ülkedeki sivil barışın geleceği, ilki Suriye toplumunun farkındalığı, ikincisi ise hükümetin adaleti sağlayacak, kurbanlara haklarını verecek ve kamu güvenliğini sağlayacak kararlar alma becerisi olmak üzere iki faktöre bağlı kalmaya devam ediyor.