Irak’taki seçim krizi, Şii Koordinasyon Grubu’nun dağılmasına yol açabilir

Şii siyasi grupların liderleri, seçim sonuçlarına karşı nasıl bir pozisyon alacakları konusunda anlaşmazlık yaşıyor.

Bağdat’taki Yeşil Bölge önünde dün yoğun bir şekilde konuşlanan Çevik Kuvvet ekipleri.
Bağdat’taki Yeşil Bölge önünde dün yoğun bir şekilde konuşlanan Çevik Kuvvet ekipleri.
TT

Irak’taki seçim krizi, Şii Koordinasyon Grubu’nun dağılmasına yol açabilir

Bağdat’taki Yeşil Bölge önünde dün yoğun bir şekilde konuşlanan Çevik Kuvvet ekipleri.
Bağdat’taki Yeşil Bölge önünde dün yoğun bir şekilde konuşlanan Çevik Kuvvet ekipleri.

Irak’ta son seçimlere ve sonuçlarına itiraz edip etmeme konusunda Şii Koordinasyon Grubu içinde sert görüş ayrılıklarının olduğuna dair yeni sızıntılar var. 10 Ekim seçimlerini iptal etmeye dönük bir mekanizma bulmak için neredeyse günübirlik toplantılar düzenleyen Koordinasyon Grubu liderlerinin arasında güvensizlik atmosferi hâkim.
Çeşitli kaynaklar, Irak’taki bazı siyasi parti ve oluşumların seçim sonuçları iptal edilip ileriki bir tarihte yeni bir seçim düzenlenene kadar ‘seferberlik’ ilan ettiğini bildirdi. Fetih Koalisyonu’nun bir yöneticisi, “Ortakların çoğu, seçim krizini aşmak için seçimi tümüyle reddetmenin dışında yol bulamıyorlar (…) Eğer hukuk ve halk seçeneği başarısız olursa elimizde uzun vadeli bir plan var” dedi.
Şii partilere yakın isimler askeri seçeneklere başvurma emareleri gösterirken, bu partilerin fonladığı basın yayın organları da seçim sonuçlarıyla ilgili ‘komploya’ dahil oldukları için Seçim Komiserliği’nde çalışan memurları hedef gösteriyor.
Etkili Şii silahlı grupların varlığı, gerginliği tırmandırma konusunda potansiyel bir tehdit oluşturuyor. Bu gruplar, varlığını devam ettirme hususundaki sınırlı fırsatın sahadaki seçeneklere başvurmaktan geçtiğini düşünüyor. Fakat sahaya inme seçeneği, Koordinasyon Grubu’nun dağılması için tek başına yeterli bir faktör.
Seçimi kazanan cephede yer alan Iraklı siyasiler, seçimi kaybeden cephedeki partilerin ülkede ucu açık bir şiddet krizi çıkarmaya güçlerinin yetmediğini ve şu an yaptıkları davranışların, kendilerinin istediği şekilde bir uzlaşı sağlanması için baskı uygulamaktan ibaret olduğunu belirtiyorlar.
Fetih Koalisyonu’ndan başka bir yönetici, Koordinasyon Grubu üyeleri arasında kriz karşısında nasıl bir pozisyon alınacağı konusunda tam bir uyum bulunmadığını ve yaptıkları toplantılarda şüphe atmosferinin hâkim olduğunu aktardı. Yönetici, “Makbul bir uzlaşıyı kim elde ederse ringi terk edecek” değerlendirmesinde bulundu.
Güvenilir bir siyasi kaynak, “Koordinasyon Grubu liderleri birbirlerinden şüpheleniyorlar. Seçime karşı ortak pozisyonlarına rağmen tek başlarına çalıştıkları görülüyor. Koordinasyon Grubu her an dağılabilir” ifadesini kullandı. Koordinasyon Grubu’nun son toplantısına katılımı sırasında edindiği izlenimleri aktaran kaynak, “Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki, Mukteda es-Sadr’a yakın durduğu için Ammar el-Hekim’e güvenmiyor. Kays el-Hazeli, Hadi el-Amiri’ye güvenmiyor. Birçok kişi, Hadi el-Amiri’yi, nüfuzundan geri kalanı korumak için her türlü uzlaşı karşısında esneklik gösterebilecek biri olarak görüyor” ifadesini kullandı.
İran’ın seçimi kaybeden partilere şu ana kadar hiçbir telkinde bulunmadığını ve mevcut gerginliğin başarıya ulaşabilecek etkiye sahip olduğundan şüpheli olduğunu düşündüğünü söyleyen kaynak, “Tahran Şii yapı içindeki güç unsurlarını koruyacak yeni bir uzlaşı yapılmasını bekliyor” şeklinde konuştu.
İlk göstergeler, Haydar el-İbadi ve Ammar el-Hekim’in Koordinasyon Grubu gemisini ilk terk edecek kişiler arasında olacağını gösteriyor. Maliki ise yeni hükümette en fazla kazanımı elde etmek için kaosu kullanmaya çalışıyor.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.