İran-Azerbaycan gerilimi sürerken, Tahran İHA’larını test ediyor

Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)
Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)
TT

İran-Azerbaycan gerilimi sürerken, Tahran İHA’larını test ediyor

Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)
Azerbaycan sınırına yakın İran askeri tatbikatları bir parçası (EPA)

İran Hava Kuvvetleri 21 Ekim tarihinde ülke genelinde çeşitli üsleri içeren büyük tatbikatlar başlattı. İran Hava Kuvvetleri Komutanı Hamid Vahidi’ye göre, tatbikat yerel olarak geliştirilen silahların, lazer füzelerinin ve akıllı füze sistemlerinin kullanımına yönelik bir ‘savaşa hazır olma’ testi bağlamında gerçekleştiriliyor.
İran medyası, tatbikatın Samat isimli gelişmiş yerli kamera dahil elektronik harp, gözetleme ve bilgi teknolojisinin operasyonel birimlerini ve keşif ekipmanlarını da gösteren tek bir sistem içinde koordine ederek merkezi komuta ile gerçekleştirildiğini aktardı. Yetkililer, herhangi bir tehdit veya ülke ismi belirtmezken, son haftalarda İran, komşusu Azerbaycan ile sert bir sözlü savaşa girdi. İran, uzun süredir Azerbaycan'ın İsrail ile olan yakın bağlarından duyduğu memnuniyetsizliği dile getiriyor.
Azerbaycan’ın İsrail füze savunma sistemi satın almayı planladığına dair son haberler, İran’da uzun süredir devam eden endişelerini artırdı. İran liderleri ve Devrim Muhafızları Komutanları, Azerbaycan’ın bölgede İsrail etkisine izin verdiğini söyleyerek, Bakü’ye karşı sert ifadelerle bulundu. Azerbaycan ise bu iddiaları reddediyor.
İran ve Azerbaycan Dışişleri Bakanları geçtiğimiz hafta gerilimi azaltma konusunda anlaştılar. Ancak iki tarafın bu hedefe yönelik aktif olarak pratik adımlar attığına dair çok az işaret var.  Azerbaycan’ın Ermenistan ile altı hafta süren yaz savaşında üstünlük kazanmasına yardımcı olan çok sayıda İsrail yapımı insansız hava aracı (İHA) kullandığına inanılıyor. İran özellikle geçtiğimiz Perşembe günü düzenlediği hava tatbikatı sırasında, çok sayıda yerli İHA’nın test edilmesine büyük önem verdiğini açıkladı.
Gerilimin devam ettiği sırada İran ve Azerbaycan askeri olarak Rusya ile bağlarını güçlendirmek için çaba sarf ediyor. İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, Rusya Silahlı Kuvvetleri Başkomutan Yardımcısı Vladimir Lvovich Kasatonov ile ‘iyi anlaşmalar’ yapmak için geçtiğimiz günlerde Saint Petersburg'daydı. İran’ın gelecekte Rus tatbikatlarına katılımının bu Rus-İran yakınlaşmasının bir parçası olduğu söyleniyor.
Moskova hem Tahran hem de Bakü ile iyi ilişkiler içinde kalırken, her iki tarafa karşı ihtiyatlı bir politika izliyor.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.